atha pañcamaḥ sargaḥ tataḥ sa madhyaṅgatamaṁśumantaṁ jyōtsnāvitānaṁ muhurudvamantam । dadarśa dhīmān bhuvi bhānumantaṁ gōṣṭhē vr̥ṣaṁ mattamiva bhramantam ॥1॥ lōkasya pāpāni vināśayantaṁ mahōdadhiṁ cāpi samēdhayantam । bhūtāni sarvāṇi virājayantaṁ dadarśa śītāṁśumathābhiyāntam ॥2॥ yā bhāti lakṣmīrbhuvi mandarasthā yathā pradōṣēṣu ca sāgarasthā । tathaiva tōyēṣu ca puṣkarasthā rarāja sā cāruniśākarasthā ॥3॥ haṁsō yathā rājatapañjarasthaḥ siṁhō yathā mandarakandarasthaḥ। vīrō yathā garvitakuñjarastha- ścandrō’pi babhrāja tathāmbarasthaḥ॥4॥ sthitaḥ kakudmāniva tīkṣṇaśr̥ṅgō mahācalaḥ śvēta ivōrdhvaśr̥ṅgaḥ। hastīva jāmbūnadabaddhaśr̥ṅgō vibhāti candraḥ paripūrṇaśr̥ṅgaḥ॥5॥ vinaṣṭaśītāmbutuṣārapaṅkō mahāgrahagrāhavinaṣṭapaṅkaḥ। prakāśalakṣmyāśrayanirmalāṅkō rarāja candrō bhagavān śaśāṅkaḥ॥6॥ śilātalaṁ prāpya yathā mr̥gēndrō mahāraṇaṁ prāpya yathā gajēndraḥ। rājyaṁ samāsādya yathā narēndra- stathāprakāśō virarāja candraḥ॥7॥ prakāśacandrōdayanaṣṭadōṣaḥ pravr̥ddharakṣaḥ piśitāśadōṣaḥ। rāmābhirāmēritacittadōṣaḥ svargaprakāśō bhagavānpradōṣaḥ॥8॥ tantrīsvarāḥ karṇasukhāḥ pravr̥ttāḥ svapanti nāryaḥ patibhiḥ suvr̥ttāḥ। naktañcarāścāpi tathā pravr̥ttā vihartumatyadbhutaraudravr̥ttāḥ॥9॥ mattapramattāni samākulāni rathāśvabhadrāsanasaṅkulāni । vīraśriyā cāpi samākulāni dadarśa dhīmānsa kapiḥ kulāni ॥10॥ parasparaṁ cādhikamākṣipanti bhujāṁśca pīnānadhivikṣipanti । mattapralāpānadhivikṣipanti mattāni cānyōnyamadhikṣipanti ॥11॥ rakṣāṁsi vakṣāṁsi ca vikṣipanti gātrāṇi kāntāsu ca vikṣipanti । rūpāṇi citrāṇi ca vikṣipanti dr̥ḍhāni cāpāni ca vikṣipanti ॥12॥ dadarśa kāntāśca samālabhantya- stathāparāstatra punaḥ svapantyaḥ। surūpavaktrāśca tathā hasantyaḥ kruddhāḥ parāścāpi viniḥśvasantyaḥ॥13॥ mahāgajaiścāpi tathā nadadbhiḥ supūjitaiścāpi tathā susadbhiḥ। rarāja vīraiśca viniḥśvasadbhi- rhradā bhujaṅgairiva niḥśvasadbhiḥ॥14॥ buddhipradhānānrucirābhidhānān saṁśraddadhānāñjagataḥ pradhānān । nānāvidhānānrucirābhidhānān dadarśa tasyāṁ puri yātudhānān ॥15॥ nananda dr̥ṣṭvā sa ca tānsurūpān nānāguṇānātmaguṇānurūpān । vidyōtamānānsa ca tānsurūpān dadarśa kāṁścicca punarvirūpān ॥13॥ tatō varārhāḥ suviśuddhabhāvā- stēṣāṁ striyastatra mahānubhāvāḥ। priyēṣu pānēṣu ca saktabhāvā dadarśa tārā iva susvabhāvāḥ॥17॥ striyō jvalantīstrapayōpagūḍhā niśīthakālē ramaṇōpagūḍhāḥ। dadarśa kāścitpramadōpagūḍhā yathā vihaṅgā vihagōpagūḍhāḥ॥18॥ anyāḥ punarharmyatalōpaviṣṭā- statra priyāṅkēṣu sukhōpaviṣṭāḥ। bhartuḥ parā dharmaparā niviṣṭā dadarśa dhīmānmadanōpaviṣṭāḥ॥19॥ aprāvr̥tāḥ kāñcanarājivarṇāḥ kāścitparārdhyāstapanīyavarṇāḥ। punaśca kāścicchaśalakṣmavarṇāḥ kāntaprahīṇā rucirāṅgavarṇāḥ॥20॥ tataḥ priyānprāpya manō’bhirāmān suprītiyuktāḥ sumanō’bhirāmāḥ। gr̥hēṣu hr̥ṣṭāḥ paramābhirāmā haripravīraḥ sa dadarśa rāmāḥ॥21॥ candraprakāśāśca hi vaktramālā vakrāḥ supakṣmāśca sunētramālāḥ। vibhūṣaṇānāṁ ca dadarśa mālāḥ śatahradānāmiva cārumālāḥ॥22॥ na tvēva sītāṁ paramābhijātāṁ pathi sthitē rājakulē prajātām । latāṁ praphullāmiva sādhujātāṁ dadarśa tanvīṁ manasābhijātām ॥23॥ sanātanē vartmani saṁniviṣṭāṁ rāmēkṣaṇīṁ tāṁ madanābhiviṣṭām । bharturmanaḥ śrīmadanupraviṣṭāṁ strībhyaḥ parābhyaśca sadā viśiṣṭām ॥24॥ uṣṇārditāṁ sānusr̥tāsrakaṇṭhīṁ purā varārhōttamaniṣkakaṇṭhīm । sujātapakṣmāmabhiraktakaṇṭhīṁ vanē pranr̥ttāmiva nīlakaṇṭhīm ॥25॥ avyaktarēkhāmiva candralēkhāṁ pāṁsupradigdhāmiva hēmarēkhām । kṣataprarūḍhāmiva varṇarēkhāṁ vāyuprabhugnāmiva mēgharēkhām ॥26॥ sītāmapaśyanmanujēśvarasya rāmasya patnīṁ vadatāṁ varasya । babhūva duḥkhōpahataścirasya plavaṅgamō manda ivācirasya ॥27॥ ityārṣē śrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē sundarakāṇḍē pañcamaḥ sargaḥ