atha dvādaśaḥ sargaḥ sa tasya madhyē bhavanasya saṁsthitō latāgr̥hāṁścitragr̥hānniśāgr̥hān । jagāma sītāṁ pratidarśanōtsukō na caiva tāṁ paśyati cārudarśanām ॥1॥ sa cintayāmāsa tatō mahākapiḥ priyāmapaśyanraghunandanasya tām । dhruvaṁ na sītā dhriyatē yathā na mē vicinvatō darśanamēti maithilī ॥2॥ sā rākṣasānāṁ pravarēṇa jānakī svaśīlasaṁrakṣaṇatatparā satī । anēna nūnaṁ prati duṣṭakarmaṇā hatā bhavēdāryapathē parē sthitā ॥3॥ virūparūpā vikr̥tā vivarcasō mahānanā dīrghavirūpadarśanāḥ। samīkṣya tā rākṣasarājayōṣitō bhayādvinaṣṭā janakēśvarātmajā ॥4॥ sītāmadr̥ṣṭvā hyanavāpya pauruṣaṁ vihr̥tya kālaṁ saha vānaraiściram । na mē’sti sugrīvasamīpagā gatiḥ sutīkṣṇadaṇḍō balavāṁśca vānaraḥ॥5॥ dr̥ṣṭamantaḥpuraṁ sarvaṁ dr̥ṣṭā rāvaṇayōṣitaḥ। na sītā dr̥śyatē sādhvī vr̥thā jātō mama śramaḥ॥6॥ kiṁ nu māṁ vānarāḥ sarvē gataṁ vakṣyanti saṅgatāḥ। gatvā tatra tvayā vīra kiṁ kr̥taṁ tadvadasva naḥ॥7॥ adr̥ṣṭvā kiṁ pravakṣyāmi tāmahaṁ janakātmajām । dhruvaṁ prāyamupāsiṣyē kālasya vyativartanē ॥8॥ kiṁ vā vakṣyati vr̥ddhaśca jāmbavānaṅgadaśca saḥ। gataṁ pāraṁ samudrasya vānarāśca samāgatāḥ॥9॥ anirvēdaḥ śriyō mūlamanirvēdaḥ paraṁ sukham । anirvēdō hi satataṁ sarvārthēṣu pravartakaḥ॥10॥ karōti saphalaṁ jantōḥ karma yacca karōti saḥ। tasmādanirvēdakaraṁ yatnaṁ cēṣṭē’hamuttamam ॥11॥ bhūyastatra vicēṣyāmi na yatra vicayaḥ kr̥taḥ। adr̥ṣṭāṁśca vicēṣyāmi dēśānrāvaṇapālitān ॥12॥ āpānaśālā vicitāstathā puṣpagr̥hāṇi ca । citraśālāśca vicitā bhūyaḥ krīḍāgr̥hāṇi ca ॥13॥ niṣkuṭāntararathyāśca vimānāni ca sarvaśaḥ। iti sañcintya bhūyō’pi vicētumupacakramē ॥14॥ bhūmīgr̥hāṁścaityagr̥hāngr̥hātigr̥hakānapi । utpatannipataṁścāpi tiṣṭhangacchanpunaḥ kvacit ॥15॥ apavr̥ṇvaṁśca dvārāṇi kapāṭānyavaghaṭṭayan । praviśanniṣpataṁścāpi prapatannutpatanniva ॥16॥ sarvamapyavakāśaṁ sa vicacāra mahākapiḥ। caturaṅgulamātrō’pi nāvakāśaḥ sa vidyatē । rāvaṇāntaḥpurē tasminyaṁ kapirna jagāma saḥ॥17॥ prākarāntaravīthyaśca vēdikaścaityasaṁśrayāḥ। śvabhrāśca puṣkariṇyaśca sarvaṁ tēnāvalōkitam ॥18॥ rākṣasyō vividhākārā virūpā vikr̥tāstathā । dr̥ṣṭā hanumatā tatra na tu sā janakātmajā ॥19॥ rūpēṇāpratimā lōkē parā vidyādharastriyaḥ। dr̥ṣṭā hanumatā tatra na tu rāghavanandinī ॥20॥ nāgakanyā varārōhāḥ pūrṇacandranibhānanāḥ। dr̥ṣṭā hanumatā tatra na tu sā janakātmajā ॥21॥ pramathya rākṣasēndrēṇa nāgakanyā balāddhr̥tāḥ। dr̥ṣṭā hanumatā tatra na sā janakanandinī ॥22॥ sō’paśyaṁstāṁ mahābāhuḥ paśyaṁścānyā varastriyaḥ। viṣasāda mahābāhurhanūmānmārutātmajaḥ॥23॥ udyōgaṁ vānarēndrāṇāṁ plavanaṁ sāgarasya ca । vyarthaṁ vīkṣyānilasutaścintāṁ punarupāgataḥ॥24॥ avatīrya vimānācca hanūmānmārutātmajaḥ। cintāmupajagāmātha śōkōpahatacētanaḥ॥25॥ ityārṣē śrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē sundarakāṇḍē dvādaśaḥ sargaḥ