atha trayōdaśaḥ sargaḥ
vimānāttu sa saṅkramya prākāraṁ hariyūthapaḥ।
hanūmānvēgavānāsīdyathā vidyud ghanāntarē ॥1॥
samparikramya hanumānrāvaṇasya nivēśanān ।
adr̥ṣṭvā jānakīṁ sītāmabravīdvacanaṁ kapiḥ॥2॥
bhūyiṣṭhaṁ lōlitā laṅkā rāmasya caratā priyam ।
na hi paśyāmi vaidēhīṁ sītāṁ sarvāṅgaśōbhanām ॥3॥
palvalāni taṭākāni sarāṁsi saritastathā ।
nadyō’nūpavanāntāśca durgāśca dharaṇīdharāḥ॥4॥
lōlitā vasudhā sarvā na ca paśyāmi jānakīm ।
iha sampātinā sītā rāvaṇasya nivēśanē ॥5॥
ākhyātā gr̥dhrarājēna na ca sā dr̥śyatē na kim ।
kiṁ nu sītātha vaidēhī maithilī janakātmajā ।
upatiṣṭhēta vivaśā rāvaṇēna hr̥tā balāt ॥6॥
kṣipramutpatatō manyē sītāmādāya rakṣasaḥ।
bibhyatō rāmabāṇānāmantarā patitā bhavēt ॥7॥
athavā hriyamāṇāyāḥ pathi siddhaniṣēvitē ।
manyē patitamāryāyā hr̥dayaṁ prēkṣya sāgaram ॥8॥
rāvaṇasyōruvēgēna bhujābhyāṁ pīḍitēna ca ।
tayā manyē viśālākṣyā tyaktaṁ jīvitamāryayā ॥9॥
uparyupari sā nūnaṁ sāgaraṁ kramatastadā ।
vicēṣṭamānā patitā samudrē janakātmajā ॥10॥
āhō kṣudrēṇa cānēna rakṣantī śīlamātmanaḥ।
abandhurbhakṣitā sītā rāvaṇēna tapasvinī ॥11॥
atha vā rākṣasēndrasya patnībhirasitēkṣaṇā ।
aduṣṭā duṣṭabhāvābhirbhakṣitā sā bhaviṣyati ॥12॥
sampūrṇacandrapratimaṁ padmapatranibhēkṣaṇam ।
rāmasya dhyāyatī vaktraṁ pañcatvaṁ kr̥paṇā gatā ॥13॥
hā rāma lakṣmaṇētyēvaṁ hāyōdhyē cēti maithilī ।
vilapya bahu vaidēhī nyastadēhā bhaviṣyati ॥14॥
athavā nihitā manyē rāvaṇasya nivēśanē ।
bhr̥śaṁ lālapyatē bālā pañjarasthēva sārikā ॥15॥
janakasya kulē jātā rāmapatnī sumadhyamā ।
kathamutpalapatrākṣī rāvaṇasya vaśaṁ vrajēt ॥16॥
vinaṣṭā vā praṇaṣṭā vā mr̥tā vā janakātmajā ।
rāmasya priyabhāryasya na nivēdayituṁ kṣamam ॥17॥
nivēdyamānē dōṣaḥ syāddōṣaḥ syādanivēdanē ।
kathaṁ nu khalu kartavyaṁ viṣamaṁ pratibhāti mē ॥18॥
asminnēvaṅgatē kāryē prāptakālaṁ kṣamaṁ ca kim ।
bhavēditi matiṁ bhūyō hanumānpravicārayan ॥19॥
yadi sītāmadr̥ṣṭvāhaṁ vānarēndrapurīmitaḥ।
gamiṣyāmi tataḥ kō mē puruṣārthō bhaviṣyati ॥20॥
mamēdaṁ laṅghanaṁ vyarthaṁ sāgarasya bhaviṣyati ।
pravēśaścaiva laṅkāyāṁ rākṣasānāṁ ca darśanam ॥21॥
kiṁ vā vakṣyati sugrīvō harayō vāpi saṅgatāḥ।
kiṣkindhāmanusamprāptaṁ tau vā daśarathātmajau ॥22॥
gatvā tu yadi kākutsthaṁ vakṣyāmi paruṣaṁ vacaḥ।
na dr̥ṣṭēti mayā sītā tatastyakṣyati jīvitam ॥23॥
paruṣaṁ dāruṇaṁ tīkṣṇaṁ krūramindriyatāpanam ।
sītānimittaṁ durvākyaṁ śrutvā sa na bhaviṣyati ॥24॥
taṁ tu kr̥cchragataṁ dr̥ṣṭvā pañcatvagatamānasaṁ ।
bhr̥śānuraktamēdhāvī na bhaviṣyati lakṣmaṇaḥ॥25॥
vinaṣṭau bhrātarau śrutvā bharatō’pi mariṣyati ।
bharataṁ ca mr̥taṁ dr̥ṣṭvā śatrughnō na bhaviṣyati ॥26॥
putrān mr̥tān samīkṣyātha na bhaviṣyanti mātaraḥ।
kausalyā ca sumitrā ca kaikēyī ca na saṁśayaḥ॥27॥
kr̥tajñaḥ satyasandhaśca sugrīvaḥ plavagādhipaḥ।
rāmaṁ tathāgataṁ dr̥ṣṭvā tatastyakṣyati jīvitam ॥28॥
durmanā vyathitā dīnā nirānandā tapasvinī ।
pīḍitā bhartr̥śōkēna rumā tyakṣyati jīvitam ॥29॥
vālijēna tu duḥkhēna pīḍitā śōkakarśitā ।
pañcatvamāgatā rājñī tārāpi na bhaviṣyati ॥30॥
mātāpitrōrvināśēna sugrīva vyasanēna ca ।
kumārō’pyaṅgadaḥ tasmād vijahiṣyati jīvitam ॥31॥
bhartr̥jēna tu duḥkhēna abhibhūtā vanaukasaḥ।
śirāṁsyabhihaniṣyanti talairmuṣṭibhirēva ca ॥32॥
sāntvēnānupradānēna mānēna ca yaśasvinā ।
lālitāḥ kapināthēna prāṇāṁstyakṣyanti vānarāḥ॥33॥
na vanēṣu na śailēṣu na nirōdhēṣu vā punaḥ।
krīḍāmanubhaviṣyanti samētya kapikuñjarāḥ॥34॥
saputradārāḥ sāmātyā bhartr̥vyasanapīḍitāḥ।
śailāgrēbhyaḥ patiṣyanti samēṣu viṣamēṣu ca ॥35॥
viṣamudbandhanaṁ vāpi pravēśaṁ jvalanasya vā ।
upavāsamathō śastraṁ pracariṣyanti vānarāḥ॥36॥
ghōramārōdanaṁ manyē gatē mayi bhaviṣyati ।
ikṣvākukulanāśaśca nāśaścaiva vanaukasām ॥37॥
sō’haṁ naiva gamiṣyāmi kiṣkindhāṁ nagarīmitaḥ।
na hi śakṣyāmyahaṁ draṣṭuṁ sugrīvaṁ maithilīṁ vinā ॥38॥
mayyagacchati cēhasthē dharmātmānau mahārathau ।
āśayā tau dhariṣyētē vānarāśca tarasvinaḥ॥39॥
hastādānō mukhādānō niyatō vr̥kṣamūlikaḥ।
vānaprasthō bhaviṣyāmi hyadr̥ṣṭvā janakātmajām ॥40॥
sāgarānūpajē dēśē bahumūlaphalōdakē ।
citiṁ kr̥tvā pravēkṣyāmi samiddhamaraṇīsutam ॥41॥
upaviṣṭasya vā samyagliṅginaṁ sādhayiṣyataḥ।
śarīraṁ bhakṣayiṣyanti vāyasāḥ śvāpadāni ca ॥42॥
idamapyr̥ṣibhirdr̥ṣṭaṁ niryāṇamiti mē matiḥ।
samyagāpaḥ pravēkṣyāmi na cētpaśyāmi jānakīm ॥43॥
sujātamūlā subhagā kīrtimālā yaśasvinī ।
prabhagnā cirarātrāya mama sītāmapaśyataḥ॥44॥
tāpasō vā bhaviṣyāmi niyatō vr̥kṣamūlikaḥ।
nētaḥ pratigamiṣyāmi tāmadr̥ṣṭvāsitēkṣaṇām ॥45॥
yadi tu pratigacchāmi sītāmanadhigamya tām ।
aṅgadaḥ sahitaḥ sarvairvānarairna bhaviṣyati ॥46॥
vināśē bahavō dōṣā jīvanprāpnōti bhadrakam ।
tasmātprāṇāndhariṣyāmi dhruvō jīvati saṅgamaḥ॥47॥
ēvaṁ bahuvidhaṁ duḥkhaṁ manasā dhārayan bahu ।
nādhyagacchattadā pāraṁ śōkasya kapikuñjaraḥ॥48॥
tatō vikramamāsādya dhairyavān kapikuñjaraḥ।
rāvaṇaṁ vā vadhiṣyāmi daśagrīvaṁ mahābalam ।
kāmamastu hr̥tā sītā pratyācīrṇaṁ bhaviṣyati ॥49॥
athavainaṁ samutkṣipya uparyupari sāgaram ।
rāmāyōpahariṣyāmi paśuṁ paśupatēriva ॥50॥
iti cintā samāpannaḥ sītāmanadhigamya tām ।
dhyānaśōkaparītātmā cintayāmāsa vānaraḥ॥51॥
yāvatsītāṁ na paśyāmi rāmapatnīṁ yaśasvinīm ।
tāvadētāṁ purīṁ laṅkāṁ vicinōmi punaḥ punaḥ॥52॥
sampāti vacanāccāpi rāmaṁ yadyānayāmyaham ।
apaśyanrāghavō bhāryāṁ nirdahētsarvavānarān ॥53॥
ihaiva niyatāhārō vatsyāmi niyatēndriyaḥ।
na matkr̥tē vinaśyēyuḥ sarvē tē naravānarāḥ॥54॥
aśōkavanikā cāpi mahatīyaṁ mahādrumā ।
imāmadhigamiṣyāmi nahīyaṁ vicitā mayā ॥55॥
vasūn rudrāṁstathā’’dityānaśvinau marutō’pi ca ।
namaskr̥tvā gamiṣyāmi rakṣasāṁ śōkavardhanaḥ॥56॥
jitvā tu rākṣasāndēvīmikṣvākukulanandinīm ।
sampradāsyāmi rāmāya siddhīmiva tapasvinē ॥57॥
sa muhūrtamiva dhyātvā cintāvigrathitēndriyaḥ।
udatiṣṭhanmahābāhurhanūmānmārutātmajaḥ॥58॥
namō’stu rāmāya salakṣmaṇāya
	dēvyai ca tasyai janakātmajāyai ।
namō’stu rudrēndrayamānilēbhyō
	namō’stu candrārkamarudgaṇēbhyaḥ॥59॥
sa tēbhyastu namaskr̥tvā sugrīvāya ca mārutiḥ।
diśaḥ sarvāḥ samālōkya sō’śōkavanikāṁ prati ॥60॥
sa gatvā manasā pūrvamaśōkavanikāṁ śubhām ।
uttaraṁ cintayāmāsa vānarō mārutātmajaḥ॥61॥
dhruvaṁ tu rakṣōbahulā bhaviṣyati vanākulā ।
aśōkavanikā puṇyā sarvasaṁskārasaṁskr̥tā ॥62॥
rakṣiṇaścātra vihitā nūnaṁ rakṣanti pādapān ।
bhagavānapi viśvātmā nātikṣōbhaṁ pravāyati ॥63॥
saṅkṣiptō’yaṁ mayā’’tmā ca rāmārthē rāvaṇasya ca ।
siddhiṁ diśantu mē sarvē dēvāḥ sarṣigaṇāstviha ॥64॥
brahmā svayambhūrbhagavāndēvāścaiva tapasvinaḥ।
siddhimagniśca vāyuśca puruhūtaśca vajrabhr̥t ॥65॥
varuṇaḥ pāśahastaśca sōmādityau tathaiva ca ।
aśvinau ca mahātmānau marutaḥ sarva ēva ca ॥66॥
siddhiṁ sarvāṇi bhūtāni bhūtānāṁ caiva yaḥ prabhuḥ।
dāsyanti mama yē cānyē’pyadr̥ṣṭāḥ pathi gōcarāḥ॥67॥
tadunnasaṁ pāṇḍuradantamavraṇaṁ
	śucismitaṁ padmapalāśalōcanam ।
drakṣyē tadāryāvadanaṁ kadānvahaṁ
	prasannatārādhipatulyavarcasam ॥68॥
kṣudrēṇa hīnēna nr̥śaṁsamūrtinā
	sudāruṇālaṅkr̥tavēṣadhāriṇā ।
balābhibhūtā hyabalā tapasvinī
	kathaṁ nu mē dr̥ṣṭipathē’dya sā bhavēt ॥69॥
ityārṣē śrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē sundarakāṇḍē trayōdaśaḥ sargaḥ