atha ṣaḍviṁśaḥ sargaḥ
prasaktāśrumukhī tvēvaṁ bruvatī janakātmajā ।
adhōgatamukhī bālā vilaptumupacakramē ॥1॥
unmattēva pramattēva bhrāntacittēva śōcatī ।
upāvr̥ttā kiśōrīva vicēṣṭantī mahītalē ॥2॥
rāghavasya pramattasya rakṣasā kāmarūpiṇā ।
rāvaṇēna pramathyāhamānītā krōśatī balāt ॥3॥
rākṣasīvaśamāpannā bhartsyamānā ca dāruṇam ।
cintayantī suduḥkhārtā nāhaṁ jīvitumutsahē ॥4॥
nahi mē jīvitēnārthō naivārthairna ca bhūṣaṇaiḥ।
vasantyā rākṣasīmadhyē vinā rāmaṁ mahāratham ॥5॥
aśmasāramidaṁ nūnamathavāpyajarāmaram ।
hr̥dayaṁ mama yēnēdaṁ na duḥkhēna viśīryatē ॥6॥
dhiṅmāmanāryāmasatīṁ yāhaṁ tēna vinā kr̥tā ।
muhūrtamapi jīvāmi jīvitaṁ pāpajīvikā ॥7॥
caraṇēnāpi savyēna na spr̥śēyaṁ niśācaram ।
rāvaṇaṁ kiṁ punarahaṁ kāmayēyaṁ vigarhitam ॥8॥
pratyākhyānaṁ na jānāti nātmānaṁ nātmanaḥ kulam ।
yō nr̥śaṁsasvabhāvēna māṁ prārthayitumicchati ॥9॥
chinnā bhinnā prabhinnā vā dīptā vāgnau pradīpitā ।
rāvaṇaṁ nōpatiṣṭhēyaṁ kiṁ pralāpēna vaściram ॥10॥
khyātaḥ prājñaḥ kr̥tajñaśca sānukrōśaśca rāghavaḥ।
sadvr̥ttō niranukrōśaḥ śaṅkē madbhāgyasaṅkṣayāt ॥11॥
rākṣasānāṁ janasthānē sahasrāṇi caturdaśa ।
ēkēnaiva nirastāni sa māṁ kiṁ nābhipadyatē ॥12॥
niruddhā rāvaṇēnāhamalpavīryēṇa rakṣasā ।
samarthaḥ khalu mē bhartā rāvaṇaṁ hantumāhavē ॥13॥
virādhō daṇḍakāraṇyē yēna rākṣasapuṅgavaḥ।
raṇē rāmēṇa nihataḥ sa māṁ kiṁ nābhipadyatē ॥14॥
kāmaṁ madhyē samudrasya laṅkēyaṁ duṣpradharṣaṇā ।
na tu rāghavabāṇānāṁ gatirōdhō bhaviṣyati ॥15॥
kiṁ nu tatkāraṇaṁ yēna rāmō dr̥ḍhaparākramaḥ।
rakṣasāpahr̥tāṁ bhāryāmiṣṭāṁ yō nābhipadyatē ॥16॥
ihasthāṁ māṁ na jānītē śaṅkē lakṣmaṇapūrvajaḥ।
jānannapi sa tējasvī dharṣaṇāṁ marṣayiṣyati ॥17॥
hr̥tēti māṁ yō’dhigatya rāghavāya nivēdayēt ।
gr̥dhrarājō’pi sa raṇē rāvaṇēna nipātitaḥ॥18॥
kr̥taṁ karma mahattēna māṁ tathābhyavapadyatā ।
tiṣṭhatā rāvaṇavadhē vr̥ddhēnāpi jaṭāyuṣā ॥19॥
yadi māmiha jānīyādvartamānāṁ hi rāghavaḥ।
adya bāṇairabhikruddhaḥ kuryāllōkamarākṣasam ॥20॥
nirdahēcca purīṁ laṅkāṁ nirdahēcca mahōdadhim ।
rāvaṇasya ca nīcasya kīrtiṁ nāma ca nāśayēt ॥21॥
tatō nihatanāthānāṁ rākṣasīnāṁ gr̥hē gr̥hē ।
yathāhamēvaṁ rudatī tathā bhūyō na saṁśayaḥ॥22॥
anviṣya rakṣasāṁ laṅkāṁ kuryādrāmaḥ salakṣmaṇaḥ।
nahi tābhyāṁ ripurdr̥ṣṭō muhūrtamapi jīvati ॥23॥
citādhūmākulapathā gr̥dhramaṇḍalamaṇḍitā ।
acirēṇaiva kālēna śmaśānasadr̥śī bhavēt ॥24॥
acirēṇaiva kālēna prāpsyāmyēnaṁ manōratham ।
duṣprasthānō’yamābhāti sarvēṣāṁ vō viparyayaḥ॥25॥
yādr̥śāni tu dr̥śyantē laṅkāyāmaśubhāni tu ।
acirēṇaiva kālēna bhaviṣyati hataprabhā ॥26॥
nūnaṁ laṅkā hatē pāpē rāvaṇē rākṣasādhipē ।
śōṣamēṣyati durdharṣā pramadā vidhavā yathā ॥27॥
puṇyōtsavasamr̥ddhā ca naṣṭabhartrī sarākṣasā ।
bhaviṣyati purī laṅkā naṣṭabhartrī yathāṅganā ॥28॥
nūnaṁ rākṣasakanyānāṁ rudatīnāṁ gr̥hē gr̥hē ।
śrōṣyāmi nacirādēva duḥkhārtānāmiha dhvanim ॥29॥
sāndhakārā hatadyōtā hatarākṣasapuṅgavā ।
bhaviṣyati purī laṅkā nirdagdhā rāmasāyakaiḥ॥30॥
yadi nāma sa śūrō māṁ rāmō raktāntalōcanaḥ।
jānīyādvartamānāṁ yāṁ rākṣasasya nivēśanē ॥31॥
anēna tu nr̥śaṁsēna rāvaṇēnādhamēna mē ।
samayō yastu nirdiṣṭastasya kālō’yamāgataḥ॥32॥
sa ca mē vihitō mr̥tyurasmin duṣṭēna vartatē ।
akāryaṁ yē na jānanti nairr̥tāḥ pāpakāriṇaḥ॥33॥
adharmāttu mahōtpātō bhaviṣyati hi sāmpratam ।
naitē dharmaṁ vijānanti rākṣasāḥ piśitāśanāḥ॥34॥
dhruvaṁ māṁ prātarāśārthaṁ rākṣasaḥ kalpayiṣyati ।
sāhaṁ kathaṁ kariṣyāmi taṁ vinā priyadarśanam ॥35॥
rāmaṁ raktāntanayanamapaśyantī suduḥkhitā ।
kṣipraṁ vaivasvataṁ dēvaṁ paśyēyaṁ patinā vinā ॥36॥
nājānājjīvatīṁ rāmaḥ sa māṁ bharatapūrvajaḥ।
jānantau tu na kuryātāṁ nōrvyāṁ hi parimārgaṇam ॥37॥
nūnaṁ mamaiva śōkēna sa vīrō lakṣmaṇāgrajaḥ।
dēvalōkamitō yātastyaktvā dēhaṁ mahītalē ॥38॥
dhanyā dēvāḥ sagandharvāḥ siddhāśca paramarṣayaḥ।
mama paśyanti yē vīraṁ rāmaṁ rājīvalōcanam ॥39॥
athavā nahi tasyārthō dharmakāmasya dhīmataḥ।
mayā rāmasya rājarṣērbhāryayā paramātmanaḥ॥40॥
dr̥śyamānē bhavēt prītiḥ sauhr̥daṁ nāstyadr̥śyataḥ।
nāśayanti kr̥taghnāstu na rāmō nāśayiṣyati ॥41॥
kiṁ vā mayyaguṇāḥ kēcitkiṁ vā bhāgya kṣayō hi mē ।
yā hi sītā varārhēṇa hīnā rāmēṇa bhāminī ॥42॥
śrēyō mē jīvitānmartuṁ vihīnāyā mahātmanā ।
rāmādakliṣṭacāritrācchūrācchatrunibarhaṇāt ॥43॥
athavā nyastaśastrau tau vanē mūlaphalāśanau ।
bhrātarau hi naraśrēṣṭhau carantau vanagōcarau ॥44॥
athavā rākṣasēndrēṇa rāvaṇēna durātmanā ।
chadmanā ghātitau śūrau bhrātarau rāmalakṣmaṇau ॥45॥
sāhamēvaṁvidhē kālē martumicchāmi sarvataḥ।
na ca mē vihitō mr̥tyurasmin duḥkhē’tivartati ॥46॥
dhanyāḥ khalu mahātmānō munayaḥ satyasaṁmatāḥ।
jitātmānō mahābhāgā yēṣāṁ na staḥ priyāpriyē ॥47॥
priyānna sambhavēdduḥkhamapriyādadhikaṁ bhavēt ।
tābhyāṁ hi tē viyujyantē namastēṣāṁ mahātmanām ॥48॥
sāhaṁ tyaktā priyēṇaiva rāmēṇa viditātmanā ।
prāṇāṁstyakṣyāmi pāpasya rāvaṇasya gatā vaśam ॥49॥
ityārṣē śrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē sundarakāṇḍē ṣaḍviṁśaḥ sargaḥ