atha trayastriṁśaḥ sargaḥ
sō’vatīrya drumāttasmādvidrumapratimānanaḥ।
vinītavēṣaḥ kr̥paṇaḥ praṇipatyōpasr̥tya ca ॥1॥
tāmabravīnmahātējā hanūmān mārutātmajaḥ।
śirasyañjalimādhāya sītāṁ madhurayā girā ॥2॥
kā nu padmapalāśākṣī kliṣṭakauśēyavāsinī ।
drumasya śākhāmālambya tiṣṭhasi tvamaninditē ॥3॥
kimarthaṁ tava nētrābhyāṁ vāri sravati śōkajam ।
puṇḍarīkapalāśābhyāṁ viprakīrṇamivōdakam ॥4॥
surāṇāmasurāṇāṁ ca nāgagandharvarakṣasām ।
yakṣāṇāṁ kiṁnarāṇāṁ ca kā tvaṁ bhavasi śōbhanē ॥5॥
kā tvaṁ bhavasi rudrāṇāṁ marutāṁ vā varānanē ।
vasūnāṁ vā varārōhē dēvatā pratibhāsi mē ॥6॥
kiṁ nu candramasā hīnā patitā vibudhālayāt ।
rōhiṇī jyōtiṣāṁ śrēṣṭhā śrēṣṭhā sarvaguṇādhikā ॥7॥
kōpādvā yadi vā mōhādbhartāramasitēkṣaṇē ।
vasiṣṭhaṁ kōpayitvā tvaṁ vāsi kalyāṇyarundhatī ॥8॥
kō nu putraḥ pitā bhrātā bhartā vā tē sumadhyamē ।
asmāllōkādamuṁ lōkaṁ gataṁ tvamanuśōcasi ॥9॥
rōdanādatiniḥśvāsādbhūmisaṁsparśanādapi ।
na tvāṁ dēvīmahaṁ manyē rājñaḥ sañjñāvadhāraṇāt ॥10॥
vyañjanāni hi tē yāni lakṣaṇāni ca lakṣayē ।
mahiṣī bhūmipālasya rājakanyā ca mē matā ॥11॥
rāvaṇēna janasthānādbalāt pramathitā yadi ।
sītā tvamasi bhadraṁ tē tanmamācakṣva pr̥cchataḥ॥12॥
yathā hi tava vai dainyaṁ rūpaṁ cāpyatimānuṣam ।
tapasā cānvitō vēṣastvaṁ rāmamahiṣī dhruvam ॥13॥
sā tasya vacanaṁ śrutvā rāmakīrtanaharṣitā ।
uvāca vākyaṁ vaidēhī hanūmantaṁ drumāśritam ॥14॥
pr̥thivyāṁ rājasiṁhānāṁ mukhyasya viditātmanaḥ।
snuṣā daśarathasyāhaṁ śatrusainyapraṇāśinaḥ॥15॥
duhitā janakasyāhaṁ vaidēhasya mahātmanaḥ।
sītēti nāmnā cōktāhaṁ bhāryā rāmasya dhīmataḥ॥16॥
samā dvādaśa tatrāhaṁ rāghavasya nivēśanē ।
bhuñjānā mānuṣānbhōgānsarvakāmasamr̥ddhinī ॥17॥
tatastrayōdaśē varṣē rājyē cēkṣvākunandanam ।
abhiṣēcayituṁ rājā sōpādhyāyaḥ pracakramē ॥18॥
tasmin sambhriyamāṇē tu rāghavasyābhiṣēcanē ।
kaikēyī nāma bhartāramidaṁ vacanamabravīt ॥19॥
na pibēyaṁ na khādēyaṁ pratyahaṁ mama bhōjanam ।
ēṣa mē jīvitasyāntō rāmō yadyabhiṣicyatē ॥20॥
yattaduktaṁ tvayā vākyaṁ prītyā nr̥patisattama ।
taccēnna vitathaṁ kāryaṁ vanaṁ gacchatu rāghavaḥ॥21॥
sa rājā satyavāgdēvyā varadānamanusmaran ।
mumōha vacanaṁ śrutvā kaikēyyāḥ krūramapriyam ॥22॥
tatastaṁ sthavirō rājā satyadharmē vyavasthitaḥ।
jyēṣṭhaṁ yaśasvinaṁ putraṁ rudanrājyamayācata ॥23॥
sa piturvacanaṁ śrīmānabhiṣēkātparaṁ priyam ।
manasā pūrvamāsādya vācā pratigr̥hītavān ॥24॥
dadyānna pratigr̥hṇīyāt satyaṁ brūyānna cānr̥tam ।
api jīvitahētōrhi rāmaḥ satyaparākramaḥ॥25॥
sa vihāyōttarīyāṇi mahārhāṇi mahāyaśāḥ।
visr̥jya manasā rājyaṁ jananyai māṁ samādiśat ॥26॥
sāhaṁ tasyāgratastūrṇaṁ prasthitā vanacāriṇī ।
na hi mē tēna hīnāyā vāsaḥ svargē’pi rōcatē ॥27॥
prāgēva tu mahābhāgaḥ saumitrirmitranandanaḥ।
pūrvajasyānuyātrārthē kuśacīrairalaṅkr̥taḥ॥28॥
tē vayaṁ bharturādēśaṁ bahumānya dr̥ḍhavratāḥ।
praviṣṭāḥ sma purāddr̥ṣṭaṁ vanaṁ gambhīradarśanam ॥29॥
vasatō daṇḍakāraṇyē tasyāhamamitaujasaḥ।
rakṣasāpahr̥tā bhāryā rāvaṇēna durātmanā ॥30॥
dvau māsau tēna mē kālō jīvitānugrahaḥ kr̥taḥ।
ūrdhvaṁ dvābhyāṁ tu māsābhyāṁ tatastyakṣyāmi jīvitam ॥31॥
ityārṣē śrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē sundarakāṇḍē trayastriṁśaḥ sargaḥ