atha saptatriṁśaḥ sargaḥ sā sītā vacanaṁ śrutvā pūrṇacandranibhānanā । hanūmantamuvācēdaṁ dharmārthasahitaṁ vacaḥ॥1॥ amr̥taṁ viṣasampr̥ktaṁ tvayā vānara bhāṣitam । yacca nānyamanā rāmō yacca śōkaparāyaṇaḥ॥2॥ aiśvaryē vā suvistīrṇē vyasanē vā sudāruṇē । rajjvēva puruṣaṁ baddhvā kr̥tāntaḥ parikarṣati ॥3॥ vidhirnūnamasaṁhāryaḥ prāṇināṁ plavagōttama । saumitriṁ māṁ ca rāmaṁ ca vyasanaiḥ paśya mōhitān ॥4॥ śōkasyāsya kathaṁ pāraṁ rāghavō’dhigamiṣyati । plavamānaḥ parikrāntō hatanauḥ sāgarē yathā ॥5॥ rākṣasānāṁ vadhaṁ kr̥tvā sūdayitvā ca rāvaṇam । laṅkāmunmathitāṁ kr̥tvā kadā drakṣyati māṁ patiḥ॥6॥ sa vācyaḥ santvarasvēti yāvadēva na pūryatē । ayaṁ saṁvatsaraḥ kālastāvaddhi mama jīvitam ॥7॥ vartatē daśamō māsō dvau tu śēṣau plavaṅgama । rāvaṇēna nr̥śaṁsēna samayō yaḥ kr̥tō mama ॥8॥ vibhīṣaṇēna ca bhrātrā mama niryātanaṁ prati । anunītaḥ prayatnēna na ca tatkurutē matim ॥9॥ mama pratipradānaṁ hi rāvaṇasya na rōcatē । rāvaṇaṁ mārgatē saṅkhyē mr̥tyuḥ kālavaśaṅgatam ॥10॥ jyēṣṭhā kanyā kalā nāma vibhīṣaṇasutā kapē । tayā mamaitadākhyātaṁ mātrā prahitayā svayam ॥11॥ avindhyō nāma mēdhāvī vidvānrākṣasapuṅgavaḥ। dhr̥timāñchīlavānvr̥ddhō rāvaṇasya susaṁmataḥ॥12॥ rāmātkṣayamanuprāptaṁ rakṣasāṁ pratyacōdayat । na ca tasya sa duṣṭātmā śr̥ṇōti vacanaṁ hitam ॥13॥ āśaṁsēyaṁ hariśrēṣṭha kṣipraṁ māṁ prāpsyatē patiḥ। antarātmā hi mē śuddhastasmiṁśca bahavō guṇāḥ॥14॥ utsāhaḥ pauruṣaṁ sattvamānr̥śaṁsyaṁ kr̥tajñatā । vikramaśca prabhāvaśca santi vānara rāghavē ॥15॥ caturdaśa sahasrāṇi rākṣasānāṁ jaghāna yaḥ। janasthānē vinā bhrātrā śatruḥ kastasya nōdvijēt ॥16॥ na sa śakyastulayituṁ vyasanaiḥ puruṣarṣabhaḥ। ahaṁ tasyānubhāvajñā śakrasyēva pulōmajā ॥17॥ śarajālāṁśumāñchūraḥ kapē rāmadivākaraḥ। śatrurakṣōmayaṁ tōyamupaśōṣaṁ nayiṣyati ॥18॥ iti sañjalpamānāṁ tāṁ rāmārthē śōkakarśitām । aśrusampūrṇavadanāmuvāca hanumān kapiḥ॥19॥ śrutvaiva ca vacō mahyaṁ kṣipramēṣyati rāghavaḥ। camūṁ prakarṣan mahatīṁ haryr̥kṣagaṇasaṅkulām ॥20॥ athavā mōcayiṣyāmi tvāmadyaiva sarākṣasāt । asmādduḥkhādupārōha mama pr̥ṣṭhamaninditē ॥21॥ tvāṁ tu pr̥ṣṭhagatāṁ kr̥tvā santariṣyāmi sāgaram । śaktirasti hi mē vōḍhuṁ laṅkāmapi sarāvaṇām ॥22॥ ahaṁ prasravaṇasthāya rāghavāyādya maithili । prāpayiṣyāmi śakrāya havyaṁ hutamivānalaḥ॥23॥ drakṣyasyadyaiva vaidēhi rāghavaṁ sahalakṣmaṇam । vyavasāya samāyuktaṁ viṣṇuṁ daityavadhē yathā ॥24॥ tvaddarśanakr̥tōtsāhamāśramasthaṁ mahābalam । purandaramivāsīnaṁ nagarājasya mūrdhani ॥25॥ pr̥ṣṭhamārōha mē dēvi mā vikāṅkṣasva śōbhanē । yōgamanviccha rāmēṇa śaśāṅkēnēva rōhiṇī ॥26॥ kathayantīva śaśinā saṅgamiṣyasi rōhiṇī । matpr̥ṣṭhamadhirōha tvaṁ tarākāśaṁ mahārṇavam ॥27॥ nahi mē samprayātasya tvāmitō nayatō’ṅganē । anugantuṁ gatiṁ śaktāḥ sarvē laṅkānivāsinaḥ॥28॥ yathaivāhamiha prāptastathaivāhamasaṁśayam । yāsyāmi paśya vaidēhi tvāmudyamya vihāyasaṁ ॥29॥ maithilī tu hariśrēṣṭhācchrutvā vacanamadbhutam । harṣavismitasarvāṅgī hanūmantamathābravīt ॥30॥ hanūmandūramadhvānaṁ kathaṁ māṁ nētumicchasi । tadēva khalu tē manyē kapitvaṁ hariyūthapa ॥31॥ kathaṁ cālpaśarīrastvaṁ māmitō nētumicchasi । sakāśaṁ mānavēndrasya bharturmē plavagarṣabha ॥32॥ sītāyāstu vacaḥ śrutvā hanūmān mārutātmajaḥ। cintayāmāsa lakṣmīvān navaṁ paribhavaṁ kr̥tam ॥33॥ na mē jānāti sattvaṁ vā prabhāvaṁ vāsitēkṣaṇā । tasmātpaśyatu vaidēhī yadrūpaṁ mama kāmataḥ॥34॥ iti sañcintya hanumāṁstadā plavagasattamaḥ। darśayāmāsa sītāyāḥ svarūpamarimardanaḥ॥35॥ sa tasmāt pādapāddhīmānāplutya plavagarṣabhaḥ। tatō vardhitumārēbhē sītāpratyayakāraṇāt ॥36॥ mērumandarasaṅkāśō babhau dīptānalaprabhaḥ। agratō vyavatasthē ca sītāyā vānararṣabhaḥ॥37॥ hariḥ parvatasaṅkāśastāmravaktrō mahābalaḥ। vajradaṁṣṭranakhō bhīmō vaidēhīmidamabravīt ॥38॥ saparvatavanōddēśāṁ sāṭṭaprākāratōraṇām । laṅkāmimāṁ sanāthāṁ vā nayituṁ śaktirasti mē ॥39॥ tadavasthāpyatāṁ buddhiralaṁ dēvi vikāṅkṣayā । viśōkaṁ kuru vaidēhi rāghavaṁ sahalakṣmaṇam ॥40॥ taṁ dr̥ṣṭvācalasaṅkāśamuvāca janakātmajā । padmapatraviśālākṣī mārutasyaurasaṁ sutam ॥41॥ tava sattvaṁ balaṁ caiva vijānāmi mahākapē । vāyōriva gatiścāpi tējaścāgnērivādbhutam ॥42॥ prākr̥tō’nyaḥ kathaṁ cēmāṁ bhūmimāgantumarhati । udadhērapramēyasya pāraṁ vānarayūthapa ॥43॥ jānāmi gamanē śaktiṁ nayanē cāpi tē mama । avaśyaṁ sampradhāryāśu kāryasiddhirivātmanaḥ॥44॥ ayuktaṁ tu kapiśrēṣṭha mayā gantuṁ tvayā saha । vāyuvēgasavēgasya vēgō māṁ mōhayēttava ॥45॥ ahamākāśamāsaktā uparyupari sāgaram । prapatēyaṁ hi tē pr̥ṣṭhād bhūyō vēgēna gacchataḥ॥46॥ patitā sāgarē cāhaṁ timinakrajhaṣākulē । bhavēyamāśu vivaśā yādasāmannamuttamam ॥47॥ na ca śakṣyē tvayā sārdhaṁ gantuṁ śatruvināśana । kalatravati sandēhastvayi syādapyasaṁśayam ॥48॥ hriyamāṇāṁ tu māṁ dr̥ṣṭvā rākṣasā bhīmavikramāḥ। anugacchēyurādiṣṭā rāvaṇēna durātmanā ॥49॥ taistvaṁ parivr̥taḥ śūraiḥ śūlamudgara pāṇibhiḥ। bhavēstvaṁ saṁśayaṁ prāptō mayā vīra kalatravān ॥50॥ sāyudhā bahavō vyōmni rākṣasāstvaṁ nirāyudhaḥ। kathaṁ śakṣyasi saṁyātuṁ māṁ caiva parirakṣitum ॥51॥ yudhyamānasya rakṣōbhistatastaiḥ krūrakarmabhiḥ। prapatēyaṁ hi tē pr̥ṣṭhadbhayārtā kapisattama ॥52॥ atha rakṣāṁsi bhīmāni mahānti balavanti ca । kathañcitsāmparāyē tvāṁ jayēyuḥ kapisattama ॥53॥ athavā yudhyamānasya patēyaṁ vimukhasya tē । patitāṁ ca gr̥hītvā māṁ nayēyuḥ pāparākṣasāḥ॥54॥ māṁ vā harēyustvaddhastādviśasēyurathāpi vā । anavasthau hi dr̥śyētē yuddhē jayaparājayau ॥55॥ ahaṁ vāpi vipadyēyaṁ rakṣōbhirabhitarjitā । tvatprayatnō hariśrēṣṭha bhavēnniṣphala ēva tu ॥56॥ kāmaṁ tvamapi paryāptō nihantuṁ sarvarākṣasān । rāghavasya yaśō hīyēttvayā śastaistu rākṣasaiḥ॥57॥ athavā’’dāya rakṣāṁsi nyasēyuḥ saṁvr̥tē hi mām । yatra tē nābhijānīyurharayō nāpi rāghavaḥ॥58॥ ārambhastu madarthō’yaṁ tatastava nirarthakaḥ। tvayā hi saha rāmasya mahānāgamanē guṇaḥ॥59॥ mayi jīvitamāyattaṁ rāghavasyāmitaujasaḥ। bhrātr̥̄ṇāṁ ca mahābāhō tava rājakulasya ca ॥60॥ tau nirāśau madarthaṁ ca śōkasantāpakarśitau । saha sarvarkṣaharibhistyakṣyataḥ prāṇasaṅgraham ॥61॥ bharturbhaktiṁ puraskr̥tya rāmādanyasya vānara । nāhaṁ spraṣṭuṁ svatō gātramicchēyaṁ vānarōttama ॥62॥ yadahaṁ gātrasaṁsparśaṁ rāvaṇasya gatā balāt । anīśā kiṁ kariṣyāmi vināthā vivaśā satī ॥63॥ yadi rāmō daśagrīvamiha hatvā sarākṣasaṁ । māmitō gr̥hya gacchēta tattasya sadr̥śaṁ bhavēt ॥64॥ śrutāśca dr̥ṣṭā hi mayā parākramā mahātmanastasya raṇāvamardinaḥ। na dēvagandharvabhujaṅgarākṣasā bhavanti rāmēṇa samā hi saṁyugē ॥65॥ samīkṣya taṁ saṁyati citrakārmukaṁ mahābalaṁ vāsavatulyavikramam । salakṣmaṇaṁ kō viṣahēta rāghavaṁ hutāśanaṁ dīptamivānilēritam ॥66॥ salakṣmaṇaṁ rāghavamājimardanaṁ diśāgajaṁ mattamiva vyavasthitam । sahēta kō vānaramukhya saṁyugē yugāntasūryapratimaṁ śarārciṣam ॥67॥ sa mē kapiśrēṣṭha salakṣmaṇaṁ priyaṁ sayūthapaṁ kṣipramihōpapādaya । cirāya rāmaṁ prati śōkakarśitāṁ kuruṣva māṁ vānaravīra harṣitām ॥68॥ ityārṣē śrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē sundarakāṇḍē saptatriṁśaḥ sargaḥ