atha ēkōnacatvāriṁśaḥ sargaḥ maṇiṁ dattvā tataḥ sītā hanūmantamathābravīt । abhijñānamabhijñātamētad rāmasya tattvataḥ॥1॥ maṇiṁ dr̥ṣṭvā tu rāmō vai trayāṇāṁ saṁsmariṣyati । vīrō jananyā mama ca rājñō daśarathasya ca ॥2॥ sa bhūyastvaṁ samutsāhacōditō harisattama । asmin kāryasamutsāhē pracintaya yaduttaram ॥3॥ tvamasminkāryaniryōgē pramāṇaṁ harisattama । tasya cintaya yō yatnō duḥkhakṣayakarō bhavēt ॥4॥ hanuman yatnamāsthāya duḥkhakṣayakarō bhava । sa tathēti pratijñāya mārutirbhīmavikramaḥ॥5॥ śirasā’’vandya vaidēhīṁ gamanāyōpacakramē । jñātvā samprasthitaṁ dēvī vānaraṁ pavanātmajam ॥6॥ bāṣpagadgadayā vācā maithilī vākyamabravīt । hanūman kuśalaṁ brūyāḥ sahitau rāmalakṣmaṇau ॥7॥ sugrīvaṁ ca sahāmātyaṁ sarvān vr̥ddhāṁśca vānarān । brūyāstvaṁ vānaraśrēṣṭha kuśalaṁ dharmasaṁhitam ॥8॥ yathā ca sa mahābāhurmāṁ tārayati rāghavaḥ। asmādduḥkhāmbusaṁrōdhāttvaṁ samādhātumarhasi ॥9॥ jīvantīṁ māṁ yathā rāmaḥ sambhāvayati kīrtimān । tattvayā hanumanvācyaṁ vācā dharmamavāpnuhi ॥10॥ nityamutsāhayuktasya vācaḥ śrutvā mayēritāḥ। vardhiṣyatē dāśarathēḥ pauruṣaṁ madavāptayē ॥11॥ matsandēśayutā vācastvattaḥ śrutvaiva rāghavaḥ। parākramē matiṁ vīrō vidhivatsaṁvidhāsyati ॥12॥ sītāyāstadvacaḥ śrutvā hanumān mārutātmajaḥ। śirasyañjalimādhāya vākyamuttaramabravīt ॥13॥ kṣipramēṣyati kākutsthō haryr̥kṣapravarairvr̥taḥ। yastē yudhi vijityārīñśōkaṁ vyapanayiṣyati ॥14॥ nahi paśyāmi martyēṣu nāsurēṣu surēṣu vā । yastasya vamatō bāṇān sthātumutsahatē’grataḥ॥15॥ apyarkamapi parjanyamapi vaivasvataṁ yamam । sa hi sōḍhuṁ raṇē śaktastava hētōrviśēṣataḥ॥16॥ sa hi sāgaraparyantāṁ mahīṁ sādhitumarhati । tvannimittō hi rāmasya jayō janakanandini ॥17॥ tasya tadvacanaṁ śrutvā samyaksatyaṁ subhāṣitam । jānakī bahu mēnē taṁ vacanaṁ cēdamabravīt ॥18॥ tatastaṁ prasthitaṁ sītā vīkṣamāṇā punaḥ punaḥ। bhartusnēhānvitaṁ vākyaṁ sauhārdādanumānayat ॥19॥ yadi vā manyasē vīra vasaikāhamarindama । kasmiṁścitsaṁvr̥tē dēśē viśrāntaḥ śvō gamiṣyasi ॥20॥ mama caivālpabhāgyāyāḥ sāṁnidhyāt tava vānara । asya śōkasya mahatō muhūrtaṁ mōkṣaṇaṁ bhavēt ॥21॥ tatō hi hariśārdūla punarāgamanāya tu । prāṇānāmapi sandēhō mama syānnātra saṁśayaḥ॥22॥ tavādarśanajaḥ śōkō bhūyō māṁ paritāpayēt । duḥkhādduḥkhaparāmr̥ṣṭāṁ dīpayanniva vānara ॥23॥ ayaṁ ca vīra sandēhastiṣṭhatīva mamāgrataḥ। sumahāṁstvatsahāyēṣu haryr̥kṣēṣu harīśvara ॥24॥ kathaṁ nu khalu duṣpāraṁ tariṣyanti mahōdadhim । tāni haryr̥kṣasainyāni tau vā naravarātmajau ॥25॥ trayāṇāmēva bhūtānāṁ sāgarasyēha laṅghanē । śaktiḥ syādvainatēyasya tava vā mārutasya vā ॥26॥ tadasminkāryaniryōgē vīraivaṁ duratikramē । kiṁ paśyasē samādhānaṁ tvaṁ hi kāryavidāṁ varaḥ॥27॥ kāmamasya tvamēvaikaḥ kāryasya parisādhanē । paryāptaḥ paravīraghna yaśasyastē phalōdayaḥ॥28॥ balaiḥ samagrairyudhi māṁ rāvaṇaṁ jitya saṁyugē । vijayī svapuraṁ yāyāt tattasya sadr̥śaṁ bhavēt ॥29॥ balaistu saṅkulāṁ kr̥tvā laṅkāṁ parabalārdanaḥ। māṁ nayēdyadi kākutsthastattasya sadr̥śaṁ bhavēt ॥30॥ tadyathā tasya vikrāntamanurūpaṁ mahātmanaḥ। bhavēdāhava śūrasya tathā tvamupapādaya ॥31॥ tadarthōpahitaṁ vākyaṁ praśritaṁ hētusaṁhitam । niśamya hanumāñśēṣaṁ vākyamuttaramabravīt ॥32॥ dēvi haryr̥kṣasainyānāmīśvaraḥ plavatāṁ varaḥ। sugrīvaḥ satyasampannastavārthē kr̥taniścayaḥ॥33॥ sa vānarasahasrāṇāṁ kōṭībhirabhisaṁvr̥taḥ। kṣipramēṣyati vaidēhi rākṣasānāṁ nibarhaṇaḥ॥34॥ tasya vikramasampannāḥ sattvavantō mahābalāḥ। manaḥsaṅkalpasampātā nidēśē harayaḥ sthitāḥ॥35॥ yēṣāṁ nōpari nādhastānna tiryaksajjatē gatiḥ। na ca karmasu sīdanti mahatsvamitatējasaḥ॥36॥ asakr̥ttairmahōtsāhaiḥ sasāgaradharādharā । pradakṣiṇīkr̥tā bhūmirvāyumārgānusāribhiḥ॥37॥ madviśiṣṭāśca tulyāśca santi tatra vanaukasaḥ। mattaḥ pratyavaraḥ kaścinnāsti sugrīvasaṁnidhau ॥38॥ ahaṁ tāvadiha prāptaḥ kiṁ punastē mahābalāḥ। na hi prakr̥ṣṭāḥ prēṣyantē prēṣyantē hītarē janāḥ॥39॥ tadalaṁ paritāpēna dēvi śōkō vyapaitu tē । ēkōtpātēna tē laṅkāmēṣyanti hariyūthapāḥ॥40॥ mama pr̥ṣṭhagatau tau ca candrasūryāvivōditau । tvatsakāśaṁ mahāsaṅghau nr̥siṁhāvāgamiṣyataḥ॥41॥ tau hi vīrau naravarau sahitau rāmalakṣmaṇau । āgamya nagarīṁ laṅkāṁ sāyakairvidhamiṣyataḥ॥42॥ sagaṇaṁ rāvaṇaṁ hatvā rāghavō raghunandanaḥ। tvāmādāya varārōhē svapurīṁ pratiyāsyati ॥43॥ tadāśvasihi bhadraṁ tē bhava tvaṁ kālakāṅkṣiṇī । nacirāddrakṣyasē rāmaṁ prajvalantamivānalam ॥44॥ nihatē rākṣasēndrē ca saputrāmātyabāndhavē । tvaṁ samēṣyasi rāmēṇa śaśāṅkēnēva rōhiṇī ॥45॥ kṣipraṁ tvaṁ dēvi śōkasya pāraṁ drakṣyasi maithili । rāvaṇaṁ caiva rāmēṇa drakṣyasē nihataṁ balāt ॥46॥ ēvamāśvāsya vaidēhīṁ hanūmānmārutātmajaḥ। gamanāya matiṁ kr̥tvā vaidēhīṁ punarabravīt ॥47॥ tamarighnaṁ kr̥tātmānaṁ kṣipraṁ drakṣyasi rāghavam । lakṣmaṇaṁ ca dhanuṣpāṇiṁ laṅkādvāramupāgatam ॥48॥ nakhadaṁṣṭrāyudhānvīrān siṁhaśārdūlavikramān । vānarānvāraṇēndrābhānkṣipraṁ drakṣyasi saṅgatān ॥49॥ śailāmbudanikāśānāṁ laṅkāmalayasānuṣu । nardatāṁ kapimukhyānāmāryē yūthānyanēkaśaḥ॥50॥ sa tu marmaṇi ghōrēṇa tāḍitō manmathēṣuṇā । na śarma labhatē rāmaḥ siṁhārdita iva dvipaḥ॥51॥ ruda mā dēvi śōkēna mā bhūttē manasō bhayam । śacīva bhartrā śakrēṇa saṅgamēṣyasi śōbhanē ॥52॥ rāmādviśiṣṭaḥ kō’nyō’sti kaścitsaumitriṇā samaḥ। agnimārutakalpau tau bhrātarau tava saṁśrayau ॥53॥ nāsmiṁściraṁ vatsyasi dēvi dēśē rakṣōgaṇairadhyuṣitē’tiraudrē । na tē cirādāgamanaṁ priyasya kṣamasva matsaṅgamakālamātram ॥54॥ ityārṣē śrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē sundarakāṇḍē ēkōnacatvāriṁśaḥ sargaḥ