atha tripañcāśaḥ sargaḥ
tasya tadvacanaṁ śrutvā daśagrīvō mahātmanaḥ।
dēśakālahitaṁ vākyaṁ bhrāturuttamamabravīt ॥1॥
samyaguktaṁ hi bhavatā dūtavadhyā vigarhitā ।
avaśyaṁ tu vadhāyānyaḥ kriyatāmasya nigrahaḥ॥2॥
kapīnāṁ kila lāṅgūlamiṣṭaṁ bhavati bhūṣaṇam ।
tadasya dīpyatāṁ śīghraṁ tēna dagdhēna gacchatu ॥3॥
tataḥ paśyantvamuṁ dīnamaṅgavairūpyakarśitam ।
sumitrajñātayaḥ sarvē bāndhavāḥ sasuhr̥jjanāḥ॥4॥
ājñāpayadrākṣasēndraḥ puraṁ sarvaṁ sacatvaram ।
lāṅgūlēna pradīptēna rakṣōbhiḥ pariṇīyatām ॥5॥
tasya tadvacanaṁ śrutvā rākṣasāḥ kōpakarkaśāḥ।
vēṣṭantē tasya lāṅgūlaṁ jīrṇaiḥ kārpāsikaiḥ paṭaiḥ॥6॥
saṁvēṣṭyamānē lāṅgūlē vyavardhata mahākapiḥ।
śuṣkamindhanamāsādya vanēṣviva hutāśanam ॥7॥
tailēna pariṣicyātha tē’gniṁ tatrōpapādayan ।
lāṅgūlēna pradīptēna rākṣasāṁstānatāḍayat ॥8॥
rōṣāmarṣaparītātmā bālasūryasamānanaḥ।
sa bhūyaḥ saṅgataiḥ krūrairrākṣasairharipuṅgavaḥ॥9॥
sahasrībālavr̥ddhāśca jagmuḥ prītiṁ niśācarāḥ।
nibaddhaḥ kr̥tavānvīrastatkālasadr̥śīṁ matim ॥10॥
kāmaṁ khalu na mē śaktā nibaddhasyāpi rākṣasāḥ।
chittvā pāśānsamutpatya hanyāmahamimānpunaḥ॥11॥
yadi bhartr̥hitārthāya carantaṁ bhartr̥śāsanāt ।
nibadhnantē durātmānō na tu mē niṣkr̥tiḥ kr̥tā ॥12॥
sarvēṣāmēva paryāptō rākṣasānāmahaṁ yudhi ।
kiṁ tu rāmasya prītyarthaṁ viṣahiṣyē’hamīdr̥śam ॥13॥
laṅkā cārayitavyā mē punarēva bhavēditi ।
rātrau nahi sudr̥ṣṭā mē durgakarmavidhānataḥ॥14॥
avaśyamēva draṣṭavyā mayā laṅkā niśākṣayē ।
kāmaṁ badhnantu mē bhūyaḥ pucchasyōddīpanēna ca ॥15॥
pīḍāṁ kurvanti rakṣāṁsi na mē’sti manasaḥ śramaḥ।
tatastē saṁvr̥tākāraṁ sattvavantaṁ mahākapim ॥16॥
parigr̥hya yayurhr̥ṣṭā rākṣasāḥ kapikuñjaram ।
śaṅkhabhērīninādaiśca ghōṣayantaḥ svakarmabhiḥ॥17॥
rākṣasāḥ krūrakarmāṇaścārayanti sma tāṁ purīm ।
anvīyamānō rakṣōbhiryayau sukhamarindamaḥ॥18॥
hanumāṁścārayāmāsa rākṣasānāṁ mahāpurīm ।
athāpaśyadvimānāni vicitrāṇi mahākapiḥ॥19॥
saṁvr̥tānbhūmibhāgāṁśca suvibhaktāṁśca catvarān ।
rathyāśca gr̥hasambādhāḥ kapiḥ śr̥ṅgāṭakāni ca ॥20॥
tathā rathyōparathyāśca tathaiva ca gr̥hāntarān ।
catvarēṣu catuṣkēṣu rājamārgē tathaiva ca ॥21॥
ghōṣayanti kapiṁ sarvē cāra ityēva rākṣasāḥ।
strībālavr̥ddhā nirjagmustatra tatra kutūhalāt ॥22॥
taṁ pradīpitalāṅgūlaṁ hanūmantaṁ didr̥kṣavaḥ।
dīpyamānē tatastasya lāṅgūlāgrē hanūmataḥ॥23॥
rākṣasyastā virūpākṣyaḥ śaṁsurdēvyāstadapriyam ।
yastvayā kr̥tasaṁvādaḥ sītē tāmramukhaḥ kapiḥ॥24॥
lāṅgūlēna pradīptēna sa ēṣa pariṇīyatē ।
śrutvā tadvacanaṁ krūramātmāpaharaṇōpamam ॥25॥
vaidēhī śōkasantaptā hutāśanamupāgamat ।
maṅgalābhimukhī tasya sā tadāsīnmahākapēḥ॥23॥
upatasthē viśālākṣī prayatā havyavāhanam ।
yadyasti patiśuśrūṣā yadyasti caritaṁ tapaḥ।
yadi vā tvēkapatnītvaṁ śītō bhava hanūmataḥ॥27॥
yadi kaścidanukrōśastasya mayyasti dhīmataḥ।
yadi vā bhāgyaśēṣō mē śītō bhava hanūmataḥ॥28॥
yadi māṁ vr̥ttasampannāṁ tatsamāgamalālasām ।
sa vijānāti dharmātmā śītō bhava hanūmataḥ॥29॥
yadi māṁ tārayēdāryaḥ sugrīvaḥ satyasaṅgaraḥ।
asmādduḥkhāmbusaṁrōdhācchītō bhava hanūmataḥ॥30॥
tatastīkṣṇārciravyagraḥ pradakṣiṇaśikhō’nalaḥ।
jajvāla mr̥gaśāvākṣyāḥ śaṁsanniva śubhaṁ kapēḥ॥31॥
hanūmajjanakaścaiva pucchānalayutō’nilaḥ।
vavau svāsthyakarō dēvyāḥ prālēyānilaśītalaḥ॥32॥
dahyamānē ca lāṅgūlē cintayāmāsa vānaraḥ।
pradīptō’gnirayaṁ kasmānna māṁ dahati sarvataḥ॥33॥
dr̥śyatē ca mahājvālaḥ karōti ca na mē rujam ।
śiśirasyēva sampātō lāṅgūlāgrē pratiṣṭhitaḥ॥34॥
atha vā tadidaṁ vyaktaṁ yaddr̥ṣṭaṁ plavatā mayā ।
rāmaprabhāvādāścaryaṁ parvataḥ saritāṁ patau ॥35॥
yadi tāvatsamudrasya mainākasya ca dhīmataḥ।
rāmārthaṁ sambhramastādr̥kkimagnirna kariṣyati ॥36॥
sītāyāścānr̥śaṁsyēna tējasā rāghavasya ca ।
pituśca mama sakhyēna na māṁ dahati pāvakaḥ॥37॥
bhūyaḥ sa cintayāmāsa muhūrtaṁ kapikuñjaraḥ।
kathamasmadvidhasyēha bandhanaṁ rākṣasādhamaiḥ॥38॥
pratikriyāsya yuktā syāt sati mahyaṁ parākramē ।
tataśchittvā ca tān pāśān vēgavān vai mahākapiḥ॥39॥
utpapātātha vēgēna nanāda ca mahākapiḥ।
puradvāraṁ tataḥ śrīmāñśailaśr̥ṅgamivōnnatam ॥40॥
vibhaktarakṣaḥsambādhamāsasādānilātmajaḥ।
sa bhūtvā śailasaṅkāśaḥ kṣaṇēna punarātmavān ॥41॥
hrasvatāṁ paramāṁ prāptō bandhanānyavaśātayat ।
vimuktaścābhavacchrīmānpunaḥ parvatasaṁnibhaḥ॥42॥
vīkṣamāṇaśca dadr̥śē parighaṁ tōraṇāśritam ।
sa taṁ gr̥hya mahābāhuḥ kālāyasapariṣkr̥tam ।
rakṣiṇastānpunaḥ sarvānsūdayāmāsa mārutiḥ॥43॥
sa tānnihatvā raṇacaṇḍavikramaḥ
	samīkṣamāṇaḥ punarēva laṅkām ।
pradīptalāṅgūlakr̥tārcimālī
	prakāśatāditya ivārcimālī ॥44॥
ityārṣē śrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē sundarakāṇḍē tripañcāśaḥ sargaḥ