atha catuḥpañcāśaḥ sargaḥ vīkṣamāṇastatō laṅkāṁ kapiḥ kr̥tamanōrathaḥ। vardhamānasamutsāhaḥ kāryaśēṣamacintayat ॥1॥ kiṁ nu khalvavaśiṣṭaṁ mē kartavyamiha sāmpratam । yadēṣāṁ rakṣasāṁ bhūyaḥ santāpajananaṁ bhavēt ॥2॥ vanaṁ tāvatpramathitaṁ prakr̥ṣṭā rākṣasā hatāḥ। balaikadēśaḥ kṣapitaḥ śēṣaṁ durgavināśanam ॥3॥ durgē vināśitē karma bhavēt sukhapariśramam । alpayatnēna kāryē’sminmama syātsaphalaḥ śramaḥ॥4॥ yō hyayaṁ mama lāṅgūlē dīpyatē havyavāhanaḥ। asya santarpaṇaṁ nyāyyaṁ kartumēbhirgr̥hōttamaiḥ॥5॥ tataḥ pradīptalāṅgūlaḥ savidyudiva tōyadaḥ। bhavanāgrēṣu laṅkāyā vicacāra mahākapiḥ॥6॥ gr̥hādgr̥haṁ rākṣasānāmudyānāni ca vānaraḥ। vīkṣamāṇō hyasantrastaḥ prāsādāṁśca cacāra saḥ॥7॥ avaplutya mahāvēgaḥ prahastasya nivēśanam । agniṁ tatra vinikṣipya śvasanēna samō balī ॥8॥ tatō’nyatpupluvē vēśma mahāpārśvasya vīryavān । mumōca hanumānagniṁ kālānalaśikhōpamam ॥9॥ vajradaṁṣṭrasya ca tathā pupluvē sa mahākapiḥ। śukasya ca mahātējāssāraṇasya ca dhīmataḥ॥10॥ tathā cēndrajitō vēśma dadāha hariyūthapaḥ। jambumālēḥ sumālēśca dadāha bhavanaṁ tataḥ॥11॥ raśmikētōśca bhavanaṁ sūryaśatrōstathaiva ca । hrasvakarṇasya daṁṣṭrasya rōmaśasya ca rakṣasaḥ॥12॥ yuddhōnmattasya mattasya dhvajagrīvasya rakṣasaḥ। vidyujjihvasya ghōrasya tathā hastimukhasya ca ॥13॥ karālasya viśālasya śōṇitākṣasya caiva hi । kumbhakarṇasya bhavanaṁ makarākṣasya caiva hi ॥14॥ narāntakasya kumbhasya nikumbhasya durātmanaḥ। yajñaśatrōśca bhavanaṁ brahmaśatrōstathaiva ca ॥15॥ varjayitvā mahātējā vibhīṣaṇagr̥haṁ prati । kramamāṇaḥ kramēṇaiva dadāha haripuṅgavaḥ॥16॥ tēṣu tēṣu mahārhēṣu bhavanēṣu mahāyaśāḥ। gr̥hēṣvr̥ddhimatāmr̥ddhiṁ dadāha kapikuñjaraḥ॥17॥ sarvēṣāṁ samatikramya rākṣasēndrasya vīryavān । āsasādātha lakṣmīvān rāvaṇasya nivēśanam ॥18॥ tatastasmingr̥hē mukhyē nānāratnavibhūṣitē । mērumandarasaṅkāśē nānāmaṅgaḷaśōbhitē ॥19॥ pradīptamagnimutsr̥jya lāṅgūlāgrē pratiṣṭhitam । nanāda hanumānvīrō yugāntajaladō yathā ॥20॥ śvasanēna ca saṁyōgādativēgō mahābalaḥ। kālāgniriva jajvāla prāvardhata hutāśanaḥ॥21॥ pradīptamagniṁ pavanastēṣu vēśmasu cārayan । tāni kāñcanajālāni muktāmaṇimayāni ca ॥22॥ bhavanāni vyaśīryanta ratnavanti mahānti ca । tāni bhagnavimānāni nipēturvasudhātalē ॥23॥ bhavanānīva siddhānāmambarātpuṇyasaṅkṣayē । sañjajñē tumulaḥ śabdō rākṣasānāṁ pradhāvatām ॥24॥ svē svē gr̥haparitrāṇē bhagnōtsāhōjjhitaśriyām । nūnamēṣō’gnirāyātaḥ kapirūpēṇa hā iti ॥25॥ krandantyassahasā pētuḥ stanandhayadharāḥ striyaḥ। kāścidagniparītāṅgyō harmyēbhyō muktamūrdhajāḥ॥26॥ patantyō rējirē’bhrēbhyassaudāmanya ivāmbarāt । vajravidrumavaidūryamuktārajatasaṁhatān ॥27॥ vicitrānbhavanāddhātūnsyandamānāndadarśa saḥ। nāgnistr̥pyati kāṣṭhānāṁ tr̥ṇānāṁ ca yathā tathā ॥28॥ hanūmānrākṣasēndrāṇāṁ vadhē kiñcinna tr̥pyati । na hanūmadviśastānāṁ rākṣasānāṁ vasundharā ॥29॥ hanūmatā vēgavatā vānarēṇa mahātmanā । laṅkāpuraṁ pradagdhaṁ tadrudrēṇa tripuraṁ yathā ॥30॥ tataḥ sa laṅkāpuraparvatāgrē samutthitō bhīmaparākramō’gniḥ। prasārya cūḍāvalayaṁ pradīptō hanūmatā vēgavatōpasr̥ṣṭaḥ॥31॥ yugāntakālānalatulyarūpaḥ samārutō’gnirvavr̥dhē divispr̥k । vidhūmaraśmirbhavanēṣu saktō rakṣaḥśarīrājyasamarpitārciḥ॥32॥ ādityakōṭīsadr̥śaḥ sutējā laṅkāṁ samastāṁ parivārya tiṣṭhan । śabdairanēkairaśaniprarūḍhai- rbhindannivāṇḍaṁ prababhau mahāgniḥ॥33॥ tatrāmbarādagniratipravr̥ddhō rūkṣaprabhaḥ kiṁśukapuṣpacūḍaḥ। nirvāṇadhūmākularājayaśca nīlōtpalābhāḥ pracakāśirē’bhrāḥ॥34॥ vajrī mahēndrastridaśēśvarō vā sākṣādyamō vā varuṇō’nilō vā । raudrō’gnirarkō dhanadaśca sōmō na vānarō’yaṁ svayamēva kālaḥ॥35॥ kiṁ brahmaṇassarvapitāmahasya lōkasya dhātuścaturānanasya । ihā’’gatō vānararūpadhārī rakṣōpasaṁhārakaraḥ prakōpaḥ॥36॥ kiṁ vaiṣṇavaṁ vā kapirūpamētya rakṣōvināśāya paraṁ sutējaḥ। acintyamavyaktamanantamēkaṁ svamāyayā sāmpratamāgataṁ vā ॥37॥ ityēvamūcurbahavō viśiṣṭā rakṣōgaṇāstatra samētya sarvē । saprāṇisaṅghāṁ sagr̥hāṁ savr̥kṣāṁ dagdhāṁ purīṁ tāṁ sahasā samīkṣya ॥38॥ tatastu laṅkā sahasā pradagdhā sarākṣasā sāśvarathā sanāgā । sapakṣisaṅghā samr̥gā savr̥kṣā rurōda dīnā tumulaṁ saśabdam ॥39॥ hā tāta hā putraka kānta mitra hā jīvitēśāṅga hataṁ supuṇyam । rakṣōbhirēvaṁ bahudhā bruvadbhi śabdaḥ kr̥tō ghōratarassubhīmaḥ॥40॥ hutāśanajvālasamāvr̥tā sā hatapravīrā parivr̥ttayōdhā । hanūmataḥ krōdhabalābhibhūtā babhūva śāpōpahatēva laṅkā ॥41॥ sasambhramaṁ trastaviṣaṇṇarākṣasāṁ samujjvalajjvālahutāśanāṅkitām । dadarśa laṅkāṁ hanumānmahāmanāḥ svayambhurōṣōpahatāmivāvanim ॥42॥ bhaṅktvā vanaṁ pādaparatnasaṅkulaṁ hatvā tu rakṣāṁsi mahānti saṁyugē । dagdhvā purīṁ tāṁ gr̥haratnamālinīṁ tasthau hanūmānpavanātmajaḥ kapiḥ॥43॥ sa rākṣasāṁstānsubahūṁśca hatvā vanaṁ ca bhaṅktvā bahupādapaṁ tat । visr̥jya rakṣōbhavanēṣu cāgniṁ jagāma rāmaṁ manasā mahātmā ॥44॥ tatastu taṁ vānaravīramukhyaṁ mahābalaṁ mārutatulyavēgam । mahāmatiṁ vāyusutaṁ variṣṭhaṁ pratuṣṭuvurdēvagaṇāśca sarvē ॥45॥ dēvāśca sarvē munipuṅgavāśca gandharvavidyādharapannagāśca । bhūtāni sarvāṇi mahānti tatra jagmuḥ parāṁ prītimatulyarūpām ॥46॥ bhaṅktvā vanaṁ mahātējā hatvā rakṣāṁsi saṁyugē । dagdhvā laṅkāpurīṁ bhīmāṁ rarāja sa mahākapiḥ॥47॥ gr̥hāgryaśr̥ṅgāgratalē vicitrē pratiṣṭhitō vānararājasiṁhaḥ। pradīptalāṅgūlakr̥tārcimālī vyarājatāditya ivārcimālī ॥48॥ laṅkāṁ samastāṁ sampīḍya lāṅgūlāgniṁ mahākapiḥ। nirvāpayāmāsa tadā samudrē haripuṅgavaḥ॥49॥ tatō dēvāssagandharvāssiddhāśca paramarṣayaḥ। dr̥ṣṭvā laṅkāṁ pradagdhāṁ tāṁ vismayaṁ paramaṁ gatāḥ॥50॥ taṁ dr̥ṣṭvā vānaraśrēṣṭhaṁ hanumantaṁ mahākapim । kālāgniriti sañcintya sarvabhūtāni tatrasuḥ॥51॥ ityārṣē śrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē sundarakāṇḍē catuḥpañcāśaḥ sargaḥ