atha aṣṭapañcāśaḥ sargaḥ
tatastasya girēḥ śr̥ṅgē mahēndrasya mahābalāḥ।
hanumatpramukhāḥ prītiṁ harayō jagmuruttamām ॥1॥
prītimatsūpaviṣṭēṣu vānarēṣu mahātmasu ।
taṁ tataḥ pratisaṁhr̥ṣṭaḥ prītiyuktaṁ mahākapim ॥2॥
jāmbavānkāryavr̥ttāntamapr̥cchadanilātmajam ।
kathaṁ dr̥ṣṭā tvayā dēvī kathaṁ vā tatra vartatē ॥3॥
tasyāṁ cāpi kathaṁ vr̥ttaḥ krūrakarmā daśānanaḥ।
tattvataḥ sarvamētannaḥ prabrūhi tvaṁ mahākapē ॥4॥
sammārgitā kathaṁ dēvī kiṁ ca sā pratyabhāṣata ।
śrutārthāścintayiṣyāmō bhūyaḥ kāryaviniścayam ॥5॥
yaścārthastatra vaktavyō gatairasmābhirātmavān ।
rakṣitavyaṁ ca yattatra tadbhavānvyākarōtu naḥ॥6॥
sa niyuktastatastēna samprahr̥ṣṭatanūruhaḥ।
namasyañśirasā dēvyai sītāyai pratyabhāṣata ॥7॥
pratyakṣamēva bhavatāṁ mahēndrāgrātkhamāplutaḥ।
udadhērdakṣiṇaṁ pāraṁ kāṅkṣamāṇaḥ samāhitaḥ॥8॥
gacchataśca hi mē ghōraṁ vighnarūpamivābhavat ।
kāñcanaṁ śikharaṁ divyaṁ paśyāmi sumanōharam ॥9॥
sthitaṁ panthānamāvr̥tya mēnē vighnaṁ ca taṁ nagam ।
upasaṅgamya taṁ divyaṁ kāñcanaṁ nagamuttamam ॥10॥
kr̥tā mē manasā buddhirbhēttavyō’yaṁ mayēti ca ।
prahatasya mayā tasya lāṅgūlēna mahāgirēḥ॥11॥
śikharaṁ sūryasaṅkāśaṁ vyaśīryata sahasradhā ।
vyavasāyaṁ ca taṁ buddhvā sa hōvāca mahāgiriḥ॥12॥
putrēti madhurāṁ vāṇīṁ manaḥ prahlādayanniva ।
pitr̥vyaṁ cāpi māṁ viddhi sakhāyaṁ mātariśvanaḥ॥13॥
mainākamiti vikhyātaṁ nivasantaṁ mahōdadhau ।
pakṣvavantaḥ purā putra babhūvuḥ parvatōttamāḥ॥14॥
chandataḥ pr̥thivīṁ cērurbādhamānāḥ samantataḥ।
śrutvā nagānāṁ caritaṁ mahēndraḥ pākaśāsanaḥ॥15॥
vajrēṇa bhagavān pakṣau cicchēdaiṣāṁ sahasraśaḥ।
ahaṁ tu mōcitastasmāttava pitrā mahātmanā ॥16॥
mārutēna tadā vatsa prakṣiptō varuṇālayē ।
rāghavasya mayā sāhyē vartitavyamarindama ॥17॥
rāmō dharmabhr̥tāṁ śrēṣṭhō mahēndrasamavikramaḥ।
ētacchrutvā mayā tasya mainākasya mahātmanaḥ॥18॥
kāryamāvēdya ca girēruddhataṁ vai manō mama ।
tēna cāhamanujñātō mainākēna mahātmanā ॥19॥
sa cāpyantarhitaḥ śailō mānuṣēṇa vapuṣmatā ।
śarīrēṇa mahāśailaḥ śailēna ca mahōdadhau ॥20॥
uttamaṁ javamāsthāya śēṣamadhvānamāsthitaḥ।
tatō’haṁ suciraṁ kālaṁ javēnābhyagamaṁ pathi ॥21॥
tataḥ paśyāmyahaṁ dēvīṁ surasāṁ nāgamātaram ।
samudramadhyē sā dēvī vacanaṁ cēdamabravīt ॥22॥
mama bhakṣyaḥ pradiṣṭastvamamarairharisattama ।
tatastvāṁ bhakṣayiṣyāmi vihitastvaṁ hi mē suraiḥ॥23॥
ēvamuktaḥ surasayā prāñjaliḥ praṇataḥ sthitaḥ।
vivarṇavadanō bhūtvā vākyaṁ cēdamudīrayam ॥24॥
rāmō dāśarathiḥ śrīmānpraviṣṭō daṇḍakāvanam ।
lakṣmaṇēna saha bhrātrā sītayā ca parantapaḥ॥25॥
tasya sītā hr̥tā bhāryā rāvaṇēna durātmanā ।
tasyāḥ sakāśaṁ dūtō’haṁ gamiṣyē rāmaśāsanāt ॥26॥
kartumarhasi rāmasya sāhāyyaṁ viṣayē satī ।
athavā maithilīṁ dr̥ṣṭvā rāmaṁ cākliṣṭakāriṇam ॥27॥
āgamiṣyāmi tē vaktraṁ satyaṁ pratiśr̥ṇōmi tē ।
ēvamuktā mayā sā tu surasā kāmarūpiṇī ॥28॥
abravīnnātivartēta kaścidēṣa varō mama ।
ēvamuktaḥ surasayā daśayōjanamāyataḥ॥29॥
tatō’rdhaguṇavistārō babhūvāhaṁ kṣaṇēna tu ।
matpramāṇādhikaṁ caiva vyāditaṁ tu mukhaṁ tayā ॥30॥
taddr̥ṣṭvā vyāditaṁ tvāsyaṁ hrasvaṁ hyakaravaṁ punaḥ।
tasminmuhūrtē ca punarbabhūvāṅguṣṭhasaṁmitaḥ॥31॥
abhipatyāśu tadvaktraṁ nirgatō’haṁ tataḥ kṣaṇāt ।
abravītsurasā dēvī svēna rūpēṇa māṁ punaḥ॥32॥
arthasiddhyai hariśrēṣṭha gaccha saumya yathāsukham ।
samānaya ca vaidēhīṁ rāghavēṇa mahātmanā ॥33॥
sukhī bhava mahābāhō prītāsmi tava vānara ।
tatō’haṁ sādhu sādhvīti sarvabhūtaiḥ praśaṁsitaḥ॥34॥
tatō’ntarikṣaṁ vipulaṁ plutō’haṁ garuḍō yathā ।
chāyā mē nigr̥hītā ca na ca paśyāmi kiñcana ॥35॥
sō’haṁ vigatavēgastu diśō daśa vilōkayan ।
na kiñcittatra paśyāmi yēna mē vihatā gatiḥ॥36॥
atha mē buddhirutpannā kiṁ nāma gamanē mama ।
īdr̥śō vighna utpannō rūpamatra na dr̥śyatē ॥37॥
adhōbhāgē tu mē dr̥ṣṭiḥ śōcataḥ patitā tadā ।
tatrādrākṣamahaṁ bhīmāṁ rākṣasīṁ salilē śayām ॥38॥
prahasya ca mahānādamuktō’haṁ bhīmayā tayā ।
avasthitamasambhrāntamidaṁ vākyamaśōbhanam ॥39॥
kvāsi gantā mahākāya kṣudhitāyā mamēpsitaḥ।
bhakṣaḥ prīṇaya mē dēhaṁ ciramāhāravarjitam ॥40॥
bāḍhamityēva tāṁ vāṇīṁ pratyagr̥hṇāmahaṁ tataḥ।
āsya pramāṇādadhikaṁ tasyāḥ kāyamapūrayam ॥41॥
tasyāścāsyaṁ mahadbhīmaṁ vardhatē mama bhakṣaṇē ।
na tu māṁ sā nu bubudhē mama vā vikr̥taṁ kr̥tam ॥42॥
tatō’haṁ vipulaṁ rūpaṁ saṅkṣipya nimiṣāntarāt ।
tasyā hr̥dayamādāya prapatāmi nabhaḥsthalam ॥43॥
sā visr̥ṣṭabhujā bhīmā papāta lavaṇāmbhasi ।
mayā parvatasaṅkāśā nikr̥ttahr̥dayā satī ॥44॥
śr̥ṇōmi khagatānāṁ ca vācaḥ saumyā mahātmanām ।
rākṣasī siṁhikā bhīmā kṣipraṁ hanumatā hatā ॥45॥
tāṁ hatvā punarēvāhaṁ kr̥tyamātyayikaṁ smaran ।
gatvā ca mahadadhvānaṁ paśyāmi nagamaṇḍitam ॥46॥
dakṣiṇaṁ tīramudadhērlaṅkā yatra gatā purī ।
astaṁ dinakarē yātē rakṣasāṁ nilayaṁ purīm ॥47॥
praviṣṭō’hamavijñātō rakṣōbhirbhīmavikramaiḥ।
tatra praviśataścāpi kalpāntaghanasaprabhā ॥48॥
aṭṭahāsaṁ vimuñcantī nārī kāpyutthitā puraḥ।
jighāṁsantīṁ tatastāṁ tu jvaladagniśirōruhām ॥49॥
savyamuṣṭiprahārēṇa parājitya subhairavām ।
pradōṣakālē praviśaṁ bhītayāhaṁ tayōditaḥ॥50॥
ahaṁ laṅkāpurī vīra nirjitā vikramēṇa tē ।
yasmāttasmādvijētāsi sarvarakṣāṁsyaśēṣataḥ॥51॥
tatrāhaṁ sarvarātraṁ tu vicarañjanakātmajām ।
rāvaṇāntaḥpuragatō na cāpaśyaṁ sumadhyamām ॥52॥
tataḥ sītāmapaśyaṁstu rāvaṇasya nivēśanē ।
śōkasāgaramāsādya na pāramupalakṣayē ॥53॥
śōcatā ca mayā dr̥ṣṭaṁ prākārēṇābhisaṁvr̥tam ।
kāñcanēna vikr̥ṣṭēna gr̥hōpavanamuttamam ॥54॥
saprākāramavaplutya paśyāmi bahupādapam ।
aśōkavanikāmadhyē śiṁśapāpādapō mahān ॥55॥
tamāruhya ca paśyāmi kāñcanaṁ kadalī vanam ।
adūrācchiṁśapāvr̥kṣātpaśyāmi vanavarṇinīm ॥56॥
śyāmāṁ kamalapatrākṣīmupavāsakr̥śānanām ।
tadēkavāsaḥsaṁvītāṁ rajōdhvastaśirōruhām ॥57॥
śōkasantāpadīnāṅgīṁ sītāṁ bhartr̥hitē sthitām ।
rākṣasībhirvirūpābhiḥ krūrābhirabhisaṁvr̥tām ॥58॥
māṁsaśōṇitabhakṣyābhirvyāghrībhirhariṇīṁ yathā ।
sā mayā rākṣasīmadhyē tarjyamānā muhurmuhuḥ॥59॥
ēkavēṇīdharā dīnā bhartr̥cintāparāyaṇā ।
bhūmiśayyā vivarṇāṅgī padminīva himāgamē ॥60॥
rāvaṇādvinivr̥ttārthā martavyē kr̥taniścayā ।
kathañcinmr̥gaśāvākṣī tūrṇamāsāditā mayā ॥61॥
tāṁ dr̥ṣṭvā tādr̥śīṁ nārīṁ rāmapatnīṁ yaśasvinīm ।
tatraiva śiṁśapāvr̥kṣē paśyannahamavasthitaḥ॥62॥
tatō halahalāśabdaṁ kāñcīnūpuramiśritam ।
śr̥ṇōmyadhikagambhīraṁ rāvaṇasya nivēśanē ॥63॥
tatō’haṁ paramōdvignaḥ svarūpaṁ pratyasaṁharam ।
ahaṁ ca śiṁśapāvr̥kṣē pakṣīva gahanē sthitaḥ॥64॥
tatō rāvaṇadārāśca rāvaṇaśca mahābalaḥ।
taṁ dēśamanusamprāptō yatra sītābhavatsthitā ॥65॥
taṁ dr̥ṣṭvātha varārōhā sītā rakṣōgaṇēśvaram ।
saṅkucyōrū stanau pīnau bāhubhyāṁ parirabhya ca ॥66॥
vitrastāṁ paramōdvignāṁ vīkṣyamāṇāmitastataḥ।
trāṇaṁ kaṁñcidapaśyantīṁ vēpamānāṁ tapasvinīm ॥67॥
tāmuvāca daśagrīvaḥ sītāṁ paramaduḥkhitām ।
avākśirāḥ prapatitō bahumanyasva māmiti ॥68॥
yadi cēttvaṁ tu māṁ darpānnābhinandasi garvitē ।
dvimāsānantaraṁ sītē pāsyāmi rudhiraṁ tava ॥69॥
ētacchrutvā vacastasya rāvaṇasya durātmanaḥ।
uvāca paramakruddhā sītā vacanamuttamam ॥70॥
rākṣasādhama rāmasya bhāryāmamitatējasaḥ।
ikṣvākuvaṁśanāthasya snuṣāṁ daśarathasya ca ॥71॥
avācyaṁ vadatō jihvā kathaṁ na patitā tava ।
kiṁsvidvīrya tavānārya yō māṁ bharturasaṁnidhau ॥72॥
apahr̥tyāgataḥ pāpa tēnādr̥ṣṭō mahātmanā ।
na tvaṁ rāmasya sadr̥śō dāsyē’pyasyā na yujyasē ॥73॥
ajēyaḥ satyavāk śūrō raṇaślāghī ca rāghavaḥ।
jānakyā paruṣaṁ vākyamēvamuktō daśānanaḥ॥74॥
jajvāla sahasā kōpāccitāstha iva pāvakaḥ।
vivr̥tya nayanē krūrē muṣṭimudyamya dakṣiṇam ॥75॥
maithilīṁ hantumārabdhaḥ strībhirhāhākr̥taṁ tadā ।
strīṇāṁ madhyātsamutpatya tasya bhāryā durātmanaḥ॥76॥
varā mandōdarī nāma tayā sa pratiṣēdhitaḥ।
uktaśca madhurāṁ vāṇīṁ tayā sa madanārditaḥ॥77॥
sītayā tava kiṁ kāryaṁ mahēndrasamavikrama ।
mayā saha ramasvādya madviśiṣṭā na jānakī ॥78॥
dēvagandharvakanyābhiryakṣakanyābhirēva ca ।
sārdhaṁ prabhō ramasvēti sītayā kiṁ kariṣyasi ॥79॥
tatastābhiḥ samētābhirnārībhiḥ sa mahābalaḥ।
utthāpya sahasā nītō bhavanaṁ svaṁ niśācaraḥ॥80॥
yātē tasmindaśagrīvē rākṣasyō vikr̥tānanāḥ।
sītāṁ nirbhartsayāmāsurvākyaiḥ krūraiḥ sudāruṇaiḥ॥81॥
tr̥ṇavadbhāṣitaṁ tāsāṁ gaṇayāmāsa jānakī ।
garjitaṁ ca tathā tāsāṁ sītāṁ prāpya nirarthakam ॥82॥
vr̥thāgarjitaniścēṣṭā rākṣasyaḥ piśitāśanāḥ।
rāvaṇāya śaśaṁsustāḥ sītāvyavasitaṁ mahat ॥83॥
tatastāḥ sahitāḥ sarvā vihatāśā nirudyamāḥ।
parikliśya samastāstā nidrāvaśamupāgatāḥ॥84॥
tāsu caiva prasuptāsu sītā bhartr̥hitē ratā ।
vilapya karuṇaṁ dīnā praśuśōca suduḥkhitā ॥85॥
tāsāṁ madhyātsamutthāya trijaṭā vākyamabravīt ।
ātmānaṁ khādata kṣipraṁ na sītāmasitēkṣaṇām ॥86॥
janakasyātmajāṁ sādhvīṁ snuṣāṁ daśarathasya ca ।
svapnō hyadya mayā dr̥ṣṭō dāruṇō rōmaharṣaṇaḥ॥87॥
rakṣasāṁ ca vināśāya bharturasyā jayāya ca ।
alamasmān paritrātuṁ rāghavādrākṣasīgaṇam ॥88॥
abhiyācāma vaidēhīmētaddhi mama rōcatē ।
yadi hyēvaṁvidhaḥ svapnō duḥkhitāyāḥ pradr̥śyatē ॥89॥
sā duḥkhairvividhairmuktā sukhamāpnōtyanuttamam ।
praṇipātaprasannā hi maithilī janakātmajā ॥90॥
alamēṣā paritrātuṁ rākṣasirmahatō bhayāt ।
tataḥ sā hrīmatī bālā bharturvijayaharṣitā ॥91॥
avōcadyadi tattathyaṁ bhavēyaṁ śaraṇaṁ hi vaḥ।
tāṁ cāhaṁ tādr̥śīṁ dr̥ṣṭvā sītāyā dāruṇāṁ daśām ॥92॥
cintayāmāsa viśrāntō na ca mē nirvr̥taṁ manaḥ।
sambhāṣaṇārthē ca mayā jānakyāścintitō vidhiḥ॥93॥
ikṣvākukulavaṁśastu stutō mama puraskr̥taḥ।
śrutvā tu gaditāṁ vācaṁ rājarṣigaṇabhūṣitām ॥94॥
pratyabhāṣata māṁ dēvī bāṣpaiḥ pihitalōcanā ।
kastvaṁ kēna kathaṁ cēha prāptō vānarapuṅgava ॥95॥
kā ca rāmēṇa tē prītistanmē śaṁsitumarhasi ।
tasyāstadvacanaṁ śrutvā ahamapyabruvaṁ vacaḥ॥96॥
dēvi rāmasya bhartustē sahāyō bhīmavikramaḥ।
sugrīvō nāma vikrāntō vānarēndrō mahābalaḥ॥97॥
tasya māṁ viddhi bhr̥tyaṁ tvaṁ hanūmantamihāgatam ।
bhartrā samprahitastubhyaṁ rāmēṇākliṣṭakarmaṇā ॥98॥
idaṁ tu puruṣavyāghraḥ śrīmān dāśarathiḥ svayam ।
aṅgulīyamabhijñānamadāttubhyaṁ yaśasvini ॥99॥
tadicchāmi tvayājñaptaṁ dēvi kiṁ karavāṇyaham ।
rāmalakṣmaṇayōḥ pārśvaṁ nayāmi tvāṁ kimuttaram ॥100॥
ētacchrutvā viditvā ca sītā janakanandinī ।
āha rāvaṇamutpāṭya rāghavō māṁ nayatviti ॥101॥
praṇamya śirasā dēvīmahamāryāmaninditām ।
rāghavasya manōhlādamabhijñānamayāciṣam ॥102॥
atha māmabravītsītā gr̥hyatāmayamuttamaḥ।
maṇiryēna mahābāhū rāmastvāṁ bahumanyatē ॥103॥
ityuktvā tu varārōhā maṇipravaramuttamam ।
prāyacchatparamōdvignā vācā māṁ sandidēśa ha ॥104॥
tatastasyai praṇamyāhaṁ rājaputryai samāhitaḥ।
pradakṣiṇaṁ parikrāmamihābhyudgatamānasaḥ॥105॥
uttaraṁ punarēvāha niścitya manasā tadā ।
hanūmanmama vr̥ttāntaṁ vaktumarhasi rāghavē ॥106॥
yathā śrutvaiva nacirāttāvubhau rāmalakṣmaṇau ।
sugrīvasahitau vīrāvupēyātāṁ tathā kuru ॥107॥
yadyanyathā bhavēdētaddvau māsau jīvitaṁ mama ।
na māṁ drakṣyati kākutsthō mriyē sāhamanāthavat ॥108॥
tacchrutvā karuṇaṁ vākyaṁ krōdhō māmabhyavartata ।
uttaraṁ ca mayā dr̥ṣṭaṁ kāryaśēṣamanantaram ॥109॥
tatō’vardhata mē kāyastadā parvatasaṁnibhaḥ।
yuddhākāṅkṣī vanaṁ tasya vināśayitumārabhē ॥110॥
tadbhagnaṁ vanakhaṇḍaṁ tu bhrāntatrastamr̥gadvijam ।
pratibuddhya nirīkṣantē rākṣasyō vikr̥tānanāḥ॥111॥
māṁ ca dr̥ṣṭvā vanē tasminsamāgamya tatastataḥ।
tāḥ samabhyāgatāḥ kṣipraṁ rāvaṇāyācacakṣirē ॥112॥
rājanvanamidaṁ durgaṁ tava bhagnaṁ durātmanā ।
vānarēṇa hyavijñāya tava vīryaṁ mahābala ॥113॥
tasya durbuddhitā rājaṁstava vipriyakāriṇaḥ।
vadhamājñāpaya kṣipraṁ yathāsau na rpunavrajēt ॥114॥
tacchrutvā rākṣasēndrēṇa visr̥ṣṭā bahudurjayāḥ।
rākṣasāḥ kiṅkarā nāma rāvaṇasya manō’nugāḥ॥115॥
tēṣāmaśītisāhasraṁ śūlamudgarapāṇinām ।
mayā tasminvanōddēśē parighēṇa niṣūditam ॥116॥
tēṣāṁ tu hataśiṣṭā yē tē gatā laghuvikramāḥ।
nihataṁ ca mayā sainyaṁ rāvaṇāyācacakṣirē ॥117॥
tatō mē buddhirutpannā caityaprāsādamuttamam ।
tatrasthānrākṣasānhatvā śataṁ stambhēna vai punaḥ॥118॥
lalāmabhūtō laṅkāyā mayā vidhvaṁsitō ruṣā ।
tataḥ prahastasya sutaṁ jambumālinamādiśat ॥119॥
rākṣasairbahubhiḥ sārdhaṁ ghōrarūpairbhayānakaiḥ।
tamahaṁ balasampannaṁ rākṣasaṁ raṇakōvidam ॥120॥
parighēṇātighōrēṇa sūdayāmi sahānugam ।
tacchrutvā rākṣasēndrastu mantriputrānmahābalān ॥121॥
padātibalasampannānprēṣayāmāsa rāvaṇaḥ।
parighēṇaiva tānsarvānnayāmi yamasādanam ॥122॥
mantriputrānhatāñśrutvā samarē laghuvikramān ।
pañcasēnāgragāñśūrānprēṣayāmāsa rāvaṇaḥ॥123॥
tānahaṁ sahasainyānvai sarvānēvābhyasūdayam ।
tataḥ punardaśagrīvaḥ putramakṣaṁ mahābalam ॥124॥
bahubhī rākṣasaiḥ sārdhaṁ prēṣayāmāsa saṁyugē ।
taṁ tu mandōdarī putraṁ kumāraṁ raṇapaṇḍitam ॥125॥
sahasā khaṁ samudyantaṁ pādayōśca gr̥hītavān ।
tamāsīnaṁ śataguṇaṁ bhrāmayitvā vyapēṣayam ॥126॥
tamakṣamāgataṁ bhagnaṁ niśamya sa daśānanaḥ।
tataścēndrajitaṁ nāma dvitīyaṁ rāvaṇaḥ sutam ॥127॥
vyādidēśa susaṅkruddhō balinaṁ yuddhadurmadam ।
taccāpyahaṁ balaṁ sarvaṁ taṁ ca rākṣasapuṅgavam ॥128॥
naṣṭaujasaṁ raṇē kr̥tvā paraṁ harṣamupāgataḥ।
mahatāpi mahābāhuḥ pratyayēna mahābalaḥ॥129॥
prēhitō rāvaṇēnaiṣa saha vīrairmadōddhataiḥ।
sō’viṣahyaṁ hi māṁ buddhvā svasainyaṁ cāvamarditam ॥130॥
brahmaṇō’strēṇa sa tu māṁ prabaddhvā cātivēginaḥ।
rajjubhiścāpi badhnanti tatō māṁ tatra rākṣasāḥ॥131॥
rāvaṇasya samīpaṁ ca gr̥hītvā māmupāgaman ।
dr̥ṣṭvā sambhāṣitaścāhaṁ rāvaṇēna durātmanā ॥132॥
pr̥ṣṭaśca laṅkāgamanaṁ rākṣasānāṁ ca taṁ vadham ।
tatsarvaṁ ca raṇē tatra sītārthamupajalpitam ॥133॥
tasyāstu darśanākāṅkṣī prāptastvadbhavanaṁ vibhō ।
mārutasyaurasaḥ putrō vānarō hanumānaham ॥134॥
rāmadūtaṁ ca māṁ viddhi sugrīvasacivaṁ kapim ।
sō’haṁ dautyēna rāmasya tvatsakāśamihāgataḥ॥135॥
śr̥ṇu cāpi samādēśaṁ yadahaṁ prabravīmi tē ।
rākṣasēśa harīśastvāṁ vākyamāha samāhitam ॥136॥
sugrīvaśca mahābhāgaḥ sa tvāṁ kauśalamabravīt ।
dharmārthakāmasahitaṁ hitaṁ pathyamuvāca ha ॥137॥
vasatō r̥ṣyamūkē mē parvatē vipuladrumē ।
rāghavō raṇavikrāntō mitratvaṁ samupāgataḥ॥138॥
tēna mē kathitaṁ rājanbhāryā mē rakṣasā hr̥tā ।
tatra sāhāyyahētōrmē samayaṁ kartumarhasi ॥139॥
vālinā hr̥tarājyēna sugrīvēṇa saha prabhuḥ।
cakrē’gnisākṣikaṁ sakhyaṁ rāghavaḥ sahalakṣmaṇaḥ॥140॥
tēna vālinamāhatya śarēṇaikēna saṁyugē ।
vānarāṇāṁ mahārājaḥ kr̥taḥ samplavatāṁ prabhuḥ॥141॥
tasya sāhāyyamasmābhiḥ kāryaṁ sarvātmanā tviha ।
tēna prasthāpitastubhyaṁ samīpamiha dharmataḥ॥142॥
kṣipramānīyatāṁ sītā dīyatāṁ rāghavasya ca ।
yāvanna harayō vīrā vidhamanti balaṁ tava ॥143॥
vānarāṇāṁ prabhāvō’yaṁ na kēna viditaḥ purā ।
dēvatānāṁ sakāśaṁ ca yē gacchanti nimantritāḥ॥144॥
iti vānararājastvāmāhētyabhihitō mayā ।
māmaikṣata tatō ruṣṭaścakṣuṣā pradahanniva ॥145॥
tēna vadhyō’hamājñaptō rakṣasā raudrakarmaṇā ।
matprabhāvamavijñāya rāvaṇēna durātmanā ॥146॥
tatō vibhīṣaṇō nāma tasya bhrātā mahāmatiḥ।
tēna rākṣasarājaśca yācitō mama kāraṇāt ॥147॥
naivaṁ rākṣasaśārdūla tyajyatāmēṣa niścayaḥ।
rājaśāstravyapētō hi mārgaḥ saṁlakṣyatē tvayā ॥148॥
dūtavadhyā na dr̥ṣṭā hi rājaśāstrēṣu rākṣasa ।
dūtēna vēditavyaṁ ca yathābhihitavādinā ॥149॥
sumahatyaparādhē’pi dūtasyātulavikrama ।
virūpakaraṇaṁ dr̥ṣṭaṁ na vadhō’stīha śāstrataḥ॥150॥
vibhīṣaṇēnaivamuktō rāvaṇaḥ sandidēśa tān ।
rākṣasānētadēvādya lāṅgūlaṁ dahyatāmiti ॥151॥
tatastasya vacaḥ śrutvā mama pucchaṁ samantataḥ।
vēṣṭitaṁ śaṇavalkaiśca paṭṭaiḥ kārpāsakaistathā ॥152॥
rākṣasāḥ siddhasaṁnāhāstatastē caṇḍavikramāḥ।
tadādīpyanta mē pucchaṁ hanantaḥ kāṣṭhamuṣṭibhiḥ॥153॥
baddhasya bahubhiḥ pāśairyantritasya ca rākṣasaiḥ।
na mē pīḍābhavatkāciddidr̥kṣōrnagarīṁ divā ॥154॥
tatastē rākṣasāḥ śūrā baddhaṁ māmagnisaṁvr̥tam ।
aghōṣayanrājamārgē nagaradvāramāgatāḥ॥155॥
tatō’haṁ sumahadrūpaṁ saṅkṣipya punarātmanaḥ।
vimōcayitvā taṁ bandhaṁ prakr̥tisthaḥ sthitaḥ punaḥ॥156॥
āyasaṁ parighaṁ gr̥hya tāni rakṣāṁsyasūdayam ।
tatastannagaradvāraṁ vēgēnāplutavānaham ॥157॥
pucchēna ca pradīptēna tāṁ purīṁ sāṭṭagōpurām ।
dahāmyahamasambhrāntō yugāntāgniriva prajāḥ॥158॥
vinaṣṭā jānakī vyaktaṁ na hyadagdhaḥ pradr̥śyatē ।
laṅkāyāḥ kaściduddhēśaḥ sarvā bhasmīkr̥tā purī ॥159॥
dahatā ca mayā laṅkāṁ dagdhā sītā na saṁśayaḥ।
rāmasya ca mahatkāryaṁ mayēdaṁ vïphalīkr̥tam ॥160॥
iti śōkasamāviṣṭaścintāmahamupāgataḥ।
tatō’haṁ vācamaśrauṣaṁ cāraṇānāṁ śubhākṣarām ॥161॥
jānakī na ca dagdhēti vismayōdantabhāṣiṇām ।
tatō mē buddhirutpannā śrutvā tāmadbhutāṁ giram ॥162॥
adagdhā jānakītyēva nimittaiścōpalakṣitam ।
dīpyamānē tu lāṅgūlē na māṁ dahati pāvakaḥ॥163॥
hr̥dayaṁ ca prahr̥ṣṭaṁ mē vātāssurabhigandhinaḥ।
tairnimittaiśca dr̥ṣṭārthaiḥ kāraṇaiśca mahāguṇaiḥ॥164॥
r̥ṣivākyaiśca dr̥ṣṭārthairabhavaṁ hr̥ṣṭamānasaḥ।
punardr̥ṣṭā ca vaidēhī visr̥ṣṭaśca tayā punaḥ॥165॥
tataḥ parvatamāsādya tatrāriṣṭamahaṁ punaḥ।
pratiplavanamārēbhē yuṣmaddharśanakāṅkṣayā ॥166॥
tataḥ śvasanacandrārkasiddhagandharvasēvitam ।
panthānamahamākramya bhavatō dr̥ṣṭavāniha ॥167॥
rāghavasya prasādēna bhavatāṁ caiva tējasā ।
sugrīvasya ca kāryārthaṁ mayā sarvamanuṣṭhitam ॥168॥
ētatsarvaṁ mayā tatra yathāvadupapāditam ।
tatra yanna kr̥taṁ śēṣaṁ tatsarvaṁ kriyatāmiti ॥169॥
ityārṣē śrīmadrāmāyaṇē vālmīkīyē ādikāvyē sundarakāṇḍē aṣṭapañcāśaḥ sargaḥ