અથ પ્રથમઃ સર્ગઃ
તતો રાવણનીતાયાઃ સીતાયાઃ શત્રુકર્ષણઃ।
ઇયેષ પદમન્વેષ્ટું ચારણાચરિતે પથિ ॥૧॥
દુષ્કરં નિષ્પ્રતિદ્વન્દ્વં ચિકીર્ષન્ કર્મ વાનરઃ।
સમુદગ્રશિરોગ્રીવો ગવાં પતિરિવાબભૌ ॥૨॥
અથ વૈદૂર્યવર્ણેષુ શાદ્વલેષુ મહાબલઃ।
ધીરઃ સલિલકલ્પેષુ વિચચાર યથાસુખમ્ ॥૩॥
દ્વિજાન્ વિત્રાસયન્ ધીમાનુરસા પાદપાન્ હરન્ ।
મૃગાંશ્ચ સુબહૂન્ નિઘ્નન્ પ્રવૃદ્ધ ઇવ કેસરી ॥૪॥
નીલલોહિતમાઞ્જિષ્ઠપદ્મવર્ણૈઃ સિતાસિતૈઃ।
સ્વભાવસિદ્ધૈર્વિમલૈર્ધાતુભિઃ સમલઙ્કૃતમ્ ॥૫॥
કામરૂપિભિરાવિષ્ટમભીક્ષ્ણં સપરિચ્છદૈઃ।
યક્ષકિન્નરગન્ધર્વૈર્દેવકલ્પૈઃ સપન્નગૈઃ॥૬॥
સ તસ્ય ગિરિવર્યસ્ય તલે નાગવરાયુતે ।
તિષ્ઠન્ કપિવરસ્તત્ર હ્રદે નાગ ઇવાબભૌ ॥૭॥
સ સૂર્યાય મહેન્દ્રાય પવનાય સ્વયમ્ભુવે ।
ભૂતેભ્યશ્ચાઞ્જલિં કૃત્વા ચકાર ગમને મતિમ્ ॥૮॥
અઞ્જલિં પ્રાઙ્્મુખં કુર્વન્ પવનાયાત્મયોનયે ।
તતો હિ વવૃધે ગન્તું દક્ષિણો દક્ષિણાં દિશમ્ ॥૯॥
પ્લવગપ્રવરૈર્દૃષ્ટઃ પ્લવને કૃતનિશ્ચયઃ।
વવૃધે રામવૃદ્ધ્યર્થં સમુદ્ર ઇવ પર્વસુ ॥૧૦॥
નિષ્પ્રમાણશરીરઃ સન્ લિલઙ્ઘયિષુરર્ણવમ્ ।
બાહુભ્યાં પીડયામાસ ચરણાભ્યાં ચ પર્વતમ્ ॥૧૧॥
સ ચચાલાચલશ્ચાશુ મુહૂર્તં કપિપીડિતઃ।
તરૂણાં પુષ્પિતાગ્રાણાં સર્વં પુષ્પમશાતયત્ ॥૧૨॥
તેન પાદપમુક્તેન પુષ્પૌઘેણ સુગન્ધિના ।
સર્વતઃ સંવૃતઃ શૈલો બભૌ પુષ્પમયો યથા ॥૧૩॥
તેન ચોત્તમવીર્યેણ પીડ્યમાનઃ સ પર્વતઃ।
સલિલં સમ્પ્રસુસ્રાવ મદમત્ત ઇવ દ્વિપઃ॥૧૪॥
પીડ્યમાનસ્તુ બલિના મહેન્દ્રસ્તેન પર્વતઃ।
રીતીર્નિર્વર્તયામાસ કાઞ્ચનાઞ્જનરાજતીઃ॥૧૫॥
મુમોચ ચ શિલાઃ શૈલો વિશાલાઃ સમનઃશિલાઃ।
મધ્યમેનાર્ચિષા જુષ્ટો ધૂમરાજીરિવાનલઃ॥૧૬॥
હરિણા પીડ્યમાનેન પીડ્યમાનાનિ સર્વતઃ।
ગુહાવિષ્ટાનિ સત્ત્વાનિ વિનેદુર્વિકૃતૈઃ સ્વરૈઃ॥૧૭॥
સ મહાન્ સત્ત્વસન્નાદઃ શૈલપીડાનિમિત્તજઃ।
પૃથિવીં પૂરયામાસ દિશશ્ચોપવનાનિ ચ ॥૧૮॥
શિરોભિઃ પૃથુભિર્નાગા વ્યક્તસ્વસ્તિકલક્ષણૈઃ।
વમન્તઃ પાવકં ઘોરં દદંશુર્દશનૈઃ શિલાઃ॥૧૯॥
તાસ્તદા સવિષૈર્દષ્ટાઃ કુપિતૈસ્તૈર્મહાશિલાઃ।
જજ્વલુઃ પાવકોદ્દીપ્તા બિભિદુશ્ચ સહસ્રધા ॥૨૦॥
યાનિ ત્વૌષધજાલાનિ તસ્મિઞ્જાતાનિ પર્વતે ।
વિષઘ્નાન્યપિ નાગાનાં ન શેકુઃ શમિતું વિષમ્ ॥૨૧॥
ભિદ્યતેઽયં ગિરિર્ભૂતૈરિતિ મત્વા તપસ્વિનઃ।
ત્રસ્તા વિદ્યાધરાસ્તસ્માદુત્પેતુઃ સ્ત્રીગણૈઃ સહ ॥૨૨॥
પાનભૂમિગતં હિત્વા હૈમમાસવભાજનમ્ ।
પાત્રાણિ ચ મહાર્હાણિ કરકાંશ્ચ હિરણ્મયાન્ ॥૨૩॥
લેહ્યાનુચ્ચાવચાન્ ભક્ષ્યાન્ માંસાનિ વિવિધાનિ ચ ।
આર્ષભાણિ ચ ચર્માણિ ખડ્ઙ્ગાંશ્ચ કનકત્સરૂન્ ॥૨૪॥
કૃતકણ્ઠગુણાઃ ક્ષીબા રક્તમાલ્યાનુલેપનાઃ।
રક્તાક્ષાઃ પુષ્કરાક્ષાશ્ચ ગગનં પ્રતિપેદિરે ॥૨૫॥
હારનૂપુરકેયૂરપારિહાર્યધરાઃ સ્ત્રિયઃ।
વિસ્મિતાઃ સસ્મિતાસ્તસ્થુરાકાશે રમણૈઃ સહ ॥૨૬॥
દર્શયન્તો મહાવિદ્યાં વિદ્યાધરમહર્ષયઃ।
સહિતાસ્તસ્થુરાકાશે વીક્ષાઞ્ચક્રુશ્ચ પર્વતમ્ ॥૨૭॥
શુશ્રુવુશ્ચ તદા શબ્દમૃષીણાં ભાવિતાત્મનામ્ ।
ચારણાનાં ચ સિદ્ધાનાં સ્થિતાનાં વિમલેઽમ્બરે ॥૨૮॥
એષ પર્વતસઙ્કાશો હનુમાન્ મારુતાત્મજઃ।
તિતીર્ષતિ મહાવેગઃ સમુદ્રં વરુણાલયમ્ ॥૨૯॥
રામાર્થં વાનરાર્થં ચ ચિકીર્ષન્ કર્મ દુષ્કરમ્ ।
સમુદ્રસ્ય પરં પારં દુષ્પ્રાપં પ્રાપ્તુમિચ્છતિ ॥૩૦॥
ઇતિ વિદ્યાધરા વાચઃ શ્રુત્વા તેષાં તપસ્વિનામ્ ।
તમપ્રમેયં દદૃશુઃ પર્વતે વાનરર્ષભમ્ ॥૩૧॥
દુધુવે ચ સ રોમાણિ ચકમ્પે ચાનલોપમઃ।
નનાદ ચ મહાનાદં સુમહાનિવ તોયદઃ॥૩૨॥
આનુપૂર્વ્યા ચ વૃત્તં તલ્લાઙ્ગૂલં રોમભિશ્ચિતમ્ ।
ઉત્પતિષ્યન્ વિચિક્ષેપ પક્ષિરાજ ઇવોરગમ્ ॥૩૩॥
તસ્ય લાઙ્ગૂલમાવિદ્ધમતિવેગસ્ય પૃષ્ઠતઃ।
દદૃશે ગરુડેનેવ હ્રિયમાણો મહોરગઃ॥૩૪॥
બાહૂ સંસ્તમ્ભયામાસ મહાપરિઘસંનિભૌ ।
આસસાદ કપિઃ કટ્યાં ચરણૌ સઞ્ચુકોચ ચ ॥૩૫॥
સંહૃત્ય ચ ભુજૌ શ્રીમાંસ્તથૈવ ચ શિરોધરામ્ ।
તેજઃ સત્ત્વં તથા વીર્યમાવિવેશ સ વીર્યવાન્ ॥૩૬॥
માર્ગમાલોકયન્ દૂરાદૂર્ધ્વપ્રણિહિતેક્ષણઃ।
રુરોધ હૃદયે પ્રાણાનાકાશમવલોકયન્ ॥૩૭॥
પદ્ભ્યાં દૃઢમવસ્થાનં કૃત્વા સ કપિકુઞ્જરઃ।
નિકુચ્ય કર્ણૌ હનુમાનુત્પતિષ્યન્ મહાબલઃ॥૩૮॥
વાનરાન્ વાનરશ્રેષ્ઠ ઇદં વચનમબ્રવીત્ ।
યથા રાઘવનિર્મુક્તઃ શરઃ શ્વસનવિક્રમઃ॥૩૯॥
ગચ્છેત્ તદ્વત્ ગમિષ્યામિ લઙ્કાં રાવણપાલિતામ્ ।
નહિ દ્રક્ષ્યામિ યદિ તાં લઙ્કાયાં જનકાત્મજામ્ ॥૪૦॥
અનેનૈવ હિ વેગેન ગમિષ્યામિ સુરાલયમ્ ।
યદિ વા ત્રિદિવે સીતાં ન દ્રક્ષ્યામિ કૃતશ્રમઃ॥૪૧॥
બદ્ધ્વા રાક્ષસરાજાનમાનયિષ્યામિ રાવણમ્ ।
સર્વથા કૃતકાર્યોઽહમેષ્યામિ સહ સીતયા ॥૪૨॥
આનયિષ્યામિ વા લઙ્કાં સમુત્પાટ્ય સરાવણામ્ ।
એવમુક્ત્વા તુ હનુમાન્ વાનરો વાનરોત્તમઃ॥૪૩॥
ઉત્પપાતાથ વેગેન વેગવાનવિચારયન્ ।
સુપર્ણમિવ ચાત્માનં મેને સ કપિકુઞ્જરઃ॥૪૪॥
સમુત્પતતિ વેગાત્ તુ વેગાત્ તે નગરોહિણઃ।
સંહૃત્ય વિટપાન્ સર્વાન્ સમુત્પેતુઃ સમન્તતઃ॥૪૫॥
સ મત્તકોયષ્ટિભકાન્ પાદપાન્ પુષ્પશાલિનઃ।
ઉદ્વહન્નુરુવેગેન જગામ વિમલેઽમ્બરે ॥૪૬॥
ઊરુવેગોત્થિતા વૃક્ષા મુહૂર્તં કપિમન્વયુઃ।
પ્રસ્થિતં દીર્ઘમધ્વાનં સ્વબન્ધુમિવ બાન્ધવાઃ॥૪૭॥
તમૂરુવેગોન્મથિતાઃ સાલાશ્ચાન્યે નગોત્તમાઃ।
અનુજગ્મુર્હનૂમન્તં સૈન્યા ઇવ મહીપતિમ્ ॥૪૮॥
સુપુષ્પિતાગ્રૈર્બહુભિઃ પાદપૈરન્વિતઃ કપિઃ।
હનૂમાન્ પર્વતાકારો બભૂવાદ્ભુતદર્શનઃ॥૪૯॥
સારવન્તોઽથ યે વૃક્ષા ન્યમજ્જન્ લવણામ્ભસિ ।
ભયાદિવ મહેન્દ્રસ્ય પર્વતા વરુણાલયે ॥૫૦॥
સ નાનાકુસુમૈઃ કીર્ણઃ કપિઃ સાઙ્કુરકોરકૈઃ।
શુશુભે મેઘસઙ્કાશઃ ખદ્યોતૈરિવ પર્વતઃ॥૫૧॥
વિમુક્તાસ્તસ્ય વેગેન મુક્ત્વા પુષ્પાણિ તે દ્રુમાઃ।
વ્યવશીર્યન્ત સલિલે નિવૃત્તાઃ સુહૃદો યથા ॥૫૨॥
લઘુત્વેનોપપન્નં તદ્ વિચિત્રં સાગરેઽપતત્ ।
દ્રુમાણાં વિવિધં પુષ્પં કપિવાયુસમીરિતમ્ ।
તારાચિતમિવાકાશં પ્રબભૌ સ મહાર્ણવઃ॥૫૩॥
પુષ્પૌઘેણ સુગન્ધેન નાનાવર્ણેન વાનરઃ।
બભૌ મેઘ ઇવોદ્યન્ વૈ વિદ્યુદ્ગણવિભૂષિતઃ॥૫૪॥
તસ્ય વેગસમુદ્ભૂતૈઃ પુષ્પૈસ્તોયમદૃશ્યત ।
તારાભિરિવ રામાભિરુદિતાભિરિવામ્બરમ્ ॥૫૫॥
તસ્યામ્બરગતૌ બાહૂ દદૃશાતે પ્રસારિતૌ ।
પર્વતાગ્રાદ્ વિનિષ્ક્રાન્તૌ પઞ્ચાસ્યાવિવ પન્નગૌ ॥૫૬॥
પિબન્નિવ બભૌ ચાપિ સોર્મિજાલં મહાર્ણવમ્ ।
પિપાસુરિવ ચાકાશં દદૃશે સ મહાકપિઃ॥૫૭॥
તસ્ય વિદ્યુત્પ્રભાકારે વાયુમાર્ગાનુસારિણઃ।
નયને વિપ્રકાશેતે પર્વતસ્થાવિવાનલૌ ॥૫૮॥
પિઙ્ગે પિઙ્ગાક્ષમુખ્યસ્ય બૃહતી પરિમણ્ડલે ।
ચક્ષુષી સમ્પ્રકાશેતે ચન્દ્રસૂર્યાવિવ સ્થિતૌ ॥૫૯॥
મુખં નાસિકયા તસ્ય તામ્રયા તામ્રમાબભૌ ।
સન્ધ્યયા સમભિસ્પૃષ્ટં યથા સ્યાત્ સૂર્યમણ્ડલમ્ ॥૬૦॥
લાઙ્ગૂલં ચ સમાવિદ્ધં પ્લવમાનસ્ય શોભતે ।
અમ્બરે વાયુપુત્રસ્ય શક્રધ્વજ ઇવોચ્છ્રિતમ્ ॥૬૧॥
લાઙ્ગૂલચક્રો હનુમાન્ શુક્લદંષ્ટ્રોઽનિલાત્મજઃ।
વ્યરોચત મહાપ્રાજ્ઞઃ પરિવેષીવ ભાસ્કરઃ॥૬૨॥
સ્ફિગ્દેશેનાતિતામ્રેણ રરાજ સ મહાકપિઃ।
મહતા દારિતેનેવ ગિરિર્ગૈરિકધાતુના ॥૬૩॥
તસ્ય વાનરસિંહસ્ય પ્લવમાનસ્ય સાગરમ્ ।
કક્ષાન્તરગતો વાયુર્જીમૂત ઇવ ગર્જતિ ॥૬૪॥
ખે યથા નિપતત્યુલ્કા ઉત્તરાન્તાદ્ વિનિઃસૃતા ।
દૃશ્યતે સાનુબન્ધા ચ તથા સ કપિકુઞ્જરઃ॥૬૫॥
પતત્પતઙ્ગસઙ્કાશો વ્યાયતઃ શુશુભે કપિઃ।
પ્રવૃદ્ધ ઇવ માતઙ્ગઃ કક્ષ્યયા બધ્યમાનયા ॥૬૬॥
ઉપરિષ્ટાચ્છરીરેણ ચ્છાયયા ચાવગાઢયા ।
સાગરે મારુતાવિષ્ટા નૌરિવાસીત્ તદા કપિઃ॥૬૭॥
યં યં દેશં સમુદ્રસ્ય જગામ સ મહાકપિઃ।
સ તુ તસ્યાઙ્ગવેગેન સોન્માદ ઇવ લક્ષ્યતે ॥૬૮॥
સાગરસ્યોર્મિજાલાનામુરસા શૈલવર્ષ્મણામ્ ।
અભિઘ્નંસ્તુ મહાવેગઃ પુપ્લુવે સ મહાકપિઃ॥૬૯॥
કપિવાતશ્ચ બલવાન્ મેઘવાતશ્ચ નિર્ગતઃ।
સાગરં ભીમનિર્હ્રાદં કમ્પયામાસતુર્ભૃશમ્ ॥૭૦॥
વિકર્ષન્નૂર્મિજાલાનિ બૃહન્તિ લવણામ્ભસિ ।
પુપ્લુવે કપિશાર્દૂલો વિકિરન્નિવ રોદસી ॥૭૧॥
મેરુમન્દરસઙ્કાશાનુદ્ગતાન્ સુમહાર્ણવે ।
અત્યક્રામન્મહાવેગસ્તરઙ્ગાન્ ગણયન્નિવ ॥૭૨॥
તસ્ય વેગસમુદ્ઘુષ્ટં જલં સજલદં તદા ।
અમ્બરસ્થં વિબભ્રાજે શરદભ્રમિવાતતમ્ ॥૭૩॥
તિમિનક્રઝષાઃ કૂર્મા દૃશ્યન્તે વિવૃતાસ્તદા ।
વસ્ત્રાપકર્ષણેનેવ શરીરાણિ શરીરિણામ્ ॥૭૪॥
ક્રમમાણં સમીક્ષ્યાથ ભુજગાઃ સાગરઙ્ગમાઃ।
વ્યોમ્નિ તં કપિશાર્દૂલં સુપર્ણમિવ મેનિરે ॥૭૫॥
દશયોજનવિસ્તીર્ણા ત્રિંશદ્યોજનમાયતા ।
છાયા વાનરસિંહસ્ય જવે ચારુતરાભવત્ ॥૭૬॥
શ્વેતાભ્રઘનરાજીવ વાયુપુત્રાનુગામિની ।
તસ્ય સા શુશુભે છાયા પતિતા લવણામ્ભસિ ॥૭૭॥
શુશુભે સ મહાતેજા મહાકાયો મહાકપિઃ।
વાયુમાર્ગે નિરાલમ્બે પક્ષવાનિવ પર્વતઃ॥૭૮॥
યેનાસૌ યાતિ બલવાન્ વેગેન કપિકુઞ્જરઃ।
તેન માર્ગેણ સહસા દ્રોણીકૃત ઇવાર્ણવઃ॥૭૯॥
આપાતે પક્ષિસઙ્ઘાનાં પક્ષિરાજ ઇવ વ્રજન્ ।
હનુમાન્ મેઘજાલાનિ પ્રકર્ષન્ મારુતો યથા ॥૮૦॥
પાણ્ડુરારુણવર્ણાનિ નીલમઞ્જિષ્ઠકાનિ ચ ।
કપિનાઽઽકૃષ્યમાણાનિ મહાભ્રાણિ ચકાશિરે ॥૮૧॥
પ્રવિશન્નભ્રજાલાનિ નિષ્પતંશ્ચ પુનઃ પુનઃ।
પ્રચ્છન્નશ્ચ પ્રકાશશ્ચ ચન્દ્રમા ઇવ દૃશ્યતે ॥૮૨॥
પ્લવમાનં તુ તં દૃષ્ટ્વા પ્લવગં ત્વરિતં તદા ।
વવૃષુસ્તત્ર પુષ્પાણિ દેવગન્ધર્વચારણાઃ॥૮૩॥
તતાપ નહિ તં સૂર્યઃ પ્લવન્તં વાનરેશ્વરમ્ ।
સિષેવે ચ તદા વાયૂ રામકાર્યાર્થસિદ્ધયે ॥૮૪॥
ઋષયસ્તુષ્ટુવુશ્ચૈનં પ્લવમાનં વિહાયસા ।
જગુશ્ચ દેવગન્ધર્વાઃ પ્રશંસન્તો વનૌકસમ્ ॥૮૫॥
નાગાશ્ચ તુષ્ટુવુર્યક્ષા રક્ષાંસિ વિવિધાનિ ચ ।
પ્રેક્ષ્ય સર્વે કપિવરં સહસા વિગતક્લમમ્ ॥૮૬॥
તસ્મિન્ પ્લવગશાર્દૂલે પ્લવમાને હનૂમતિ ।
ઇક્ષ્વાકુકુલમાનાર્થી ચિન્તયામાસ સાગરઃ॥૮૭॥
સાહાય્યં વાનરેન્દ્રસ્ય યદિ નાહં હનૂમતઃ।
કરિષ્યામિ ભવિષ્યામિ સર્વવાચ્યો વિવક્ષતામ્ ॥૮૮॥
અહમિક્ષ્વાકુનાથેન સગરેણ વિવર્ધિતઃ।
ઇક્ષ્વાકુસચિવશ્ચાયં તન્નાર્હત્યવસાદિતુમ્ ॥૮૯॥
તથા મયા વિધાતવ્યં વિશ્રમેત યથા કપિઃ।
શેષં ચ મયિ વિશ્રાન્તઃ સુખી સોઽતિતરિષ્યતિ ॥૯૦॥
ઇતિ કૃત્વા મતિં સાધ્વીં સમુદ્રશ્છન્નમમ્ભસિ ।
હિરણ્યનાભં મૈનાકમુવાચ ગિરિસત્તમમ્ ॥૯૧॥
ત્વમિહાસુરસઙ્ઘાનાં દેવરાજ્ઞા મહાત્મના ।
પાતાલનિલયાનાં હિ પરિઘઃ સંનિવેશિતઃ॥૯૨॥
ત્વમેષાં જ્ઞાતવીર્યાણાં પુનરેવોત્પતિષ્યતામ્ ।
પાતાલસ્યાપ્રમેયસ્ય દ્વારમાવૃત્ય તિષ્ઠસિ ॥૯૩॥
તિર્યગૂર્ધ્વમધશ્ચૈવ શક્તિસ્તે શૈલ વર્ધિતુમ્ ।
તસ્માત્ સઞ્ચોદયામિ ત્વામુત્તિષ્ઠ ગિરિસત્તમ ॥૯૪॥
સ એષ કપિશાર્દૂલસ્ત્વામુપર્યેતિ વીર્યવાન્ ।
હનૂમાન્ રામકાર્યાર્થી ભીમકર્મા ખમાપ્લુતઃ॥૯૫॥
અસ્ય સાહ્યં મયા કાર્યમિક્ષ્વાકુકુલવર્તિનઃ।
મમ હીક્ષ્વાકવઃ પૂજ્યાઃ પરં પૂજ્યતમાસ્તવ ॥૯૬॥
કુરુ સાચિવ્યમસ્માકં ન નઃ કાર્યમતિક્રમેત્ ।
કર્તવ્યમકૃતં કાર્યં સતાં મન્યુમુદીરયેત્ ॥૯૭॥
સલિલાદૂર્ધ્વમુત્તિષ્ઠ તિષ્ઠત્વેષ કપિસ્ત્વયિ ।
અસ્માકમતિથિશ્ચૈવ પૂજ્યશ્ચ પ્લવતાં વરઃ॥૯૮॥
ચામીકરમહાનાભ દેવગન્ધર્વસેવિત ।
હનૂમાંસ્ત્વયિ વિશ્રાન્તસ્તતઃ શેષં ગમિષ્યતિ ॥૯૯॥
કાકુત્સ્થસ્યાનૃશંસ્યં ચ મૈથિલ્યાશ્ચ વિવાસનમ્ ।
શ્રમં ચ પ્લવગેન્દ્રસ્ય સમીક્ષ્યોત્થાતુમર્હસિ ॥૧૦૦॥
હિરણ્યગર્ભો મૈનાકો નિશમ્ય લવણામ્ભસઃ ।
ઉત્પપાત જલાત્ તૂર્ણં મહાદ્રુમલતાવૃતઃ॥૧૦૧॥
સ સાગરજલં ભિત્ત્વા બભૂવાત્યુચ્છ્રિતસ્તદા ।
યથા જલધરં ભિત્ત્વા દીપ્તરશ્મિર્દિવાકરઃ॥૧૦૨॥
સ મહાત્મા મુહૂર્તેન પર્વતઃ સલિલાવૃતઃ।
દર્શયામાસ શૃઙ્ગાણિ સાગરેણ નિયોજિતઃ॥૧૦૩॥
શાતકુમ્ભમયૈઃ શૃઙ્ગૈઃ સકિન્નરમહોરગૈઃ।
આદિત્યોદયસઙ્કાશૈરુલ્લિખદ્ભિરિવામ્બરમ્ ॥૧૦૪॥
તસ્ય જામ્બૂનદૈઃ શૃઙ્ગૈઃ પર્વતસ્ય સમુત્થિતૈઃ ।
આકાશં શસ્ત્રસઙ્કાશમભવત્ કાઞ્ચનપ્રભમ્ ॥૧૦૫॥
જાતરૂપમયૈઃ શૃઙ્ગૈર્ભ્રાજમાનૈર્મહાપ્રભૈઃ।
આદિત્યશતસઙ્કાશઃ સોઽભવત્ ગિરિસત્તમઃ॥૧૦૬॥
સમુત્થિતમસઙ્ગેન હનૂમાનગ્રતઃ સ્થિતમ્ ।
મધ્યે લવણતોયસ્ય વિઘ્નોઽયમિતિ નિશ્ચિતઃ॥૧૦૭॥
સ તમુચ્છ્રિતમત્યર્થં મહાવેગો મહાકપિઃ।
ઉરસા પાતયામાસ જીમૂતમિવ મારુતઃ॥૧૦૮॥
સ તદાસાદિતસ્તેન કપિના પર્વતોત્તમઃ।
બુદ્ધ્વા તસ્ય હરેર્વેગં જહર્ષ ચ નનાદ ચ ॥૧૦૯॥
તમાકાશગતં વીરમાકાશે સમુપસ્થિતઃ।
પ્રીતો હૃષ્ટમના વાક્યમબ્રવીત્ પર્વતઃ કપિમ્ ॥૧૧૦॥
માનુષં ધારયન્ રૂપમાત્મનઃ શિખરે સ્થિતઃ।
દુષ્કરં કૃતવાન્ કર્મ ત્વમિદં વાનરોત્તમ ॥૧૧૧॥
નિપત્ય મમ શૃઙ્ગેષુ સુખં વિશ્રમ્ય ગમ્યતામ્ ।
રાઘવસ્ય કુલે જાતૈરુદધિઃ પરિવર્ધિતઃ॥૧૧૨॥
સ ત્વાં રામહિતે યુક્તં પ્રત્યર્ચયતિ સાગરઃ।
કૃતે ચ પ્રતિકર્તવ્યમેષ ધર્મઃ સનાતનઃ॥૧૧૩॥
સોઽયં તત્પ્રતિકારાર્થી ત્વત્તઃ સમ્માનમર્હતિ ।
ત્વન્નિમિત્તમનેનાહં બહુમાનાત્ પ્રચોદિતઃ॥૧૧૪॥
યોજનાનાં શતં ચાપિ કપિરેષ ખમાપ્લુતઃ।
તવ સાનુષુ વિશ્રાન્તઃ શેષં પ્રક્રમતામિતિ ॥૧૧૫॥
તિષ્ઠ ત્વં હરિશાર્દૂલ મયિ વિશ્રમ્ય ગમ્યતામ્ ।
તદિદં ગન્ધવત્ સ્વાદુ કન્દમૂલફલં બહુ ॥૧૧૬॥
તદાસ્વાદ્ય હરિશ્રેષ્ઠ વિશ્રાન્તોઽથ ગમિષ્યસિ ।
અસ્માકમપિ સમ્બન્ધઃ કપિમુખ્ય ત્વયાસ્તિ વૈ ।
પ્રખ્યાતસ્ત્રિષુ લોકેષુ મહાગુણપરિગ્રહઃ॥૧૧૭॥
વેગવન્તઃ પ્લવન્તો યે પ્લવગા મારુતાત્મજ ।
તેષાં મુખ્યતમં મન્યે ત્વામહં કપિકુઞ્જર ॥૧૧૮॥
અતિથિઃ કિલ પૂજાર્હઃ પ્રાકૃતોઽપિ વિજાનતા ।
ધર્મં જિજ્ઞાસમાનેન કિં પુનર્યાદૃશો ભવાન્ ॥૧૧૯॥
ત્વં હિ દેવવરિષ્ઠસ્ય મારુતસ્ય મહાત્મનઃ।
પુત્રસ્તસ્યૈવ વેગેન સદૃશઃ કપિકુઞ્જર ॥૧૨૦॥
પૂજિતે ત્વયિ ધર્મજ્ઞે પૂજાં પ્રાપ્નોતિ મારુતઃ।
તસ્માત્ ત્વં પૂજનીયો મે શૃણુ ચાપ્યત્ર કારણમ્ ॥૧૨૧॥
પૂર્વં કૃતયુગે તાત પર્વતાઃ પક્ષિણોઽભવન્ ।
તેઽપિ જગ્મુર્દિશઃ સર્વા ગરુડા ઇવ વેગિનઃ॥૧૨૨॥
તતસ્તેષુ પ્રયાતેષુ દેવસઙ્ઘાઃ સહર્ષિભિઃ।
ભૂતાનિ ચ ભયં જગ્મુસ્તેષાં પતનશઙ્કયા ॥૧૨૩॥
તતઃ ક્રુદ્ધઃ સહસ્રાક્ષઃ પર્વતાનાં શતક્રતુઃ।
પક્ષાંશ્ચિચ્છેદ વજ્રેણ તતઃ શતસહસ્રશઃ॥૧૨૪॥
સ મામુપગતઃ ક્રુદ્ધો વજ્રમુદ્યમ્ય દેવરાટ્ ।
તતોઽહં સહસા ક્ષિપ્તઃ શ્વસનેન મહાત્મના ॥૧૨૫॥
અસ્મિન્ લવણતોયે ચ પ્રક્ષિપ્તઃ પ્લવગોત્તમ ।
ગુપ્તપક્ષઃ સમગ્રશ્ચ તવ પિત્રાભિરક્ષિતઃ॥૧૨૬॥
તતોઽહં માનયામિ ત્વાં માન્યોઽસિ મમ મારુતે ।
ત્વયા મમૈષ સમ્બન્ધઃ કપિમુખ્ય મહાગુણઃ॥૧૨૭॥
અસ્મિન્નેવઙ્ગતે કાર્યે સાગરસ્ય મમૈવ ચ ।
પ્રીતિં પ્રીતમનાઃ કર્તું ત્વમર્હસિ મહામતે ॥૧૨૮॥
શ્રમં મોક્ષય પૂજાં ચ ગૃહાણ હરિસત્તમ ।
પ્રીતિં ચ મમ માન્યસ્ય પ્રીતોઽસ્મિ તવ દર્શનાત્ ॥૧૨૯॥
એવમુક્તઃ કપિશ્રેષ્ઠસ્તં નગોત્તમમબ્રવીત્ ।
પ્રીતોઽસ્મિ કૃતમાતિથ્યં મન્યુરેષોઽપનીયતામ્ ॥૧૩૦॥
ત્વરતે કાર્યકાલો મે અહશ્ચાપ્યતિવર્તતે ।
પ્રતિજ્ઞા ચ મયા દત્તા ન સ્થાતવ્યમિહાન્તરા ॥૧૩૧॥
ઇત્યુક્ત્વા પાણિના શૈલમાલભ્ય હરિપુઙ્ગવઃ।
જગામાકાશમાવિશ્ય વીર્યવાન્ પ્રહસન્નિવ ॥૧૩૨॥
સ પર્વતસમુદ્રાભ્યાં બહુમાનાદવેક્ષિતઃ।
પૂજિતશ્ચોપપન્નાભિરાશીર્ભિરભિનન્દિતઃ॥૧૩૩॥
અથોર્ધ્વં દૂરમાગત્ય હિત્વા શૈલમહાર્ણવૌ ।
પિતુઃ પન્થાનમાસાદ્ય જગામ વિમલેઽમ્બરે ॥૧૩૪॥
ભૂયશ્ચોર્ધ્વં ગતિં પ્રાપ્ય ગિરિં તમવલોકયન્ ।
વાયુસૂનુર્નિરાલમ્બો જગામ કપિકુઞ્જરઃ॥૧૩૫॥
તદ્ દ્વિતીયં હનુમતો દૃષ્ટ્વા કર્મ સુદુષ્કરમ્ ।
પ્રશશંસુઃ સુરાઃ સર્વે સિદ્ધાશ્ચ પરમર્ષયઃ॥૧૩૬॥
દેવતાશ્ચાભવન્ હૃષ્ટાસ્તત્રસ્થાસ્તસ્ય કર્મણા ।
કાઞ્ચનસ્ય સુનાભસ્ય સહસ્રાક્ષશ્ચ વાસવઃ॥૧૩૭॥
ઉવાચ વચનં ધીમાન્ પરિતોષાત્ સગદ્ગદમ્ ।
સુનાભં પર્વતશ્રેષ્ઠં સ્વયમેવ શચીપતિઃ॥૧૩૮॥
હિરણ્યનાભ શૈલેન્દ્ર પરિતુષ્ટોઽસ્મિ તે ભૃશમ્ ।
અભયં તે પ્રયચ્છામિ ગચ્છ સૌમ્ય યથાસુખમ્ ॥૧૩૯॥
સાહ્યં કૃતં તે સુમહદ્ વિશ્રાન્તસ્ય હનૂમતઃ।
ક્રમતો યોજનશતં નિર્ભયસ્ય ભયે સતિ ॥૧૪૦॥
રામસ્યૈષ હિતાયૈવ યાતિ દાશરથેઃ કપિઃ।
સત્ક્રિયાં કુર્વતા શક્ત્યા તોષિતોઽસ્મિ દૃઢં ત્વયા ॥૧૪૧॥
સ તત્ પ્રહર્ષમલભદ્ વિપુલં પર્વતોત્તમઃ।
દેવતાનાં પતિં દૃષ્ટ્વા પરિતુષ્ટં શતક્રતુમ્ ॥૧૪૨॥
સ વૈ દત્તવરઃ શૈલો બભૂવાવસ્થિતસ્તદા ।
હનૂમાંશ્ચ મુહૂર્તેન વ્યતિચક્રામ સાગરમ્ ॥૧૪૩॥
તતો દેવાઃ સગન્ધર્વાઃ સિદ્ધાશ્ચ પરમર્ષયઃ।
અબ્રુવન્ સૂર્યસઙ્કાશાં સુરસાં નાગમાતરમ્ ॥૧૪૪॥
અયં વાતાત્મજઃ શ્રીમાન્ પ્લવતે સાગરોપરિ ।
હનૂમાન્ નામ તસ્ય ત્વં મુહૂર્તં વિઘ્નમાચર ॥૧૪૫॥
રાક્ષસં રૂપમાસ્થાય સુઘોરં પર્વતોપમમ્ ।
દંષ્ટ્રાકરાલં પિઙ્ગાક્ષં વક્ત્રં કૃત્વા નભઃસ્પૃશમ્ ॥૧૪૬॥
બલમિચ્છામહે જ્ઞાતું ભૂયશ્ચાસ્ય પરાક્રમમ્ ।
ત્વાં વિજેષ્યત્યુપાયેન વિષાદં વા ગમિષ્યતિ ॥૧૪૭॥
એવમુક્તા તુ સા દેવી દૈવતૈરભિસત્કૃતા ।
સમુદ્રમધ્યે સુરસા બિભ્રતી રાક્ષસં વપુઃ॥૧૪૮॥
વિકૃતં ચ વિરૂપં ચ સર્વસ્ય ચ ભયાવહમ્ ।
પ્લવમાનં હનૂમન્તમાવૃત્યેદમુવાચ હ॥૧૪૯॥
મમ ભક્ષ્યઃ પ્રદિષ્ટસ્ત્વમીશ્વરૈર્વાનરર્ષભ ।
અહં ત્વાં ભક્ષયિષ્યામિ પ્રવિશેદં મમાનનમ્ ॥૧૫૦॥
વર એષ પુરા દત્તો મમ ધાત્રેતિ સત્વરા ।
વ્યાદાય વક્ત્રં વિપુલં સ્થિતા સા મારુતેઃ પુરઃ॥૧૫૧॥
એવમુક્તઃ સુરસયા પ્રહૃષ્ટવદનોઽબ્રવીત્ ।
રામો દાશરથિર્નામ પ્રવિષ્ટો દણ્ડકાવનમ્ ।
લક્ષ્મણેન સહ ભ્રાત્રા વૈદેહ્યા ચાપિ ભાર્યયા ॥૧૫૨॥
અન્યકાર્યવિષક્તસ્ય બદ્ધવૈરસ્ય રાક્ષસૈઃ।
તસ્ય સીતા હૃતા ભાર્યા રાવણેન યશસ્વિની॥૧૫૩॥
તસ્યાઃ સકાશં દૂતોઽહં ગમિષ્યે રામશાસનાત્ ।
કર્તુમર્હસિ રામસ્ય સાહ્યં વિષયવાસિનિ ॥૧૫૪॥
અથવા મૈથિલીં દૃષ્ટ્વા રામં ચાક્લિષ્ટકારિણમ્ ।
આગમિષ્યામિ તે વક્ત્રં સત્યં પ્રતિશૃણોમિ તે ॥૧૫૫॥
એવમુક્તા હનુમતા સુરસા કામરૂપિણી ।
અબ્રવીન્નાતિવર્તેન્માં કશ્ચિદેષ વરો મમ ॥૧૫૬॥
તં પ્રયાન્તં સમુદ્વીક્ષ્ય સુરસા વાક્યમબ્રવીત્ ।
બલં જિજ્ઞાસમાના સા નાગમાતા હનૂમતઃ॥૧૫૭॥
નિવિશ્ય વદનં મેઽદ્ય ગન્તવ્યં વાનરોત્તમ ।
વર એષ પુરા દત્તો મમ ધાત્રેતિ સત્વરા ॥૧૫૮॥
વ્યાદાય વિપુલં વક્ત્રં સ્થિતા સા મારુતેઃ પુરઃ ।
એવમુક્તઃ સુરસયા ક્રુદ્ધો વાનરપુઙ્ગવઃ॥૧૫૯॥
અબ્રવીત્ કુરુ વૈ વક્ત્રં યેન માં વિષહિષ્યસિ ।
ઇત્યુક્ત્વા સુરસાં ક્રુદ્ધો દશયોજનમાયતામ્ ॥૧૬૦॥
દશયોજનવિસ્તારો હનૂમાનભવત્ તદા ।
તં દૃષ્ટ્વા મેઘસઙ્કાશં દશયોજનમાયતમ્ ।
ચકાર સુરસાપ્યાસ્યં વિંશદ યોજનમાયતમ્ ॥૧૬૧॥
હનૂમાંસ્તુ તતઃ ક્રુદ્ધસ્ત્રિંશદ્ યોજનમાયતઃ।
ચકાર સુરસા વક્ત્રં ચત્વારિંશત્ તથોચ્છ્રિતમ્ ॥૧૬૨॥
બભૂવ હનુમાન્ વીરઃ પઞ્ચાશદ્ યોજનોચ્છ્રિતઃ।
ચકાર સુરસા વક્ત્રં ષષ્ટિં યોજનમુચ્છ્રિતમ્ ॥૧૬૩॥
તદૈવ હનુમાન્ વીરઃ સપ્તતિં યોજનોચ્છ્રિતઃ।
ચકાર સુરસા વક્ત્રમશીતિં યોજનોચ્છ્રિતમ્ ॥૧૬૪॥
હનૂમાનનલપ્રખ્યો નવતિં યોજનોચ્છ્રિતઃ ।
ચકાર સુરસા વક્ત્રં શતયોજનમાયતમ્ ॥૧૬૫॥
તદ્ દૃષ્ટ્વા વ્યાદિતં ત્વાસ્યં વાયુપુત્રઃ સ બુદ્ધિમાન્ ।
દીર્ઘજિહ્વં સુરસયા સુભીમં નરકોપમમ્ ॥૧૬૬॥
સ સઙ્ક્ષિપ્યાત્મનઃ કાયં જીમૂત ઇવ મારુતિઃ।
તસ્મિન્ મુહૂર્તે હનુમાન્ બભૂવાઙ્ગુષ્ઠમાત્રકઃ॥૧૬૭॥
સોઽભિપદ્યાથ તદ્વક્ત્રં નિષ્પત્ય ચ મહાબલઃ।
અન્તરિક્ષે સ્થિતઃ શ્રીમાનિદં વચનમબ્રવીત્ ॥૧૬૮॥
પ્રવિષ્ટોઽસ્મિ હિ તે વક્ત્રં દાક્ષાયણિ નમોઽસ્તુ તે ।
ગમિષ્યે યત્ર વૈદેહી સત્યશ્ચાસીદ્ વરસ્તવ ॥૧૬૯॥
તં દૃષ્ટ્વા વદનાન્મુક્તં ચન્દ્રં રાહુમુખાદિવ ।
અબ્રવીત્ સુરસા દેવી સ્વેન રૂપેણ વાનરમ્ ॥૧૭૦॥
અર્થસિદ્ધ્યૈ હરિશ્રેષ્ઠ ગચ્છ સૌમ્ય યથાસુખમ્ ।
સમાનય ચ વૈદેહીં રાઘવેણ મહાત્મના ॥૧૭૧॥
તત્ તૃતીયં હનુમતો દૃષ્ટ્વા કર્મ સુદુષ્કરમ્ ।
સાધુસાધ્વિતિ ભૂતાનિ પ્રશશંસુસ્તદા હરિમ્ ॥૧૭૨॥
સ સાગરમનાધૃષ્યમભ્યેત્ય વરુણાલયમ્ ।
જગામાકાશમાવિશ્ય વેગેન ગરુડોપમઃ॥૧૭૩॥
સેવિતે વારિધારાભિઃ પતગૈશ્ચ નિષેવિતે ।
ચરિતે કૈશિકાચાર્યૈરૈરાવતનિષેવિતે ॥૧૭૪॥
સિંહકુઞ્જરશાર્દૂલપતગોરગવાહનૈઃ।
વિમાનૈઃ સમ્પતદ્ભિશ્ચ વિમલૈઃ સમલઙ્કૃતે ॥૧૭૫॥
વજ્રાશનિસમસ્પર્શૈઃ પાવકૈરિવ શોભિતે ।
કૃતપુણ્યૈર્મહાભાગૈઃ સ્વર્ગજિદ્ભિરધિષ્ઠિતે ॥૧૭૬॥
વહતા હવ્યમત્યન્તં સેવિતે ચિત્રભાનુના ।
ગ્રહનક્ષત્રચન્દ્રાર્કતારાગણવિભૂષિતે ॥૧૭૭॥
મહર્ષિગણગન્ધર્વનાગયક્ષસમાકુલે ।
વિવિક્તે વિમલે વિશ્વે વિશ્વાવસુનિષેવિતે ॥૧૭૮॥
દેવરાજગજાક્રાન્તે ચન્દ્રસૂર્યપથે શિવે ।
વિતાને જીવલોકસ્ય વિતતે બ્રહ્મનિર્મિતે ॥૧૭૯॥
બહુશઃ સેવિતે વીરૈર્વિદ્યાધરગણૈર્વૃતે ।
જગામ વાયુમાર્ગે ચ ગરુત્માનિવ મારુતિઃ॥૧૮૦॥
હનુમાન્ મેઘજાલાનિ પ્રાકર્ષન્ મારુતો યથા ।
કાલાગુરુસવર્ણાનિ રક્તપીતસિતાનિ ચ ॥૧૮૧॥
કપિના કૃષ્યમાણાનિ મહાભ્રાણિ ચકાશિરે ।
પ્રવિશન્નભ્રજાલાનિ નિષ્પતંશ્ચ પુનઃ પુનઃ॥૧૮૨॥
પ્રાવૃષીન્દુરિવાભાતિ નિષ્પતન્ પ્રવિશંસ્તદા ।
પ્રદૃશ્યમાનઃ સર્વત્ર હનૂમાન્ મારુતાત્મજઃ॥૧૮૩॥
ભેજેઽમ્બરં નિરાલમ્બં પક્ષયુક્ત ઇવાદ્રિરાટ્ ।
પ્લવમાનં તુ તં દૃષ્ટ્વા સિંહિકા નામ રાક્ષસી ॥૧૮૪॥
મનસા ચિન્તયામાસ પ્રવૃદ્ધા કામરૂપિણી ।
અદ્ય દીર્ઘસ્ય કાલસ્ય ભવિષ્યામ્યહમાશિતા ॥૧૮૫॥
ઇદં મમ મહાસત્ત્વં ચિરસ્ય વશમાગતમ્ ।
ઇતિ સઞ્ચિન્ત્ય મનસા ચ્છાયામસ્ય સમાક્ષિપત્ ॥૧૮૬॥
છાયાયાં ગૃહ્યમાણાયાં ચિન્તયામાસ વાનરઃ।
સમાક્ષિપ્તોઽસ્મિ સહસા પઙ્કૂકૃતપરાક્રમઃ॥૧૮૭॥
પ્રતિલોમેન વાતેન મહાનૌરિવ સાગરે ।
તિર્યગૂર્ધ્વમધશ્ચૈવ વીક્ષમાણસ્તદા કપિઃ॥૧૮૮॥
દદર્શ સ મહાસત્ત્વમુત્થિતં લવણામ્ભસિ ।
તદ્ દૃષ્ટ્વા ચિન્તયામાસ મારુતિર્વિકૃતાનનામ્ ॥૧૮૯॥
કપિરાજ્ઞા યથાખ્યાતં સત્ત્વમદ્ભુતદર્શનમ્ ।
છાયાગ્રાહિ મહાવીર્યં તદિદં નાત્ર સંશયઃ॥૧૯૦॥
સ તાં બુદ્ધ્વાર્થતત્ત્વેન સિંહિકાં મતિમાન્ કપિઃ।
વ્યવર્ધત મહાકાયઃ પ્રાવૃષીવ બલાહકઃ॥૧૯૧॥
તસ્ય સા કાયમુદ્વીક્ષ્ય વર્ધમાનં મહાકપેઃ।
વક્ત્રં પ્રસારયામાસ પાતાલામ્બરસંનિભમ્ ॥૧૯૨॥
ઘનરાજીવ ગર્જન્તી વાનરં સમભિદ્રવત્ ।
સ દદર્શ તતસ્તસ્યા વિકૃતં સુમહન્મુખમ્ ॥૧૯૩॥
કાયમાત્રં ચ મેધાવી મર્માણિ ચ મહાકપિઃ।
સ તસ્યા વિકૃતે વક્ત્રે વજ્રસંહનનઃ કપિઃ॥૧૯૪॥
સઙ્ક્ષિપ્ય મુહુરાત્માનં નિપપાત મહાકપિઃ।
આસ્યે તસ્યા નિમજ્જન્તં દદૃશુઃ સિદ્ધચારણાઃ॥૧૯૫॥
ગ્રસ્યમાનં યથા ચન્દ્રં પૂર્ણં પર્વણિ રાહુણા ।
તતસ્તસ્યા નખૈસ્તીક્ષ્ણૈર્મર્માણ્યુત્કૃત્ય વાનરઃ॥૧૯૬॥
ઉત્પપાતાથ વેગેન મનઃસમ્પાતવિક્રમઃ।
તાં તુ દિષ્ટ્યા ચ ધૃત્યા ચ દાક્ષિણ્યેન નિપાત્ય સઃ॥૧૯૭॥
કપિપ્રવીરો વેગેન વવૃધે પુનરાત્મવાન્ ।
હૃતહૃત્સા હનુમતા પપાત વિધુરામ્ભસિ ।
સ્વયમ્ભુવૈવ હનુમાન્ સૃષ્ટસ્તસ્યા નિપાતને ॥૧૯૮॥
તાં હતાં વાનરેણાશુ પતિતાં વીક્ષ્ય સિંહિકામ્ ।
ભૂતાન્યાકાશચારીણિ તમૂચુઃ પ્લવગોત્તમમ્ ॥૧૯૯॥
ભીમમદ્ય કૃતં કર્મ મહત્સત્ત્વં ત્વયા હતમ્ ।
સાધયાર્થમભિપ્રેતમરિષ્ટં પ્લવતાં વર ॥૨૦૦॥
યસ્ય ત્વેતાનિ ચત્વારિ વાનરેન્દ્ર યથા તવ ।
ધૃતિર્દૃષ્ટિર્મતિર્દાક્ષ્યં સ કર્મસુ ન સીદતિ ॥૨૦૧॥
સ તૈઃ સમ્પૂજિતઃ પૂજ્યઃ પ્રતિપન્નપ્રયોજનૈઃ।
જગામાકાશમાવિશ્ય પન્નગાશનવત્ કપિઃ॥૨૦૨॥
પ્રાપ્તભૂયિષ્ઠપારસ્તુ સર્વતઃ પરિલોકયન્ ।
યોજનાનાં શતસ્યાન્તે વનરાજીં દદર્શ સઃ॥૨૦૩॥
દદર્શ ચ પતન્નેવ વિવિધદ્રુમભૂષિતમ્ ।
દ્વીપં શાખામૃગ શ્રેષ્ઠો મલયોપવનાનિ ચ ॥૨૦૪॥
સાગરં સાગરાનૂપાન્ સાગરાનૂપજાન્ દ્રુમાન્ ।
સાગરસ્ય ચ પત્નીનાં મુખાન્યપિ વિલોકયત્ ॥૨૦૫॥
સ મહામેઘસઙ્કાશં સમીક્ષ્યાત્માનમાત્મવાન્ ।
નિરુન્ધન્તમિવાકાશં ચકાર મતિમાન્ મતિમ્ ॥૨૦૬॥
કાયવૃદ્ધિં પ્રવેગં ચ મમ દૃષ્ટ્વૈવ રાક્ષસાઃ।
મયિ કૌતૂહલં કુર્યુરિતિ મેને મહામતિઃ॥૨૦૭॥
તતઃ શરીરં સઙ્ક્ષિપ્ય તન્મહીધરસંનિભમ્ ।
પુનઃ પ્રકૃતિમાપેદે વીતમોહ ઇવાત્મવાન્ ॥૨૦૮॥
તદ્રૂપમતિસઙ્ક્ષિપ્ય હનૂમાન્ પ્રકૃતૌ સ્થિતઃ।
ત્રીન્ ક્રમાનિવ વિક્રમ્ય બલિવીર્યહરો હરિઃ॥૨૦૯॥
સ ચારુનાનાવિધરૂપધારી
	પરં સમાસાદ્ય સમુદ્રતીરમ્ ।
પરૈરશક્યં પ્રતિપન્નરૂપઃ
	સમીક્ષિતાત્મા સમવેક્ષિતાર્થઃ॥૨૧૦॥
તતઃ સ લમ્બસ્ય ગિરેઃ સમૃદ્ધે
	વિચિત્રકૂટે નિપપાત કૂટે ।
સકેતકોદ્દાલકનારિકેલે
	મહાભ્રકૂટપ્રતિમો મહાત્મા ॥૨૧૧॥
તતસ્તુ સમ્પ્રાપ્ય સમુદ્રતીરં
	સમીક્ષ્ય લઙ્કાં ગિરિવર્યમૂર્ધ્નિ ।
કપિસ્તુ તસ્મિન્ નિપપાત પર્વતે
	વિધૂય રૂપં વ્યથયન્મૃગદ્વિજાન્ ॥૨૧૨॥
સ સાગરં દાનવપન્નગાયુતં
	બલેન વિક્રમ્ય મહોર્મિમાલિનમ્ ।
નિપત્ય તીરે ચ મહોદધેસ્તદા
	દદર્શ લઙ્કામમરાવતીમિવ ॥૨૧૩॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે પ્રથમઃ સર્ગઃ