અથ દ્વિતીયઃ સર્ગઃ
સ સાગરમનાધૃષ્યમતિક્રમ્ય મહાબલઃ।
ત્રિકૂટસ્ય તટે લઙ્કાં સ્થિતઃ સ્વસ્થો દદર્શ હ ॥૧॥
તતઃ પાદપમુક્તેન પુષ્પવર્ષેણ વીર્યવાન્ ।
અભિવૃષ્ટસ્તતસ્તત્ર બભૌ પુષ્પમયો હરિઃ॥૨॥
યોજનાનાં શતં શ્રીમાંસ્તીર્ત્વાપ્યુત્તમવિક્રમઃ।
અનિઃશ્વસન્ કપિસ્તત્ર ન ગ્લાનિમધિગચ્છતિ ॥૩॥
શતાન્યહં યોજનાનાં ક્રમેયં સુબહૂન્યપિ ।
કિં પુનઃ સાગરસ્યાન્તં સઙ્ખ્યાતં શતયોજનમ્ ॥૪॥
સ તુ વીર્યવતાં શ્રેષ્ઠઃ પ્લવતામપિ ચોત્તમઃ।
જગામ વેગવાન્ લઙ્કાં લઙ્ઘયિત્વા મહોદધિમ્ ॥૫॥
શાદ્વલાનિ ચ નીલાનિ ગન્ધવન્તિ વનાનિ ચ ।
મધુમન્તિ ચ મધ્યેન જગામ નગવન્તિ ચ ॥૬॥
શૈલાંશ્ચ તરુસઞ્છન્નાન્ વનરાજીશ્ચ પુષ્પિતાઃ।
અભિચક્રામ તેજસ્વી હનૂમાન્ પ્લવગર્ષભઃ॥૭॥
સ તસ્મિન્નચલે તિષ્ઠન્ વનાન્યુપવનાનિ ચ ।
સ નગાગ્રે સ્થિતાં લઙ્કાં દદર્શ પવનાત્મજઃ॥૮॥
સરલાન્ કર્ણિકારાંશ્ચ ખર્જૂરાંશ્ચ સુપુષ્પિતાન્ ।
પ્રિયાલાન્ મુચુલિન્દાંશ્ચ કુટજાન્ કેતકાનપિ ॥૯॥
પ્રિયઙ્ગૂન્ ગન્ધપૂર્ણાંશ્ચ નીપાન્ સપ્તચ્છદાંસ્તથા ।
અસનાન્ કોવિદારાંશ્ચ કરવીરાંશ્ચ પુષ્પિતાન્ ॥૧૦॥
પુષ્પભારનિબદ્ધાંશ્ચ તથા મુકુલિતાનપિ ।
પાદપાન્ વિહગાકીર્ણાન્ પવનાધૂતમસ્તકાન્ ॥૧૧॥
હંસકારણ્ડવાકીર્ણા વાપીઃ પદ્મોત્પલાવૃતાઃ।
આક્રીડાન્ વિવિધાન્ રમ્યાન્ વિવિધાંશ્ચ જલાશયાન્ ॥૧૨॥
સન્તતાન્ વિવિધૈર્વૃક્ષૈઃ સર્વર્તુફલપુષ્પિતૈઃ।
ઉદ્યાનાનિ ચ રમ્યાણિ દદર્શ કપિકુઞ્જરઃ॥૧૩॥
સમાસાદ્ય ચ લક્ષ્મીવાઁલ્લઙ્કાં રાવણપાલિતામ્ ।
પરિખાભિઃ સપદ્માભિઃ સોત્પલાભિરલઙ્કૃતામ્ ॥૧૪॥
સીતાપહરણાત્ તેન રાવણેન સુરક્ષિતામ્ ।
સમન્તાદ્ વિચરદ્ભિશ્ચ રાક્ષસૈરુગ્રધન્વિભિઃ॥૧૫॥
કાઞ્ચનેનાવૃતાં રમ્યાં પ્રાકારેણ મહાપુરીમ્ ।
ગૃહૈશ્ચ ગિરિસઙ્કાશૈઃ શારદામ્બુદસન્નિભૈઃ॥૧૬॥
પાણ્ડુરાભિઃ પ્રતોલીભિરુચ્ચાભિરભિસંવૃતામ્ ।
અટ્ટાલકશતાકીર્ણાં પતાકાધ્વજશોભિતામ્ ॥૧૭॥
તોરણૈઃ કાઞ્ચનૈર્દિવ્યૈર્લતાપઙ્ક્તિવિરાજિતૈઃ।
દદર્શ હનુમાન્ લઙ્કાં દેવો દેવપુરીમિવ ॥૧૮॥
ગિરિમૂર્ધ્નિ સ્થિતાં લઙ્કાં પાણ્ડુરૈર્ભવનૈઃ શુભૈઃ।
દદર્શ સ કપિઃ શ્રીમાન્ પુરીમાકાશગામિવ ॥૧૯॥
પાલિતાં રાક્ષસેન્દ્રેણ નિર્મિતાં વિશ્વકર્મણા ।
પ્લવમાનામિવાકાશે દદર્શ હનુમાન્ કપિઃ॥૨૦॥
વપ્રપ્રાકારજઘનાં વિપુલામ્બુવનામ્બરામ્ ।
શતઘ્નીશૂલકેશાન્તામટ્ટાલકાવતંસકામ્ ॥૨૧॥
મનસેવ કૃતાં લઙ્કાં નિર્મિતાં વિશ્વકર્મણા ।
દ્વારમુત્તરમાસાદ્ય ચિન્તયામાસ વાનરઃ॥૨૨॥
કૈલાસનિલયપ્રખ્યમાલિખન્તમિવામ્બરમ્ ।
ધ્રિયમાણમિવાકાશમુચ્છ્રિતૈર્ભવનોત્તમૈઃ॥૨૩॥
સમ્પૂર્ણા રાક્ષસૈર્ઘોરૈર્નાગૈર્ભોગવતીમિવ ।
અચિન્ત્યાં સુકૃતાં સ્પષ્ટાં કુબેરાધ્યુષિતાં પુરા ॥૨૪॥
દંષ્ટ્રાભિર્બહુભિઃ શૂરૈઃ શૂલપટ્ટિશપાણિભિઃ।
રક્ષિતાં રાક્ષસૈર્ઘોરૈર્ગુહામાશીવિષૈરિવ ॥૨૫॥
તસ્યાશ્ચ મહતીં ગુપ્તિં સાગરં ચ નિરીક્ષ્ય સઃ।
રાવણં ચ રિપું ઘોરં ચિન્તયામાસ વાનરઃ॥૨૬॥
આગત્યાપીહ હરયો ભવિષ્યન્તિ નિરર્થકાઃ।
નહિ યુદ્ધેન વૈ લઙ્કા શક્યા જેતું સુરૈરપિ ॥૨૭॥
ઇમાં ત્વવિષમાં લઙ્કાં દુર્ગાં રાવણપાલિતામ્ ।
પ્રાપ્યાપિ સુમહાબાહુઃ કિં કરિષ્યતિ રાઘવઃ॥૨૮॥
અવકાશો ન સામ્નસ્તુ રાક્ષસેષ્વભિગમ્યતે ।
ન દાનસ્ય ન ભેદસ્ય નૈવ યુદ્ધસ્ય દૃશ્યતે ॥૨૯॥
ચતુર્ણામેવ હિ ગતિર્વાનરાણાં તરસ્વિનામ્ ।
વાલિપુત્રસ્ય નીલસ્ય મમ રાજ્ઞશ્ચ ધીમતઃ॥૩૦॥
યાવજ્જાનામિ વૈદેહીં યદિ જીવતિ વા ન વા ।
તત્રૈવ ચિન્તયિષ્યામિ દૃષ્ટ્વા તાં જનકાત્મજામ્ ॥૩૧॥
તતઃ સ ચિન્તયામાસ મુહૂર્તં કપિકુઞ્જરઃ।
ગિરેઃ શૃઙ્ગે સ્થિતસ્તસ્મિન્ રામસ્યાભ્યુદયં તતઃ॥૩૨॥
અનેન રૂપેણ મયા ન શક્યા રક્ષસાં પુરી ।
પ્રવેષ્ટું રાક્ષસૈર્ગુપ્તા ક્રૂરૈર્બલસમન્વિતૈઃ॥૩૩॥
મહૌજસો મહાવીર્યા બલવન્તશ્ચ રાક્ષસાઃ।
વઞ્ચનીયા મયા સર્વે જાનકીં પરિમાર્ગતા ॥૩૪॥
લક્ષ્યાલક્ષ્યેણ રૂપેણ રાત્રૌ લઙ્કાપુરી મયા ।
પ્રાપ્તકાલં પ્રવેષ્ટું મે કૃત્યં સાધયિતું મહત્ ॥૩૫॥
તાં પુરીં તાદૃશીં દૃષ્ટ્વા દુરાધર્ષાં સુરાસુરૈઃ।
હનૂમાંશ્ચિન્તયામાસ વિનિઃશ્વસ્ય મુહુર્મુહુઃ॥૩૬॥
કેનોપાયેન પશ્યેયં મૈથિલીં જનકાત્મજામ્ ।
અદૃષ્ટો રાક્ષસેન્દ્રેણ રાવણેન દુરાત્મના ॥૩૭॥
ન વિનશ્યેત્ કથં કાર્યં રામસ્ય વિદિતાત્મનઃ।
એકામેકસ્તુ પશ્યેયં રહિતે જનકાત્મજામ્ ॥૩૮॥
ભૂતાશ્ચાર્થા વિનશ્યન્તિ દેશકાલવિરોધિતાઃ।
વિક્લવં દૂતમાસાદ્ય તમઃ સૂર્યોદયે યથા ॥૩૯॥
અર્થાનર્થાન્તરે બુદ્ધિર્નિશ્ચિતાપિ ન શોભતે ।
ઘાતયન્તીહ કાર્યાણિ દૂતાઃ પણ્ડિતમાનિનઃ॥૪૦॥
ન વિનશ્યેત્ કથં કાર્યં વૈક્લવ્યં ન કથં ભવેત્ ।
લઙ્ઘનં ચ સમુદ્રસ્ય કથં નુ ન ભવેદ્ વૃથા ॥૪૧॥
મયિ દૃષ્ટે તુ રક્ષોભી રામસ્ય વિદિતાત્મનઃ।
ભવેદ્ વ્યર્થમિદં કાર્યં રાવણાનર્થમિચ્છતઃ॥૪૨॥
નહિ શક્યં ક્વચિત્ સ્થાતુમવિજ્ઞાતેન રાક્ષસૈઃ।
અપિ રાક્ષસરૂપેણ કિમુતાન્યેન કેનચિત્ ॥૪૩॥
વાયુરપ્યત્ર નાજ્ઞાતશ્ચરેદિતિ મતિર્મમ ।
નહ્યત્રાવિદિતં કિઞ્ચિદ્ રક્ષસાં ભીમકર્મણામ્ ॥૪૪॥
ઇહાહં યદિ તિષ્ઠામિ સ્વેન રૂપેણ સંવૃતઃ।
વિનાશમુપયાસ્યામિ ભર્તુરર્થશ્ચ હાસ્યતિ ॥૪૫॥
તદહં સ્વેન રૂપેણ રજન્યાં હ્રસ્વતાં ગતઃ।
લઙ્કામભિપતિષ્યામિ રાઘવસ્યાર્થસિદ્ધયે ॥૪૬॥
રાવણસ્ય પુરીં રાત્રૌ પ્રવિશ્ય સુદુરાસદામ્ ।
પ્રવિશ્ય ભવનં સર્વં દ્રક્ષ્યામિ જનકાત્મજામ્ ॥૪૭॥
ઇતિ નિશ્ચિત્ય હનુમાન્ સૂર્યસ્યાસ્તમયં કપિઃ।
આચકાઙ્ક્ષે તદા વીરો વૈદેહ્યા દર્શનોત્સુકઃ॥૪૮॥
સૂર્યે ચાસ્તં ગતે રાત્રૌ દેહં સઙ્ક્ષિપ્ય મારુતિઃ।
વૃષદંશકમાત્રોઽથ બભૂવાદ્ભુતદર્શનઃ॥૪૯॥
પ્રદોષકાલે હનુમાંસ્તૂર્ણમુત્પત્ય વીર્યવાન્ ।
પ્રવિવેશ પુરીં રમ્યાં પ્રવિભક્તમહાપથામ્ ॥૫૦॥
પ્રાસાદમાલાવિતતાં સ્તમ્ભૈઃ કાઞ્ચનસન્નિભૈઃ।
શાતકુમ્ભનિભૈર્જાલૈર્ગન્ધર્વનગરોપમામ્ ॥૫૧॥
સપ્તભૌમાષ્ટભૌમૈશ્ચ સ દદર્શ મહાપુરીમ્ ।
તલૈઃ સ્ફટિકસઙ્કીર્ણૈઃ કાર્તસ્વરવિભૂષિતૈઃ॥૫૨॥
વૈદૂર્યમણિચિત્રૈશ્ચ મુક્તાજાલવિભૂષિતૈઃ।
તૈસ્તૈઃ શુશુભિરે તાનિ ભવનાન્યત્ર રક્ષસામ્ ॥૫૩॥
કાઞ્ચનાનિ વિચિત્રાણિ તોરણાનિ ચ રક્ષસામ્ ।
લઙ્કામુદ્યોતયામાસુઃ સર્વતઃ સમલઙ્કૃતામ્ ॥૫૪॥
અચિન્ત્યામદ્ભુતાકારાં દૃષ્ટ્વા લઙ્કાં મહાકપિઃ।
આસીદ્ વિષણ્ણો હૃષ્ટશ્ચ વૈદેહ્યા દર્શનોત્સુકઃ॥૫૫॥
સ પાણ્ડુરાવિદ્ધવિમાનમાલિનીં
	મહાર્હજામ્બૂનદજાલતોરણામ્ ।
યશસ્વિનીં રાવણબાહુપાલિતાં
	ક્ષપાચરૈર્ભીમબલૈઃ સુપાલિતામ્ ॥૫૬॥
ચન્દ્રોઽપિ સાચિવ્યમિવાસ્ય કુર્વં-
	સ્તારાગણૈર્મધ્યગતો વિરાજન્ ।
જ્યોત્સ્નાવિતાનેન વિતત્ય લોકા-
	નુત્તિષ્ઠતેઽનેકસહસ્રરશ્મિઃ॥૫૭॥
શઙ્ખપ્રભં ક્ષીરમૃણાલવર્ણ
	મુદ્ગચ્છમાનં વ્યવભાસમાનમ્ ।
દદર્શ ચન્દ્રં સ કપિપ્રવીરઃ
	પોપ્લૂયમાનં સરસીવ હંસમ્ ॥૫૮॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે દ્વિતીયઃ સર્ગઃ