અથ નવમઃ સર્ગઃ
તસ્યાલયવરિષ્ઠસ્ય મધ્યે વિમલમાયતમ્ ।
દદર્શ ભવનશ્રેષ્ઠં હનૂમાન્મારુતાત્મજઃ॥૧॥
અર્ધયોજનવિસ્તીર્ણમાયતં યોજનં મહત્ ।
ભવનં રાક્ષસેન્દ્રસ્ય બહુપ્રાસાદસઙ્કુલમ્ ॥૨॥
માર્ગમાણસ્તુ વૈદેહીં સીતામાયતલોચનામ્ ।
સર્વતઃ પરિચક્રામ હનૂમાનરિસૂદનઃ॥૩॥
ઉત્તમં રાક્ષસાવાસં હનુમાનવલોકયન્ ।
આસસાદાથ લક્ષ્મીવાન્ રાક્ષસેન્દ્રનિવેશનમ્ ॥૪॥
ચતુર્વિષાણૈર્દ્વિરદૈસ્ત્રિવિષાણૈસ્તથૈવ ચ ।
પરિક્ષિપ્તમસમ્બાધં રક્ષ્યમાણમુદાયુધૈઃ॥૫॥
રાક્ષસીભિશ્ચ પત્નીભી રાવણસ્ય નિવેશનમ્ ।
આહૃતાભિશ્ચ વિક્રમ્ય રાજકન્યાભિરાવૃતમ્ ॥૬॥
તન્નક્રમકરાકીર્ણં તિમિઙ્ગિલઝષાકુલમ્ ।
વાયુવેગસમાધૂતં પન્નગૈરિવ સાગરમ્ ॥૭॥
યા હિ વૈશ્રવણે લક્ષ્મીર્યા ચન્દ્રે હરિવાહને ।
સા રાવણગૃહે રમ્યા નિત્યમેવાનપાયિની ॥૮॥
યા ચ રાજ્ઞઃ કુબેરસ્ય યમસ્ય વરુણસ્ય ચ ।
તાદૃશી તદ્વિશિષ્ટા વા ઋદ્ધી રક્ષોગૃહેષ્વિહ ॥૯॥
તસ્ય હર્મ્યસ્ય મધ્યસ્થવેશ્મ ચાન્યત્સુનિર્મિતમ્ ।
બહુનિર્યૂહસંયુક્તં દદર્શ પવનાત્મજઃ॥૧૦॥
બ્રહ્મણોઽર્થે કૃતં દિવ્યં દિવિ યદ્વિશ્વકર્મણા ।
વિમાનં પુષ્પકં નામ સર્વરત્નવિભૂષિતમ્ ॥૧૧॥
પરેણ તપસા લેભે યત્કુબેરઃ પિતામહાત્ ।
કુબેરમોજસા જિત્વા લેભે તદ્રાક્ષસેશ્વરઃ॥૧૨॥
ઈહામૃગસમાયુક્તૈઃ કાર્તસ્વરહિરણ્મયૈઃ।
સુકૃતૈરાચિતં સ્તમ્ભૈઃ પ્રદીપ્તમિવ ચ શ્રિયા ॥૧૩॥
મેરુમન્દરસઙ્કાશૈરુલ્લિખદ્ભિરિવામ્બરમ્ ।
કૂટાગારૈઃ શુભાગારૈઃ સર્વતઃ સમલઙ્કૃતમ્ ॥૧૪॥
જ્વલનાર્કપ્રતીકાશૈઃ સુકૃતં વિશ્વકર્મણા ।
હેમસોપાનયુક્તં ચ ચારુપ્રવરવેદિકમ્ ॥૧૫॥
જાલવાતાયનૈર્યુક્તં કાઞ્ચનૈઃ સ્ફાટિકૈરપિ ।
ઇન્દ્રનીલમહાનીલમણિપ્રવરવેદિકમ્ ॥૧૬॥
વિદ્રુમેણ વિચિત્રેણ મણિભિશ્ચ મહાધનૈઃ।
નિસ્તુલાભિશ્ચ મુક્તાભિસ્તલેનાભિવિરાજિતમ્ ॥૧૭॥
ચન્દનેન ચ રક્તેન તપનીયનિભેન ચ ।
સુપુણ્યગન્ધિના યુક્તમાદિત્યતરુણોપમમ્ ॥૧૮॥
કૂટાગારૈર્વરાકારૈર્વિવિધૈઃ સમલઙ્કૃતમ્ ।
વિમાનં પુષ્પકં દિવ્યમારુરોહ મહાકપિઃ।
તત્રસ્થઃ સર્વતો ગન્ધં પાનભક્ષ્યાન્નસમ્ભવમ્ ॥૧૯॥
દિવ્યં સંમૂર્છિતં જિઘ્રન્રૂપવન્તમિવાનિલમ્ ।
સ ગન્ધસ્તં મહાસત્ત્વં બન્ધુર્બન્ધુમિવોત્તમમ્ ॥૨૦॥
ઇત એહીત્યુવાચેવ તત્ર યત્ર સ રાવણઃ।
તતસ્તાં પ્રસ્થિતઃ શાલાં દદર્શ મહતીં શિવામ્ ॥૨૧॥
રાવણસ્ય મહાકાન્તાં કાન્તામિવ વરસ્ત્રિયમ્ ।
મણિસોપાનવિકૃતાં હેમજાલવિરાજિતામ્ ॥૨૨॥
સ્ફાટિકૈરાવૃતતલાં દન્તાન્તરિતરૂપિકામ્ ।
મુક્તાવજ્રપ્રવાલૈશ્ચ રૂપ્યચામીકરૈરપિ ॥૨૩॥
વિભૂષિતાં મણિસ્તમ્ભૈઃ સુબહુસ્તમ્ભભૂષિતામ્ ।
સમૈરૃજુભિરત્યુચ્ચૈઃ સમન્તાત્સુવિભૂષિતૈઃ॥૨૪॥
સ્તમ્ભૈઃ પક્ષૈરિવાત્યુચ્ચૈર્દિવં સમ્પ્રસ્થિતામિવ ।
મહત્યા કુથયાઽઽસ્તીર્ણાં પૃથિવીલક્ષણાઙ્કયા ॥૨૫॥
પૃથિવીમિવ વિસ્તીર્ણાં સરાષ્ટ્રગૃહશાલિનીમ્ ।
નાદિતાં મત્તવિહગૈર્દિવ્યગન્ધાધિવાસિતામ્ ॥૨૬॥
પરાર્ઘ્યાસ્તરણોપેતાં રક્ષોઽધિપનિષેવિતામ્ ।
ધૂમ્રામગુરુધૂપેન વિમલાં હંસપાણ્ડુરામ્ ॥૨૭॥
પત્રપુષ્પોપહારેણ કલ્માષીમિવ સુપ્રભામ્ ।
મનસો મોદજનનીં વર્ણસ્યાપિ પ્રસાધિનીમ્ ॥૨૮॥
તાં શોકનાશિનીં દિવ્યાં શ્રિયઃ સઞ્જનનીમિવ ।
ઇન્દ્રિયાણીન્દ્રિયાર્થૈસ્તુ પઞ્ચ પઞ્ચભિરુત્તમૈઃ॥૨૯॥
તર્પયામાસ માતેવ તદા રાવણપાલિતા ।
સ્વર્ગોઽયં દેવલોકોઽયમિન્દ્રસ્યાપિ પુરી ભવેત્ ।
સિદ્ધિર્વેયં પરા હિ સ્યાદિત્યમન્યત મારુતિઃ॥૩૦॥
પ્રધ્યાયત ઇવાપશ્યત્પ્રદીપાંસ્તત્ર કાઞ્ચનાન્ ।
ધૂર્તાનિવ મહાધૂર્તૈર્દેવનેન પરાજિતાન્ ॥૩૧॥
દીપાનાં ચ પ્રકાશેન તેજસા રાવણસ્ય ચ ।
અર્ચિર્ભિર્ભૂષણાનાં ચ પ્રદીપ્તેત્યભ્યમન્યત ॥૩૨॥
તતોઽપશ્યત્કુથાસીનં નાનાવર્ણામ્બરસ્રજમ્ ।
સહસ્રં વરનારીણાં નાનાવેષવિભૂષિતમ્ ॥૩૩॥
પરિવૃત્તેઽર્ધરાત્રે તુ પાનનિદ્રાવશઙ્ગતમ્ ।
ક્રીડિત્વોપરતં રાત્રૌ પ્રસુપ્તં બલવત્તદા ॥૩૪॥
તત્પ્રસુપ્તં વિરુરુચે નિઃશબ્દાન્તરભૂષિતમ્ ।
નિઃશબ્દહંસભ્રમરં યથા પદ્મવનં મહત્ ॥૩૫॥
તાસાં સંવૃતદાન્તાનિ મીલિતાક્ષીણિ મારુતિઃ।
અપશ્યત્પદ્મગન્ધીનિ વદનાનિ સુયોષિતામ્ ॥૩૬॥
પ્રબુદ્ધાનીવ પદ્માનિ તાસાં ભૂત્વા ક્ષપાક્ષયે ।
પુનઃસંવૃતપત્રાણિ રાત્રાવિવ બભુસ્તદા ॥૩૭॥
ઇમાનિ મુખપદ્માનિ નિયતં મત્તષટ્પદાઃ।
અમ્બુજાનીવ ફુલ્લાનિ પ્રાર્થયન્તિ પુનઃ પુનઃ॥૩૮॥
ઇતિ વામન્યત શ્રીમાનુપપત્ત્યા મહાકપિઃ।
મેને હિ ગુણતસ્તાનિ સમાનિ સલિલોદ્ભવૈઃ॥૩૯॥
સા તસ્ય શુશુભે શાલા તાભિઃ સ્ત્રીભિર્વિરાજિતા ।
શરદીવ પ્રસન્ના દ્યૌસ્તારાભિરભિશોભિતા ॥૪૦॥
સ ચ તાભિઃ પરિવૃતઃ શુશુભે રાક્ષસાધિપઃ।
યથા હ્યુડુપતિઃ શ્રીમાંસ્તારાભિરિવ સંવૃતઃ॥૪૧॥
યાશ્ચ્યવન્તેઽમ્બરાત્તારાઃ પુણ્યશેષસમાવૃતાઃ।
ઇમાસ્તાઃ સઙ્ગતાઃ કૃત્સ્ના ઇતિ મેને હરિસ્તદા ॥૪૨॥
તારાણામિવ સુવ્યક્તં મહતીનાં શુભાર્ચિષામ્ ।
પ્રભાવર્ણપ્રસાદાશ્ચ વિરેજુસ્તત્ર યોષિતામ્ ॥૪૩॥
વ્યાવૃત્તકચપીનસ્રક્પ્રકીર્ણવરભૂષણાઃ।
પાનવ્યાયામકાલેષુ નિદ્રોપહતચેતસઃ॥૪૪॥
વ્યાવૃત્તતિલકાઃ કાશ્ચિત્કાશ્ચિદુદ્ભ્રાન્તનૂપુરાઃ।
પાર્શ્વે ગલિતહારાશ્ચ કાશ્ચિત્પરમયોષિતઃ॥૪૫॥
મુક્તાહારવૃતાશ્ચાન્યાઃ કાશ્ચિત્પ્રસ્રસ્તવાસસઃ।
વ્યાવિદ્ધરશનાદામાઃ કિશોર્ય ઇવ વાહિતાઃ॥૪૬॥
અકુણ્ડલધરાશ્ચાન્યા વિચ્છિન્નમૃદિતસ્રજઃ।
ગજેન્દ્રમૃદિતાઃ ફુલ્લા લતા ઇવ મહાવને ॥૪૭॥
ચન્દ્રાંશુકિરણાભાશ્ચ હારાઃ કાસાઙ્ચિદુદ્ગતાઃ।
હંસા ઇવ બભુઃ સુપ્તાઃ સ્તનમધ્યેષુ યોષિતામ્ ॥૪૮॥
અપરાસાં ચ વૈદૂર્યાઃ કાદમ્બા ઇવ પક્ષિણઃ।
હેમસૂત્રાણિ ચાન્યાસાં ચક્રવાકા ઇવાભવન્ ॥૪૯॥
હંસકારણ્ડવોપેતાશ્ચક્રવાકોપશોભિતાઃ।
આપગા ઇવ તા રેજુર્જઘનૈઃ પુલિનૈરિવ ॥૫૦॥
કિઙ્કિણીજાલસઙ્કાશાસ્તા હેમવિપુલામ્બુજાઃ।
ભાવગ્રાહા યશસ્તીરાઃ સુપ્તા નદ્ય ઇવાબભુઃ॥૫૧॥
મૃદુષ્વઙ્ગેષુ કાસાઞ્ચિત્કુચાગ્રેષુ ચ સંસ્થિતાઃ।
બભૂવુર્ભૂષણાનીવ શુભા ભૂષણરાજયઃ॥૫૨॥
અંશુકાન્તાશ્ચ કાસાઞ્ચિન્મુખમારુતકમ્પિતાઃ।
ઉપર્યુપરિ વક્ત્રાણાં વ્યાધૂયન્તે પુનઃ પુનઃ॥૫૩॥
તાઃ પતાકા ઇવોદ્ધૂતાઃ પત્નીનાં રુચિરપ્રભાઃ।
નાનાવર્ણસુવર્ણાનાં વક્ત્રમૂલેષુ રેજિરે ॥૫૪॥
વવલ્ગુશ્ચાત્ર કાસાઞ્ચિત્કુણ્ડલાનિ શુભાર્ચિષામ્ ।
મુખમારુતસઙ્કમ્પૈર્મન્દં મન્દં ચ યોષિતામ્ ॥૫૫॥
શર્કરાસવગન્ધઃ સ પ્રકૃત્યા સુરભિઃ સુખઃ।
તાસાં વદનનિઃશ્વાસઃ સિષેવે રાવણં તદા ॥૫૬॥
રાવણાનનશઙ્કાશ્ચ કાશ્ચિદ્રાવણયોષિતઃ।
મુખાનિ ચ સપત્નીનામુપાજિઘ્રન્પુનઃ પુનઃ॥૫૭॥
અત્યર્થં સક્તમનસો રાવણે તા વરસ્ત્રિયઃ।
અસ્વતન્ત્રાઃ સપત્નીનાં પ્રિયમેવાચરંસ્તદા ॥૫૮॥
બાહૂનુપનિધાયાન્યાઃ પારિહાર્યવિભૂષિતાન્ ।
અંશુકાનિ ચ રમ્યાણિ પ્રમદાસ્તત્ર શિશ્યિરે ॥૫૯॥
અન્યા વક્ષસિ ચાન્યસ્યાસ્તસ્યાઃ કાચિત્પુનર્ભુજમ્ ।
અપરા ત્વઙ્કમન્યસ્યાસ્તસ્યાશ્ચાપ્યપરા કુચૌ ॥૬૦॥
ઊરુપાર્શ્વકટીપૃષ્ઠમન્યોન્યસ્ય સમાશ્રિતાઃ।
પરસ્પરનિવિષ્ટાઙ્ગ્યો મદસ્નેહવશાનુગાઃ॥૬૧॥
અન્યોન્યસ્યાઙ્ગસંસ્પર્શાત્પ્રીયમાણાઃ સુમધ્યમાઃ।
એકીકૃતભુજાઃ સર્વાઃ સુષુપુસ્તત્ર યોષિતઃ॥૬૨॥
અન્યોન્યભુજસૂત્રેણ સ્ત્રીમાલાગ્રથિતા હિ સા ।
માલેવ ગ્રથિતા સૂત્રે શુશુભે મત્તષટ્પદા ॥૬૩॥
લતાનાં માધવે માસિ ફુલ્લાનાં વાયુસેવનાત્ ।
અન્યોન્યમાલાગ્રથિતં સંસક્તકુસુમોચ્ચયમ્ ॥૬૪॥
પ્રતિવેષ્ટિતસુસ્કન્ધમન્યોન્યભ્રમરાકુલમ્ ।
આસીદ્વનમિવોદ્ધૂતં સ્ત્રીવનં રાવણસ્ય તત્ ॥૬૫॥
ઉચિતેષ્વપિ સુવ્યક્તં ન તાસાં યોષિતાં તદા ।
વિવેકઃ શક્ય આધાતું ભૂષણાઙ્ગામ્બરસ્રજામ્ ॥૬૩॥
રાવણે સુખસંવિષ્ટે તાઃ સ્ત્રિયો વિવિધપ્રભાઃ।
જ્વલન્તઃ કાઞ્ચના દીપાઃ પ્રેક્ષન્તો નિમિષા ઇવ ॥૬૭॥
રાજર્ષિવિપ્રદૈત્યાનાં ગન્ધર્વાણાં ચ યોષિતઃ।
રક્ષસાં ચાભવન્કન્યાસ્તસ્ય કામવશઙ્ગતાઃ॥૬૮॥
યુદ્ધકામેન તાઃ સર્વા રાવણેન હૃતાઃ સ્ત્રિયઃ।
સમદા મદનેનૈવ મોહિતાઃ કાશ્ચિદાગતાઃ॥૬૯॥
ન તત્ર કાશ્ચિત્ પ્રમદાઃ પ્રસહ્ય
	વીર્યોપપન્નેન ગુણેન લબ્ધાઃ।
ન ચાન્યકામાપિ ન ચાન્યપૂર્વા
	વિના વરાર્હાં જનકાત્મજાં તુ ॥૭૦॥
ન ચાકુલીના ન ચ હીનરૂપા
	નાદક્ષિણા નાનુપચાર યુક્તા ।
ભાર્યાભવત્તસ્ય ન હીનસત્ત્વા
	ન ચાપિ કાન્તસ્ય ન કામનીયા ॥૭૧॥
બભૂવ બુદ્ધિસ્તુ હરીશ્વરસ્ય
	યદીદૃશી રાઘવધર્મપત્ની ।
ઇમા મહારાક્ષસરાજભાર્યાઃ
	સુજાતમસ્યેતિ હિ સાધુબુદ્ધેઃ॥૭૨॥
પુનશ્ચ સોઽચિન્તયદા્ત્તરૂપો
	ધ્રુવં વિશિષ્ટા ગુણતો હિ સીતા ।
અથાયમસ્યાં કૃતવાન્ મહાત્મા
	લઙ્કેશ્વરઃ કષ્ટમનાર્યકર્મ ॥૭૩॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે નવમઃ સર્ગઃ