અથ એકાદશઃ સર્ગઃ
અવધૂય ચ તાં બુદ્ધિં બભૂવાવસ્થિતસ્તદા ।
જગામ ચાપરાં ચિન્તાં સીતાં પ્રતિ મહાકપિઃ॥૧॥
ન રામેણ વિયુક્તા સા સ્વપ્તુમર્હતિ ભામિની ।
ન ભોક્તું નાપ્યલઙ્કર્તું ન પાનમુપસેવિતુમ્ ॥૨॥
નાન્યં નરમુપસ્થાતું સુરાણામપિ ચેશ્વરમ્ ।
ન હિ રામસમઃ કશ્ચિદ્વિદ્યતે ત્રિદશેષ્વપિ ॥૩॥
અન્યેયમિતિ નિશ્ચિત્ય ભૂયસ્તત્ર ચચાર સઃ।
પાનભૂમૌ હરિશ્રેષ્ઠઃ સીતાસન્દર્શર્નોત્સુકઃ॥૪॥
ક્રીડિતેનાપરાઃ ક્લાન્તા ગીતેન ચ તથાપરાઃ।
નૃત્યેન ચાપરાઃ ક્લાન્તાઃ પાનવિપ્રહતાસ્તથા ॥૫॥
મુરજેષુ મૃદઙ્ગેષુ ચેલિકાસુ ચ સંસ્થિતાઃ।
તથાઽઽસ્તરણમુખ્યેષુ સંવિષ્ટાશ્ચાપરાઃ સ્ત્રિયઃ॥૬॥
અઙ્ગનાનાં સહસ્રેણ ભૂષિતેન વિભૂષણૈઃ।
રૂપસંલાપશીલેન યુક્તગીતાર્થભાષિણા ॥૭॥
દેશકાલાભિયુક્તેન યુક્તવાક્યાભિધાયિના ।
રતાધિકેન સંયુક્તાં દદર્શ હરિયૂથપઃ॥૮॥
અન્યત્રાપિ વરસ્ત્રીણાં રુપસંલાપશાયિનામ્ ।
સહસ્રં યુવતીનાં તુ પ્રસુપ્તં સ દદર્શ હ ॥૯॥
દેશકાલાભિયુક્તં તુ યુક્તવાક્યાભિધાયિ તત્ ।
રતાવિરતસંસુપ્તં દદર્શ હરિયુથપઃ॥૧૦॥
તાસાં મધ્યે મહાબાહુઃ શુશુભે રાક્ષસેશ્વરઃ।
ગોષ્ઠે મહતિ મુખ્યાનાં ગવાં મધ્યે યથા વૃષઃ॥૧૧॥
સ રાક્ષસેન્દ્રઃ શુશુભે તાભિઃ પરિવૃતઃ સ્વયમ્ ।
કરેણુભિર્યથારણ્યે પરિકીર્ણો મહાદ્વિપઃ॥૧૨॥
સર્વકામૈરુપેતાં ચ પાનભૂમિં મહાત્મનઃ।
દદર્શ કપિશાર્દૂલસ્તસ્ય રક્ષઃપતેર્ગૃહે ॥૧૩॥
મૃગાણાં મહિષાણાં ચ વરાહાણાં ચ ભાગશઃ।
તત્ર ન્યસ્તાનિ માંસાનિ પાનભૂમૌ દદર્શ સઃ॥૧૪॥
રૌક્મેષુ ચ વિશલેષુ ભાજનેષ્વપ્યભક્ષિતાન્ ।
દદર્શ કપિશાર્દૂલો મયૂરાન્કુક્કુટાંસ્તથા ॥૧૫॥
વરાહવાધ્રીણસકાન્દધિસૌવર્ચલાયુતાન્ ।
શલ્યાન્મૃગમયૂરાંશ્ચ હનૂમાનન્વવૈક્ષત ॥૧૬॥
કૃકલાન્ વિવિધાંશ્છાગાઞ્છશકાનર્ધભક્ષિતાન્ ।
મહિષાનેકશલ્યાંશ્ચ મેષાંશ્ચ કૃતનિષ્ઠિતાન્ ॥૧૭॥
લેહ્યાનુચ્ચાવચાન્ પેયાન્ ભોજ્યાન્યુઞ્ચાવચાનિ ચ ।
તથામ્લલવણોત્તંસૈર્વિવિધૈ રાગખાણ્ડવૈઃ॥૧૮॥
મહાનૂપુરકેયૂરૈરપવિદ્ધૈર્મહાધનૈઃ।
પાનભાજનવિક્ષિપ્તૈઃ ફલૈશ્ચ વિવિધૈરપિ ॥૧૯॥
કૃતપુષ્પોપહારા ભૂરધિકાં પુષ્યતિ શ્રિયમ્ ।
તત્ર તત્ર ચ વિન્યસ્તૈઃ સુશ્લિષ્ટશયનાસનૈઃ॥૨૦॥
પાનભૂમિર્વિના વહ્નિં પ્રદીપ્તેવોપલક્ષ્યતે ।
બહુપ્રકારૈર્વિવિધૈર્વરસંસ્કારસંસ્કૃતૈઃ॥૨૧॥
માંસૈઃ કુશલસંયુક્તૈઃ પાનભૂમિગતૈઃ પૃથક્ ।
દિવ્યાઃ પ્રસન્નાવિવિધાઃ સુરાઃ કૃતસુરા અપિ ॥૨૨॥
શર્કરાસવમાધ્વીકાઃ પુષ્પાસવફલાસવાઃ।
વાસચૂર્ણૈશ્ચ વિવિધૈર્મૃષ્ટાસ્તૈસ્તૈઃ પૃથક્પૃથક્ ॥૨૩॥
સન્તતા શુશુભે ભૂમિર્માલ્યૈશ્ચ બહુસંસ્થિતૈઃ।
હિરણ્મયૈશ્ચ કલશૈર્ભાજનૈઃ સ્ફાટિકૈરપિ ॥૨૪॥
જામ્બૂનદમયૈશ્ચાન્યૈઃ કરકૈરભિસંવૃતા ।
રાજતેષુ ચ કુમ્ભેષુ જામ્બૂનદમયેષુ ચ ॥૨૫॥
પાનશ્રેષ્ઠાં તથા ભૂમિં કપિસ્તત્ર દદર્શ સઃ।
સોઽપશ્યચ્છાતકુમ્ભાનિ સીધોર્મણિમયાનિ ચ ॥૨૬॥
તાનિ તાનિ ચ પૂર્ણાનિ ભાજનાનિ મહાકપિઃ।
ક્વચિદર્ધાવશેષાણિ ક્વચિત્પીતાન્યશેષતઃ॥૨૭॥
ક્વચિન્નૈવ પ્રપીતાનિ પાનાનિ સ દદર્શ હ ।
ક્વચિદ્ભક્ષ્યાંશ્ચ વિવિધાન્ક્વચિત્પાનાનિ ભાગશઃ॥૨૮॥
ક્વચિદર્ધાવશેષાણિ પશ્યન્વૈ વિચચાર હ ।
શયનાન્યત્ર નારીણાં શૂન્યાનિ બહુધા પુનઃ।
પરસ્પરં સમાશ્લિષ્ય કાશ્ચિત્સુપ્તાવરાઙ્ગનાઃ॥૨૯॥
કાચિચ્ચ વસ્ત્રમન્યસ્યા અપહૃત્યોપગુહ્ય ચ ।
ઉપગમ્યાબલા સુપ્તા નિદ્રાબલપરાજિતા ॥૩૦॥
તાસામુચ્છ્વાસવાતેન વસ્ત્રં માલ્યં ચ ગાત્રજમ્ ।
નાત્યર્થં સ્પન્દતે ચિત્રં પ્રાપ્ય મન્દમિવાનિલમ્ ॥૩૧॥
ચન્દનસ્ય ચ શીતસ્ય શીધોર્મધુરસસ્ય ચ ।
વિવિધસ્ય ચ માલ્યસ્ય પુષ્પસ્ય વિવિધસ્ય ચ ॥૩૨॥
બહુધા મારુતસ્તસ્ય ગન્ધં વિવિધમુદ્વહન્ ।
સ્નાનાનાં ચન્દનાનાં ચ ધૂપાનાં ચૈવ મૂર્છિતઃ॥૩૩॥
પ્રવવૌ સુરભિર્ગન્ધો વિમાને પુષ્પકે તદા ।
શ્યામાવદાતાસ્તત્રાન્યાઃ કાશ્ચિત્કૃષ્ણા વરાઙ્ગનાઃ॥૩૪॥
કાશ્ચિત્કાઞ્ચનવર્ણાઙ્ગ્યઃ પ્રમદા રાક્ષસાલયે ।
તાસાં નિદ્રાવશત્વાચ્ચ મદનેન વિમૂર્છિતમ્ ॥૩૫॥
પદ્મિનીનાં પ્રસુપ્તાનાં રૂપમાસીદ્યથૈવ હિ ।
એવં સર્વમશેષેણ રાવણાન્તઃપુરં કપિઃ।
દદર્શ સ મહાતેજા ન દદર્શ ચ જાનકીમ્ ॥૩૬॥
નિરીક્ષમાણશ્ચ તતસ્તાઃ સ્ત્રિયઃ સ મહાકપિઃ।
જગામ મહતીં શઙ્કાં ધર્મસાધ્વસશઙ્કિતઃ॥૩૭॥
પરદારાવરોધસ્ય પ્રસુપ્તસ્ય નિરીક્ષણમ્ ।
ઇદં ખલુ મમાત્યર્થં ધર્મલોપં કરિષ્યતિ ॥૩૮॥
ન હિ મે પરદારાણાં દૃષ્ટિર્વિષયવર્તિની ।
અયં ચાત્ર મયા દૃષ્ટઃ પરદારપરિગ્રહઃ॥૩૯॥
તસ્ય પ્રાદુરભૂચ્ચિન્તાપુનરન્યા મનસ્વિનઃ।
નિશ્ચિતૈકાન્તચિત્તસ્ય કાર્યનિશ્ચયદર્શિની ॥૪૦॥
કામં દૃષ્ટા મયા સર્વા વિશ્વસ્તા રાવણસ્ત્રિયઃ।
ન તુ મે મનસા કિઞ્ચિદ્વૈકૃત્યમુપપદ્યતે ॥૪૧॥
મનો હિ હેતુઃ સર્વેષામિન્દ્રિયાણાં પ્રવર્તને ।
શુભાશુભાસ્વવસ્થાસુ તચ્ચ મે સુવ્યવસ્થિતમ્ ॥૪૨॥
નાન્યત્ર હિ મયા શક્યા વૈદેહી પરિમાર્ગિતુમ્ ।
સ્ત્રિયો હિ સ્ત્રીષુ દૃશ્યન્તે સદા સમ્પરિમાર્ગણે ॥૪૩॥
યસ્ય સત્ત્વસ્ય યા યોનિસ્તસ્યાં તત્પરિમાર્ગતે ।
ન શક્યં પ્રમદા નષ્ટા મૃગીષુ પરિમાર્ગિતુમ્ ॥૪૪॥
તદિદં માર્ગિતં તાવચ્છુદ્ધેન મનસા મયા ।
રાવણાન્તઃપુરં સર્વં દૃશ્યતે ન ચ જાનકી ॥૪૫॥
દેવગન્ધર્વકન્યાશ્ચ નાગકન્યાશ્ચ વીર્યવાન્ ।
અવેક્ષમાણો હનુમાન્નૈવાપશ્યત જાનકીમ્ ॥૪૬॥
તામપશ્યન્કપિસ્તત્ર પશ્યંશ્ચાન્યા વરસ્ત્રિયઃ।
અપક્રમ્ય તદા વીરઃ પ્રસ્થાતુમુપચક્રમે ॥૪૭॥
સ ભૂયઃ સર્વતઃ શ્રીમાન્ મારુતિર્યત્નમાશ્રિતઃ।
આપાનભૂમિમુત્સૃજ્ય તાં વિચેતું પ્રચક્રમે ॥૪૮॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે એકાદશઃ સર્ગઃ