અથ ચથુર્દશઃ સર્ગઃ
સ મુહૂર્તમિવ ધ્યાત્વા મનસા ચાધિગમ્ય તામ્ ।
અવપ્લુતો મહાતેજાઃ પ્રાકારં તસ્ય વેશ્મનઃ॥૧॥
સ તુ સંહૃષ્ટસર્વાઙ્ગઃ પ્રાકારસ્થો મહાકપિઃ।
પુષ્પિતાગ્રાન્વસન્તાદૌ દદર્શ વિવિધાન્દ્રુમાન્ ॥૨॥
સાલાનશોકાન્ભવ્યાંશ્ચ ચમ્પકાંશ્ચ સુપુષ્પિતાન્ ।
ઉદ્દાલકાન્નાગવૃક્ષાંશ્ચૂતાન્કપિમુખાનપિ ॥૩॥
તથાઽઽમ્રવણસમ્પન્નાઁલ્લતાશતસમન્વિતાન્ ।
જ્યામુક્ત ઇવ નારાચઃ પુપ્લુવે વૃક્ષવાટિકામ્ ॥૪॥
સ પ્રવિષ્ય વિચિત્રાં તાં વિહગૈરભિનાદિતામ્ ।
રાજતૈઃ કાઞ્ચનૈશ્ચૈવ પાદપૈઃ સર્વતો વૃતામ્ ॥૫॥
વિહગૈર્મૃગસઙ્ઘૈશ્ચ વિચિત્રાં ચિત્રકાનનામ્ ।
ઉદિતાદિત્યસઙ્કાશાં દદર્શ હનુમાન્ બલી ॥૬॥
વૃતાં નાનાવિધૈર્વૃક્ષૈઃ પુષ્પોપગફલોપગૈઃ।
કોકિલૈર્ભૃઙ્ગરાજૈશ્ચ મત્તૈર્નિત્યનિષેવિતામ્ ॥૭॥
પ્રહૃષ્ટમનુજાં કાલે મૃગપક્ષિમદાકુલામ્ ।
મત્તબર્હિણસઙ્ઘુષ્ટાં નાનાદ્વિજગણાયુતામ્ ॥૮॥
માર્ગમાણો વરારોહાં રાજપુત્રીમનિન્દિતામ્ ।
સુખપ્રસુપ્તાન્વિહગાન્બોધયામાસ વાનરઃ॥૯॥
ઉત્પતદ્ભિર્દ્વિજગણૈઃ પક્ષૈર્વાતૈઃ સમાહતાઃ।
અનેકવર્ણા વિવિધા મુમુચુઃ પુષ્પવૃષ્ટયઃ॥૧૦॥
પુષ્પાવકીર્ણઃ શુશુભે હનુમાન્મારુતાત્મજઃ।
અશોકવનિકામધ્યે યથા પુષ્પમયો ગિરિઃ॥૧૧॥
દિશઃ સર્વાભિધાવન્તં વૃક્ષખણ્ડગતં કપિમ્ ।
દૃષ્ટ્વા સર્વાણિ ભૂતાનિ વસન્ત ઇતિ મેનિરે ॥૧૨॥
વૃક્ષેભ્યઃ પતિતૈઃ પુષ્પૈરવકીર્ણાઃ પૃથગ્વિધૈઃ।
રરાજ વસુધા તત્ર પ્રમદેવ વિભૂષિતા ॥૧૩॥
તરસ્વિના તે તરવસ્તરસા બહુ કમ્પિતાઃ।
કુસુમાનિ વિચિત્રાણિ સસૃજુઃ કપિના તદા ॥૧૪॥
નિર્ધૂતપત્રશિખરાઃ શીર્ણપુષ્પફલદ્રુમાઃ।
નિક્ષિપ્તવસ્ત્રાભરણા ધૂર્તા ઇવ પરાજિતાઃ॥૧૫॥
હનૂમતા વેગવતા કમ્પિતાસ્તે નગોત્તમાઃ।
પુષ્પપત્રફલાન્યાશુ મુમુચુઃ ફલશાલિનઃ॥૧૬॥
વિહઙ્ગસઙ્ઘૈર્હીનાસ્તે સ્કન્ધમાત્રાશ્રયા દ્રુમાઃ।
બભૂવુરગમાઃ સર્વે મારુતેન વિનિર્ધુતાઃ॥૧૭॥
વિધૂતકેશી યુવતિર્યથા મૃદિતવર્ણકા ।
નિપીતશુભદન્તોષ્ઠી નખૈર્દન્તૈશ્ચ વિક્ષતા ॥૧૮॥
તથા લાઙ્ગૂલહસ્તૈસ્તુ ચરણાભ્યાં ચ મર્દિતા ।
તથૈવાશોકવનિકા પ્રભગ્નવરપાદપા ॥૧૯॥
મહાલતાનાં દામાનિ વ્યધમત્તરસા કપિઃ।
યથા પ્રાવૃષિ વેગેન મેઘજાલાનિ મારુતઃ॥૨૦॥
સ તત્ર મણિભૂમીશ્ચ રાજતીશ્ચ મનોરમાઃ।
તથા કાઞ્ચનભૂમીશ્ચ વિચરન્દદૃશે કપિઃ॥૨૧॥
વાપીશ્ચ વિવિધાકારાઃ પૂર્ણાઃ પરમવારિણા ।
મહાર્હૈર્મણિસોપાનૈરુપપન્નાસ્તતસ્તતઃ॥૨૨॥
મુક્તાપ્રવાલસિકતાઃ સ્ફાટિકાન્તરકુટ્ટિમાઃ।
કાઞ્ચનૈસ્તરુભિશ્ચિત્રૈસ્તીરજૈરુપશોભિતાઃ॥૨૩॥
બુદ્ધપદ્મોત્પલવનાશ્ચક્રવાકોપશોભિતાઃ।
નત્યૂહરુતસઙ્ઘુષ્ટા હંસસારસનાદિતાઃ॥૨૪॥
દીર્ઘાભિર્દ્રુમયુક્તાભિઃ સરિદ્ભિશ્ચ સમન્તતઃ।
અમૃતોપમતોયાભિઃ શિવાભિરુપસંસ્કૃતાઃ॥૨૫॥
લતાશતૈરવતતાઃ સન્તાનકુસુમાવૃતાઃ।
નાનાગુલ્માવૃતવનાઃ કરવીરકૃતાન્તરાઃ॥૨૬॥
તતોઽમ્બુધરસઙ્કાશં પ્રવૃદ્ધશિખરં ગિરિમ્ ।
વિચિત્રકૂટં કૂટૈશ્ચ સર્વતઃ પરિવારિતમ્ ॥૨૭॥
શિલાગૃહૈરવતતં નાનાવૃક્ષસમાવૃતમ્ ।
દદર્શ કપિશાર્દૂલો રમ્યં જગતિ પર્વતમ્ ॥૨૮॥
દદર્શ ચ નગાત્તસ્માન્નદીં નિપતિતાં કપિઃ।
અઙ્કાદિવ સમુત્પત્ય પ્રિયસ્ય પતિતાં પ્રિયામ્ ॥૨૯॥
જલે નિપતિતાગ્રૈશ્ચ પાદપૈરુપશોભિતામ્ ।
વાર્યમાણામિવ ક્રુદ્ધાં પ્રમદાં પ્રિયબન્ધુભિઃ॥૩૦॥
પુનરાવૃત્તતોયાં ચ દદર્શ સ મહાકપિઃ।
પ્રસન્નામિવ કાન્તસ્ય કાન્તાં પુનરુપસ્થિતામ્ ॥૩૧॥
તસ્યાદૂરાત્સ પદ્મિન્યો નાનાદ્વિજગણાયુતાઃ।
દદર્શ કપિશાર્દૂલો હનુમાન્મારુતાત્મજઃ॥૩૨॥
કૃત્રિમાં દીર્ઘિકાં ચાપિ પૂર્ણાં શીતેન વારિણા ।
મણિપ્રવરસોપાનાં મુક્તાસિકતશોભિતામ્ ॥૩૩॥
વિવિધૈર્મૃગસઙ્ઘૈશ્ચ વિચિત્રાં ચિત્રકાનનામ્ ।
પ્રાસાદૈઃ સુમહદ્ભિશ્ચ નિર્મિતૈર્વિશ્વકર્મણા ॥૩૪॥
કાનનૈઃ કૃત્રિમૈશ્ચાપિ સર્વતઃ સમલઙ્કૃતામ્ ।
યે કેચિત્પાદપાસ્તત્ર પુષ્પોપગફલોપગાઃ॥૩૫॥
સચ્છત્રાઃ સવિતર્દીકાઃ સર્વે સૌવર્ણવેદિકાઃ।
લતાપ્રતાનૈર્બહુભિઃ પર્ણૈશ્ચ બહુભિર્વૃતામ્ ॥૩૬॥
કાઞ્ચનીં શિંશપામેકાં દદર્શ સ મહાકપિઃ।
વૃતાં હેમમયીભિસ્તુ વેદિકાભિઃ સમન્તતઃ॥૩૭॥
સોઽપશ્યદ્ભૂમિભાગાંશ્ચ નગપ્રસ્રવણાનિ ચ ।
સુવર્ણવૃક્ષાનપરાન્દદર્શ શિખિસંનિભાન્ ॥૩૮॥
તેષાં દ્રુમાણાં પ્રભયા મેરોરિવ મહાકપિઃ।
અમન્યત તદા વીરઃ કાઞ્ચનોઽસ્મીતિ સર્વતઃ॥૩૯॥
તાન્ કાઞ્ચનાન્ વૃક્ષગણાન્ મારુતેન પ્રકમ્પિતાન્ ।
કિઙ્કિણીશતનિર્ઘોષાન્ દૃષ્ટ્વા વિસ્મયમાગમત્ ॥૪૦॥
સુપુષ્પિતાગ્રાન્ રુચિરાંસ્તરુણાઙ્કુરપલ્લવાન્ ।
તામારુહ્ય મહાવેગઃ શિંશપાં પર્ણસંવૃતામ્ ॥૪૧॥
ઇતો દ્રક્ષ્યામિ વૈદેહીં રામ દર્શનલાલસામ્ ।
ઇતશ્ચેતશ્ચ દુઃખાર્તાં સમ્પતન્તીં યદૃચ્છયા ॥૪૨॥
અશોકવનિકા ચેયં દૃઢં રમ્યા દુરાત્મનઃ।
ચન્દનૈશ્ચમ્પકૈશ્ચાપિ બકુલૈશ્ચ વિભૂષિતા ॥૪૩॥
ઇયં ચ નલિની રમ્યા દ્વિજસઙ્ઘનિષેવિતા ।
ઇમાં સા રાજમહિષી નૂનમેષ્યતિ જાનકી ॥૪૪॥
સા રામા રાજમહિષી રાઘવસ્ય પ્રિયા સતી ।
વનસઞ્ચારકુશલા ધ્રુવમેષ્યતિ જાનકી ॥૪૫॥
અથવા મૃગશાવાક્ષી વનસ્યાસ્ય વિચક્ષણા ।
વનમેષ્યતિ સાદ્યેહ રામચિન્તાસુકર્શિતા ॥૪૬॥
રામશોકાભિસન્તપ્તા સા દેવી વામલોચના ।
વનવાસરતા નિત્યમેષ્યતે વનચારિણી ॥૪૭॥
વનેચરાણાં સતતં નૂનં સ્પૃહયતે પુરા ।
રામસ્ય દયિતા ચાર્યા જનકસ્ય સુતા સતી ॥૪૮॥
સન્ધ્યાકાલમનાઃ શ્યામા ધ્રુવમેષ્યતિ જાનકી ।
નદીં ચેમાં શુભજલાં સન્ધ્યાર્થે વરવર્ણિની ॥૪૯॥
તસ્યાશ્ચાપ્યનુરૂપેયમશોકવનિકા શુભા ।
શુભાયાઃ પાર્થિવેન્દ્રસ્ય પત્ની રામસ્ય સમ્મતા ॥૫૦॥
યદિ જીવતિ સા દેવી તારાધિપનિભાનના ।
આગમિષ્યતિ સાવશ્યમિમાં શિતજલાં નદીમ્ ॥૫૧॥
એવં તુ મત્વા હનુમાન્મહાત્મા
	પ્રતીક્ષમાણો મનુજેન્દ્રપત્નીમ્ ।
અવેક્ષમાણશ્ચ દદર્શ સર્વં
	સુપુષ્પિતે પર્ણઘને નિલીનઃ॥૫૨॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે ચથુર્દશઃ સર્ગઃ