અથ ષોડશઃ સર્ગઃ
પ્રશસ્ય તુ પ્રશસ્તવ્યાં સીતાં તાં હરિપુઙ્ગવઃ।
ગુણાભિરામં રામં ચ પુનશ્ચિન્તાપરોઽભવત્ ॥૧॥
સ મુહૂર્તમિવ ધ્યાત્વા બાષ્પપર્યાકુલેક્ષણઃ।
સીતામાશ્રિત્ય તેજસ્વી હનુમાન્ વિલલાપ હ ॥૨॥
માન્યા ગુરુવિનીતસ્ય લક્ષ્મણસ્ય ગુરુપ્રિયા ।
યદિ સીતા હિ દુઃખાર્તા કાલો હિ દુરતિક્રમઃ॥૩॥
રામસ્ય વ્યવસાયજ્ઞા લક્ષ્મણસ્ય ચ ધીમતઃ।
નાત્યર્થં ક્ષુભ્યતે દેવી ગઙ્ગેવ જલદાગમે ॥૪॥
તુલ્યશીલવયોવૃત્તાં તુલ્યાભિજનલક્ષણામ્ ।
રાઘવોઽર્હતિ વૈદેહીં તં ચેયમસિતેક્ષણા ॥૫॥
તાં દૃષ્ટ્વા નવહેમાભાં લોકકાન્તામિવ શ્રિયમ્ ।
જગામ મનસા રામં વચનં ચેદમબ્રવીત્ ॥૬॥
અસ્યા હેતોર્વિશાલાક્ષ્યા હતો વાલી મહાબલઃ।
રાવણપ્રતિમો વીર્યે કબન્ધશ્ચ નિપાતિતઃ॥૭॥
વિરાધશ્ચ હતઃ સઙ્ખ્યે રાક્ષસો ભીમવિક્રમઃ।
વને રામેણ વિક્રમ્ય મહેન્દ્રેણેવ શમ્બરઃ॥૮॥
ચતુર્દશ સહસ્રાણિ રક્ષસાં ભીમકર્મણામ્ ।
નિહતાનિ જનસ્થાને શરૈરગ્નિશિખોપમૈઃ॥૯॥
ખરશ્ચ નિહતઃ સઙ્ખ્યે ત્રિશિરાશ્ચ નિપાતિતઃ।
દૂષણશ્ચ મહાતેજા રામેણ વિદિતાત્મના ॥૧૦॥
ઐશ્વર્યં વાનરાણાં ચ દુર્લભં વાલિપાલિતમ્ ।
અસ્યા નિમિત્તે સુગ્રીવઃ પ્રાપ્તવાઁલ્લોકવિશૃતઃ॥૧૧॥
સાગરશ્ચ મયા ક્રાન્તઃ શ્રીમાન્નદનદીપતિઃ।
અસ્યા હેતોર્વિશાલાક્ષ્યાઃ પુરી ચેયં નિરીક્ષિતા ॥૧૨॥
યદિ રામઃ સમુદ્રાન્તાં મેદિનીં પરિવર્તયેત્ ।
અસ્યાઃ કૃતે જગચ્ચાપિ યુક્તમિત્યેવ મે મતિઃ॥૧૩॥
રાજ્યં વા ત્રિષુ લોકેષુ સીતા વા જનકાત્મજા ।
ત્રૈલોક્યરાજ્યં સકલં સીતાયા નાપ્નુયાત્કલામ્ ॥૧૪॥
ઇયં સા ધર્મશીલસ્ય જનકસ્ય મહાત્મનઃ।
સુતા મૈથિલરાજસ્ય સીતા ભર્તૃદૃઢવ્રતા ॥૧૫॥
ઉત્થિતા મેદિનીં ભિત્ત્વા ક્ષેત્રે હલમુખક્ષતે ।
પદ્મરેણુનિભૈઃ કીર્ણા શુભૈઃ કેદારપાંસુભિઃ॥૧૬॥
વિક્રાન્તસ્યાર્યશીલસ્ય સંયુગેષ્વનિવર્તિનઃ।
સ્નુષા દશરથસ્યૈષા જ્યેષ્ઠા રાજ્ઞો યશસ્વિની ॥૧૭॥
ધર્મજ્ઞસ્ય કૃતજ્ઞસ્ય રામસ્ય વિદિતાત્મનઃ।
ઇયં સા દયિતા ભાર્યા રાક્ષસી વશમાગતા ॥૧૮॥
સર્વાન્ભોગાન્પરિત્યજ્ય ભર્તૃસ્નેહબલાત્કૃતા ।
અચિન્તયિત્વા કષ્ટાનિ પ્રવિષ્ટા નિર્જનં વનમ્ ॥૧૯॥
સન્તુષ્ટા ફલમૂલેન ભર્તૃશુશ્રૂષણા પરા ।
યા પરાં ભજતે પ્રીતિં વનેઽપિ ભવને યથા ॥૨૦॥
સેયં કનકવર્ણાઙ્ગી નિત્યં સુસ્મિતભાષિણી ।
સહતે યાતનામેતામનર્થાનામભાગિની ॥૨૧॥
ઇમાં તુ શીલસમ્પન્નાં દ્રષ્ટુમિચ્છતિ રાઘવઃ।
રાવણેન પ્રમથિતાં પ્રપામિવ પિપાસિતઃ॥૨૨॥
અસ્યા નૂનં પુનર્લાભાદ્રાઘવઃ પ્રીતિમેષ્યતિ ।
રાજા રાજ્યપરિભ્રષ્ટઃ પુનઃ પ્રાપ્યેવ મેદિનીમ્ ॥૨૩॥
કામભોગૈઃ પરિત્યક્તા હીના બન્ધુજનેન ચ ।
ધારયત્યાત્મનો દેહં તત્સમાગમકાઙ્ક્ષિણી ॥૨૪॥
નૈષા પશ્યતિ રાક્ષસ્યો નેમાન્પુષ્પફલદ્રુમાન્ ।
એકસ્થહૃદયા નૂનં રામમેવાનુપશ્યતિ ॥૨૫॥
ભર્તા રામ પરં નાર્યા શોભનં ભૂષણાદપિ ।
એષા હિ રહિતા તેન શોભનાર્હા ન શોભતે ॥૨૬॥
દુષ્કરં કુરુતે રામો હીનો યદનયા પ્રભુઃ।
ધારયત્યાત્મનો દેહં ન દુઃખેનાવસીદતિ ॥૨૭॥
ઇમામસિતકેશાન્તાં શતપત્રનિભેક્ષણામ્ ।
સુખાર્હાં દુઃખિતાં જ્ઞાત્વા મમાપિ વ્યથિતં મનઃ॥૨૮॥
ક્ષિતિક્ષમા પુષ્કરસંનિભાક્ષિ
	યા રક્ષિતા રાઘવલક્ષ્મણાભ્યામ્ ।
સા રાક્ષસીભિર્વિકૃતેક્ષણાભિઃ
	સંરક્ષ્યતે સમ્પ્રતિ વૃક્ષમૂલે ॥૨૯॥
હિમહતનલિનીવ નષ્ટશોભા
	વ્યસનપરમ્પરયા નિપીડ્યમાના ।
સહચરરહિતેવ ચક્રવાકી
	જનકસુતા કૃપણાં દશાં પ્રપન્ના ॥૩૦॥
અસ્યા હિ પુષ્પાવનતાગ્રશાખાઃ
	શોકં દૃઢં વૈ જનયન્ત્યશોકાઃ।
હિમવ્યપાયેન ચ શીતરશ્મિ-
	રભ્યુત્થિતો નૈકસહસ્રરશ્મિઃ॥૩૧॥
ઇત્યેવમર્થં કપિરન્વવેક્ષ્ય
	સીતેયમિત્યેવ તુ જાતબુદ્ધિઃ।
સંશ્રિત્ય તસ્મિન્નિષસાદ વૃક્ષે
	બલી હરીણામૃષભસ્તરસ્વી ॥૩૨॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે ષોડશઃ સર્ગઃ