અથ ષડ્વિંશઃ સર્ગઃ
પ્રસક્તાશ્રુમુખી ત્વેવં બ્રુવતી જનકાત્મજા ।
અધોગતમુખી બાલા વિલપ્તુમુપચક્રમે ॥૧॥
ઉન્મત્તેવ પ્રમત્તેવ ભ્રાન્તચિત્તેવ શોચતી ।
ઉપાવૃત્તા કિશોરીવ વિચેષ્ટન્તી મહીતલે ॥૨॥
રાઘવસ્ય પ્રમત્તસ્ય રક્ષસા કામરૂપિણા ।
રાવણેન પ્રમથ્યાહમાનીતા ક્રોશતી બલાત્ ॥૩॥
રાક્ષસીવશમાપન્ના ભર્ત્સ્યમાના ચ દારુણમ્ ।
ચિન્તયન્તી સુદુઃખાર્તા નાહં જીવિતુમુત્સહે ॥૪॥
નહિ મે જીવિતેનાર્થો નૈવાર્થૈર્ન ચ ભૂષણૈઃ।
વસન્ત્યા રાક્ષસીમધ્યે વિના રામં મહારથમ્ ॥૫॥
અશ્મસારમિદં નૂનમથવાપ્યજરામરમ્ ।
હૃદયં મમ યેનેદં ન દુઃખેન વિશીર્યતે ॥૬॥
ધિઙ્મામનાર્યામસતીં યાહં તેન વિના કૃતા ।
મુહૂર્તમપિ જીવામિ જીવિતં પાપજીવિકા ॥૭॥
ચરણેનાપિ સવ્યેન ન સ્પૃશેયં નિશાચરમ્ ।
રાવણં કિં પુનરહં કામયેયં વિગર્હિતમ્ ॥૮॥
પ્રત્યાખ્યાનં ન જાનાતિ નાત્માનં નાત્મનઃ કુલમ્ ।
યો નૃશંસસ્વભાવેન માં પ્રાર્થયિતુમિચ્છતિ ॥૯॥
છિન્ના ભિન્ના પ્રભિન્ના વા દીપ્તા વાગ્નૌ પ્રદીપિતા ।
રાવણં નોપતિષ્ઠેયં કિં પ્રલાપેન વશ્ચિરમ્ ॥૧૦॥
ખ્યાતઃ પ્રાજ્ઞઃ કૃતજ્ઞશ્ચ સાનુક્રોશશ્ચ રાઘવઃ।
સદ્વૃત્તો નિરનુક્રોશઃ શઙ્કે મદ્ભાગ્યસઙ્ક્ષયાત્ ॥૧૧॥
રાક્ષસાનાં જનસ્થાને સહસ્રાણિ ચતુર્દશ ।
એકેનૈવ નિરસ્તાનિ સ માં કિં નાભિપદ્યતે ॥૧૨॥
નિરુદ્ધા રાવણેનાહમલ્પવીર્યેણ રક્ષસા ।
સમર્થઃ ખલુ મે ભર્તા રાવણં હન્તુમાહવે ॥૧૩॥
વિરાધો દણ્ડકારણ્યે યેન રાક્ષસપુઙ્ગવઃ।
રણે રામેણ નિહતઃ સ માં કિં નાભિપદ્યતે ॥૧૪॥
કામં મધ્યે સમુદ્રસ્ય લઙ્કેયં દુષ્પ્રધર્ષણા ।
ન તુ રાઘવબાણાનાં ગતિરોધો ભવિષ્યતિ ॥૧૫॥
કિં નુ તત્કારણં યેન રામો દૃઢપરાક્રમઃ।
રક્ષસાપહૃતાં ભાર્યામિષ્ટાં યો નાભિપદ્યતે ॥૧૬॥
ઇહસ્થાં માં ન જાનીતે શઙ્કે લક્ષ્મણપૂર્વજઃ।
જાનન્નપિ સ તેજસ્વી ધર્ષણાં મર્ષયિષ્યતિ ॥૧૭॥
હૃતેતિ માં યોઽધિગત્ય રાઘવાય નિવેદયેત્ ।
ગૃધ્રરાજોઽપિ સ રણે રાવણેન નિપાતિતઃ॥૧૮॥
કૃતં કર્મ મહત્તેન માં તથાભ્યવપદ્યતા ।
તિષ્ઠતા રાવણવધે વૃદ્ધેનાપિ જટાયુષા ॥૧૯॥
યદિ મામિહ જાનીયાદ્વર્તમાનાં હિ રાઘવઃ।
અદ્ય બાણૈરભિક્રુદ્ધઃ કુર્યાલ્લોકમરાક્ષસમ્ ॥૨૦॥
નિર્દહેચ્ચ પુરીં લઙ્કાં નિર્દહેચ્ચ મહોદધિમ્ ।
રાવણસ્ય ચ નીચસ્ય કીર્તિં નામ ચ નાશયેત્ ॥૨૧॥
તતો નિહતનાથાનાં રાક્ષસીનાં ગૃહે ગૃહે ।
યથાહમેવં રુદતી તથા ભૂયો ન સંશયઃ॥૨૨॥
અન્વિષ્ય રક્ષસાં લઙ્કાં કુર્યાદ્રામઃ સલક્ષ્મણઃ।
નહિ તાભ્યાં રિપુર્દૃષ્ટો મુહૂર્તમપિ જીવતિ ॥૨૩॥
ચિતાધૂમાકુલપથા ગૃધ્રમણ્ડલમણ્ડિતા ।
અચિરેણૈવ કાલેન શ્મશાનસદૃશી ભવેત્ ॥૨૪॥
અચિરેણૈવ કાલેન પ્રાપ્સ્યામ્યેનં મનોરથમ્ ।
દુષ્પ્રસ્થાનોઽયમાભાતિ સર્વેષાં વો વિપર્યયઃ॥૨૫॥
યાદૃશાનિ તુ દૃશ્યન્તે લઙ્કાયામશુભાનિ તુ ।
અચિરેણૈવ કાલેન ભવિષ્યતિ હતપ્રભા ॥૨૬॥
નૂનં લઙ્કા હતે પાપે રાવણે રાક્ષસાધિપે ।
શોષમેષ્યતિ દુર્ધર્ષા પ્રમદા વિધવા યથા ॥૨૭॥
પુણ્યોત્સવસમૃદ્ધા ચ નષ્ટભર્ત્રી સરાક્ષસા ।
ભવિષ્યતિ પુરી લઙ્કા નષ્ટભર્ત્રી યથાઙ્ગના ॥૨૮॥
નૂનં રાક્ષસકન્યાનાં રુદતીનાં ગૃહે ગૃહે ।
શ્રોષ્યામિ નચિરાદેવ દુઃખાર્તાનામિહ ધ્વનિમ્ ॥૨૯॥
સાન્ધકારા હતદ્યોતા હતરાક્ષસપુઙ્ગવા ।
ભવિષ્યતિ પુરી લઙ્કા નિર્દગ્ધા રામસાયકૈઃ॥૩૦॥
યદિ નામ સ શૂરો માં રામો રક્તાન્તલોચનઃ।
જાનીયાદ્વર્તમાનાં યાં રાક્ષસસ્ય નિવેશને ॥૩૧॥
અનેન તુ નૃશંસેન રાવણેનાધમેન મે ।
સમયો યસ્તુ નિર્દિષ્ટસ્તસ્ય કાલોઽયમાગતઃ॥૩૨॥
સ ચ મે વિહિતો મૃત્યુરસ્મિન્ દુષ્ટેન વર્તતે ।
અકાર્યં યે ન જાનન્તિ નૈરૃતાઃ પાપકારિણઃ॥૩૩॥
અધર્માત્તુ મહોત્પાતો ભવિષ્યતિ હિ સામ્પ્રતમ્ ।
નૈતે ધર્મં વિજાનન્તિ રાક્ષસાઃ પિશિતાશનાઃ॥૩૪॥
ધ્રુવં માં પ્રાતરાશાર્થં રાક્ષસઃ કલ્પયિષ્યતિ ।
સાહં કથં કરિષ્યામિ તં વિના પ્રિયદર્શનમ્ ॥૩૫॥
રામં રક્તાન્તનયનમપશ્યન્તી સુદુઃખિતા ।
ક્ષિપ્રં વૈવસ્વતં દેવં પશ્યેયં પતિના વિના ॥૩૬॥
નાજાનાજ્જીવતીં રામઃ સ માં ભરતપૂર્વજઃ।
જાનન્તૌ તુ ન કુર્યાતાં નોર્વ્યાં હિ પરિમાર્ગણમ્ ॥૩૭॥
નૂનં મમૈવ શોકેન સ વીરો લક્ષ્મણાગ્રજઃ।
દેવલોકમિતો યાતસ્ત્યક્ત્વા દેહં મહીતલે ॥૩૮॥
ધન્યા દેવાઃ સગન્ધર્વાઃ સિદ્ધાશ્ચ પરમર્ષયઃ।
મમ પશ્યન્તિ યે વીરં રામં રાજીવલોચનમ્ ॥૩૯॥
અથવા નહિ તસ્યાર્થો ધર્મકામસ્ય ધીમતઃ।
મયા રામસ્ય રાજર્ષેર્ભાર્યયા પરમાત્મનઃ॥૪૦॥
દૃશ્યમાને ભવેત્ પ્રીતિઃ સૌહૃદં નાસ્ત્યદૃશ્યતઃ।
નાશયન્તિ કૃતઘ્નાસ્તુ ન રામો નાશયિષ્યતિ ॥૪૧॥
કિં વા મય્યગુણાઃ કેચિત્કિં વા ભાગ્ય ક્ષયો હિ મે ।
યા હિ સીતા વરાર્હેણ હીના રામેણ ભામિની ॥૪૨॥
શ્રેયો મે જીવિતાન્મર્તું વિહીનાયા મહાત્મના ।
રામાદક્લિષ્ટચારિત્રાચ્છૂરાચ્છત્રુનિબર્હણાત્ ॥૪૩॥
અથવા ન્યસ્તશસ્ત્રૌ તૌ વને મૂલફલાશનૌ ।
ભ્રાતરૌ હિ નરશ્રેષ્ઠૌ ચરન્તૌ વનગોચરૌ ॥૪૪॥
અથવા રાક્ષસેન્દ્રેણ રાવણેન દુરાત્મના ।
છદ્મના ઘાતિતૌ શૂરૌ ભ્રાતરૌ રામલક્ષ્મણૌ ॥૪૫॥
સાહમેવંવિધે કાલે મર્તુમિચ્છામિ સર્વતઃ।
ન ચ મે વિહિતો મૃત્યુરસ્મિન્ દુઃખેઽતિવર્તતિ ॥૪૬॥
ધન્યાઃ ખલુ મહાત્માનો મુનયઃ સત્યસંમતાઃ।
જિતાત્માનો મહાભાગા યેષાં ન સ્તઃ પ્રિયાપ્રિયે ॥૪૭॥
પ્રિયાન્ન સમ્ભવેદ્દુઃખમપ્રિયાદધિકં ભવેત્ ।
તાભ્યાં હિ તે વિયુજ્યન્તે નમસ્તેષાં મહાત્મનામ્ ॥૪૮॥
સાહં ત્યક્તા પ્રિયેણૈવ રામેણ વિદિતાત્મના ।
પ્રાણાંસ્ત્યક્ષ્યામિ પાપસ્ય રાવણસ્ય ગતા વશમ્ ॥૪૯॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે ષડ્વિંશઃ સર્ગઃ