અથ સપ્તવિંશઃ સર્ગઃ
ઇત્યુક્તાઃ સીતયા ઘોરં રાક્ષસ્યઃ ક્રોધમૂર્છિતાઃ।
કાશ્ચિજ્જગ્મુસ્તદાખ્યાતું રાવણસ્ય દુરાત્મનઃ॥૧॥
તતઃ સીતામુપાગમ્ય રાક્ષસ્યો ભીમદર્શનાઃ।
પુનઃ પરુષમેકાર્થમનર્થાર્થમથાબ્રુવન્ ॥૨॥
અદ્યેદાનીં તવાનાર્યે સીતે પાપવિનિશ્ચયે ।
રાક્ષસ્યો ભક્ષયિષ્યન્તિ માંસમેતદ્યથાસુખમ્ ॥૩॥
સીતાં તાભિરનાર્યાભિર્દૃષ્ટ્વા સન્તર્જિતાં તદા ।
રાક્ષસી ત્રિજટાવૃદ્ધા પ્રબુદ્ધા વાક્યમબ્રવીત્ ॥૪॥
આત્માનં ખાદતાનાર્યા ન સીતાં ભક્ષયિષ્યથ ।
જનકસ્ય સુતામિષ્ટાં સ્નુષાં દશરથસ્ય ચ ॥૫॥
સ્વપ્નો હ્યદ્ય મયા દૃષ્ટો દારુણો રોમહર્ષણઃ।
રાક્ષસાનામભાવાય ભર્તુરસ્યા ભવાય ચ ॥૬॥
એવમુક્તાસ્ત્રિજટયા રાક્ષસ્યઃ ક્રોધમૂર્છિતાઃ।
સર્વા એવાબ્રુવન્ભીતાસ્ત્રિજટાં તામિદં વચઃ॥૭॥
કથયસ્વ ત્વયા દૃષ્ટઃ સ્વપ્નોઽયં કીદૃશો નિશિ ।
તાસાં શ્રુત્વા તુ વચનં રાક્ષસીનાં મુખોદ્ગતમ્ ॥૮॥
ઉવાચ વચનં કાલે ત્રિજટા સ્વપ્નસંશ્રિતમ્ ।
ગજદન્તમયીં દિવ્યાં શિબિકામન્તરિક્ષગામ્ ॥૯॥
યુક્તાં વાજિસહસ્રેણ સ્વયમાસ્થાય રાઘવઃ।
શુક્લમાલ્યામ્બરધરો લક્ષ્મણેન સમાગતઃ॥૧૦॥
સ્વપ્ને ચાદ્ય મયા દૃષ્ટા સીતા શુક્લામ્બરાવૃતા ।
સાગરેણ પરિક્ષિપ્તં શ્વેતપર્વતમાસ્થિતા ॥૧૧॥
રામેણ સઙ્ગતા સીતા ભાસ્કરેણ પ્રભા યથા ।
રાઘવશ્ચ પુનર્દૃષ્ટશ્ચતુર્દન્તં મહાગજમ્ ॥૧૨॥
આરૂઢઃ શૈલસઙ્કાશં ચકાસ સહલક્ષ્મણઃ।
તતસ્તુ સુર્યસઙ્કાશૌ દીપ્યમાનૌ સ્વતેજસા ॥૧૩॥
શુક્લમાલ્યામ્બરધરૌ જાનકીં પર્યુપસ્થિતૌ ।
તતસ્તસ્ય નગસ્યાગ્રે હ્યાકાશસ્થસ્ય દન્તિનઃ॥૧૪॥
ભર્ત્રા પરિગૃહીતસ્ય જાનકી સ્કન્ધમાશ્રિતા ।
ભર્તુરઙ્કાત્સમુત્પત્ય તતઃ કમલલોચના ॥૧૫॥
ચન્દ્રસૂર્યૌ મયા દૃષ્ટા પાણિભ્યાં પરિમાર્જતી ।
તતસ્તાભ્યાં કુમારાભ્યામાસ્થિતઃ સ ગજોત્તમઃ।
સીતયા ચ વિશાલાક્ષ્યા લઙ્કાયા ઉપરિ સ્થિતઃ॥૧૬॥
પાણ્ડુરર્ષભયુક્તેન રથેનાષ્ટયુજા સ્વયમ્ ।
ઇહોપયાતઃ કાકુત્સ્થઃ સીતયા સહ ભાર્યયા ॥૧૭॥
શુક્લમાલ્યામ્બરધરો લક્ષ્મણેન સહાગતઃ।
તતોઽન્યત્ર મયા દૃષ્ટો રામઃ સત્યપરાક્રમઃ॥૧૮॥
લક્ષ્મણેન સહ ભ્રાત્રા સીતયા સહ વીર્યવાન્ ।
આરુહ્ય પુષ્પકં દિવ્યં વિમાનં સૂર્યસંનિભમ્ ॥૧૯॥
ઉત્તરાં દિશમાલોચ્ય પ્રસ્થિતઃ પુરુષોત્તમઃ।
એવં સ્વપ્ને મયા દૃષ્ટો રામો વિષ્ણુપરાક્રમઃ॥૨૦॥
લક્ષ્મણેન સહ ભ્રાત્રા સીતયા સહ ભાર્યયા ।
ન હિ રામો મહાતેજાઃ શક્યો જેતું સુરાસુરૈઃ॥૨૧॥
રાક્ષસૈર્વાપિ ચાન્યૈર્વા સ્વર્ગઃ પાપજનૈરિવ ।
રાવણશ્ચ મયા દૃષ્ટો મુણ્ડસ્તૈલસમુક્ષિતઃ॥૨૨॥
રક્તવાસાઃ પિબન્મત્તઃ કરવીરકૃતસ્રજઃ।
વિમાનાત્ પુષ્પકાદદ્ય રાવણઃ પતિતઃ ક્ષિતૌ ॥૨૩॥
કૃષ્યમાણઃ સ્ત્રિયા મુણ્ડો દૃષ્ટઃ કૃષ્ણામ્બરઃ પુનઃ।
રથેન ખરયુક્તેન રક્તમાલ્યાનુલેપનઃ॥૧૪॥
પિબંસ્તૈલં હસન્નૃત્યન્ ભ્રાન્તચિત્તાકુલેન્દ્રિયઃ।
ગર્દભેન યયૌ શીઘ્રં દક્ષિણાં દિશમાસ્થિતઃ॥૨૫॥
પુનરેવ મયા દૃષ્ટો રાવણો રાક્ષસેશ્વરઃ।
પતિતોઽવાક્શિરા ભૂમૌ ગર્દભાદ્ભયમોહિતઃ॥૨૬॥
સહસોત્થાય સમ્ભ્રાન્તો ભયાર્તો મદવિહ્વલઃ।
ઉન્મત્તરૂપો દિગ્વાસા દુર્વાક્યં પ્રલપન્બહુ ॥૨૭॥
દુર્ગન્ધં દુઃસહં ઘોરં તિમિરં નરકોપમમ્ ।
મલપઙ્કં પ્રવિશ્યાશુ મગ્નસ્તત્ર સ રાવણઃ॥૨૮॥
પ્રસ્થિતો દક્ષિણામાશાં પ્રવિષ્ટોઽકર્દમં હ્રદમ્ ।
કણ્ઠે બદ્ધ્વા દશગ્રીવં પ્રમદા રક્તવાસિની ॥૨૯॥
કાલી કર્દમલિપ્તાઙ્ગી દિશં યામ્યાં પ્રકર્ષતિ ।
એવં તત્ર મયા દૃષ્ટઃ કુમ્ભકર્ણો મહાબલઃ॥૩૦॥
રાવણસ્ય સુતાઃ સર્વે મુણ્ડાસ્તૈલસમુક્ષિતાઃ।
વરાહેણ દશગ્રીવઃ શિશુમારેણ ચેન્દ્રજિત્ ॥૩૧॥
ઉષ્ટ્રેણ કુમ્ભકર્ણશ્ચ પ્રયાતો દક્ષિણાં દિશમ્ ।
એકસ્તત્ર મયા દૃષ્ટઃ શ્વેતચ્છત્રો વિભીષણઃ॥૩૨॥
શુક્લમાલ્યામ્બરધરઃ શુક્લગન્ધાનુલેપનઃ।
શઙ્ખદુન્દુભિનિર્ઘોષૈર્નૃત્તગીતૈરલઙ્કૃતઃ॥૩૩॥
આરુહ્ય શૈલસઙ્કાશં મેઘસ્તનિતનિઃસ્વનમ્ ।
ચતુર્દન્તં ગજં દિવ્યમાસ્તે તત્ર વિભીષણઃ॥૩૪॥
ચતુર્ભિસ્સચિવૈઃ સાર્ધં વૈહાયસમુપસ્થિતઃ॥૩૫॥
સમાજશ્ચ મહાન્વૃત્તો ગીતવાદિત્રનિઃસ્વનઃ।
પિબતાં રક્તમાલ્યાનાં રક્ષસાં રક્તવાસસામ્ ॥૩૬॥
લઙ્કા ચેયં પુરી રમ્યા સવાજિરથકુઞ્જરા ।
સાગરે પતિતા દૃષ્ટા ભગ્નગોપુરતોરણા ॥૩૭॥
લઙ્કા દૃષ્ટા મયા સ્વપ્ને રાવણેનાભિરક્ષિતા ।
દગ્ધા રામસ્ય દૂતેન વાનરેણ તરસ્વિના ॥૩૮॥
પીત્વા તૈલં પ્રમત્તાશ્ચ પ્રહસન્ત્યો મહાસ્વનાઃ।
લઙ્કાયાં ભસ્મરૂક્ષાયાં સર્વા રાક્ષસયોષિતઃ॥૩૯॥
કુમ્ભકર્ણાદયશ્ચેમે સર્વે રાક્ષસપુઙ્ગવાઃ।
રક્તં નિવસનં ગૃહ્ય પ્રવિષ્ટા ગોમયહ્રદમ્ ॥૪૦॥
અપગચ્છત પશ્યધ્વં સીતામાપ્નોતિ રાઘવઃ।
ઘાતયેત્પરમામર્ષી યુષ્માન્ સાર્ધં હિ રાક્ષસૈઃ॥૪૧॥
પ્રિયાં બહુમતાં ભાર્યાં વનવાસમનુવ્રતામ્ ।
ભર્ત્સિતાં તર્જિતાં વાપિ નાનુમંસ્યતિ રાઘવઃ॥૪૨॥
તદલં ક્રૂરવાક્યૈશ્ચ સાન્ત્વમેવાભિધીયતામ્ ।
અભિયાચામ વૈદેહીમેતદ્ધિ મમ રોચતે ॥૪૩॥
યસ્યા હ્યેવં વિધઃ સ્વપ્નો દુઃખિતાયાઃ પ્રદૃશ્યતે ।
સા દુઃખૈર્બહુભિર્મુક્તા પ્રિયં પ્રાપ્નોત્યનુત્તમમ્ ॥૪૪॥
ભર્ત્સિતામપિ યાચધ્વં રાક્ષસ્યઃ કિં વિવક્ષયા ।
રાઘવાદ્ધિ ભયં ઘોરં રાક્ષસાનામુપસ્થિતમ્ ॥૪૫॥
પ્રણિપાતપ્રસન્ના હિ મૈથિલી જનકાત્મજા ।
અલમેષા પરિત્રાતું રાક્ષસિર્મહતો ભયાત્ ॥૪૬॥
અપિ ચાસ્યા વિશાલાક્ષ્યા ન કિઞ્ચિદુપલક્ષયે ।
વિરૂપમપિ ચાઙ્ગેષુ સુસૂક્ષ્મમપિ લક્ષણમ્ ॥૪૭॥
છાયાવૈગુણ્યમાત્રં તુ શઙ્કે દુઃખમુપસ્થિતમ્ ।
અદુઃખાર્હામિમાં દેવીં વૈહાયસમુપસ્થિતામ્ ॥૪૮॥
અર્થસિદ્ધિં તુ વૈદેહ્યાઃ પશ્યામ્યહમુપસ્થિતામ્ ।
રાક્ષસેન્દ્રવિનાશં ચ વિજયં રાઘવસ્ય ચ ॥૪૯॥
નિમિત્તભૂતમેતત્ તુ શ્રોતુમસ્યા મહત્ પ્રિયમ્ ।
દૃશ્યતે ચ સ્ફુરચ્ચક્ષુઃ પદ્મપત્રમિવાયતમ્ ॥૫૦॥
ઈષદ્ધિ હૃષિતો વાસ્યા દક્ષિણાયા હ્યદક્ષિણઃ।
અકસ્માદેવ વૈદેહ્યા બાહુરેકઃ પ્રકમ્પતે ॥૫૧॥
કરેણુહસ્તપ્રતિમઃ સવ્યશ્ચોરુરનુત્તમઃ।
વેપન્ કથયતીવાસ્યા રાઘવં પુરતઃ સ્થિતમ્ ॥૫૨॥
પક્ષી ચ શાખાનિલય પ્રવિષ્ટઃ
	પુનઃ પુનશ્ચોત્તમસાન્ત્વવાદી ।
સુસ્વાગતાં વાચમુદીરયાણઃ
	પુનઃ પુનશ્ચોદયતીવ હૃષ્ટઃ॥૫૩॥
તતઃ સા હ્રીમતી બાલા ભર્તુર્વિજયહર્ષિતા ।
અવોચદ્ યદિ તત્ તથ્યં ભવેયં શરણં હિ વઃ॥૫૪॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે સપ્તવિંશઃ સર્ગઃ