અથ ષટ્ચત્વારિંશઃ સર્ગઃ
હતાન્મન્ત્રિસુતાન્બુદ્ધ્વા વાનરેણ મહાત્મના ।
રાવણઃ સંવૃતાકારશ્ચકાર મતિમુત્તમામ્ ॥૧॥
સ વિરૂપાક્ષયૂપાક્ષૌ દુર્ધરં ચૈવ રાક્ષસં ।
પ્રઘસં ભાસકર્ણં ચ પઞ્ચસેનાગ્રનાયકાન્ ॥૨॥
સન્દિદેશ દશગ્રીવો વીરાન્નયવિશારદાન્ ।
હનૂમદ્ગ્રહણેઽવ્યગ્રાન્ વાયુવેગસમાન્યુધિ ॥૩॥
યાત સેનાગ્રગાઃ સર્વે મહાબલપરિગ્રહાઃ।
સવાજિરથમાતઙ્ગાઃ સ કપિઃ શાસ્યતામિતિ ॥૪॥
યત્તૈશ્ચ ખલુ ભાવ્યં સ્યાત્તમાસાદ્ય વનાલયમ્ ।
કર્મ ચાપિ સમાધેયં દેશકાલાવિરોધિતમ્ ॥૫॥
ન હ્યહં તં કપિં મન્યે કર્મણા પ્રતિતર્કયન્ ।
સર્વથા તન્મહદ્ભૂતં મહાબલપરિગ્રહમ્ ॥૬॥
વાનરોઽયમિતિ જ્ઞાત્વા નહિ શુદ્ધ્યતિ મે મનઃ।
નૈવાહં તં કપિં મન્યે યથેયં પ્રસ્તુતા કથા ॥૭॥
ભવેદિન્દ્રેણ વા સૃષ્ટમસ્મદર્થં તપોબલાત્ ।
સનાગયક્ષગન્ધર્વ દેવાસુરમહર્ષયઃ॥૮॥
યુષ્માભિઃ પ્રહિતૈઃ સર્વૈર્મયા સહ વિનિર્જિતાઃ।
તૈરવશ્યં વિધાતવ્યં વ્યલીકં કિઞ્ચિદેવ નઃ॥૯॥
તદેવ નાત્ર સન્દેહઃ પ્રસહ્ય પરિગૃહ્યતામ્ ।
યાત સેનાગ્રગાઃ સર્વે મહાબલપરિગ્રહાઃ॥૧૦॥
સવાજિરથમાતઙ્ગાઃ સ કપિઃ શાસ્યતામિતિ ।
નાવમન્યો ભવદ્ભિશ્ચ કપિર્ધીરપરાક્રમઃ॥૧૧॥
દૃષ્ટા હિ હરયઃ પૂર્વે મયા વિપુલવિક્રમાઃ।
વાલી ચ સહ સુગ્રીવો જામ્બવાંશ્ચ મહાબલઃ॥૧૨॥
નીલઃ સેનાપતિશ્ચૈવ યે ચાન્યે દ્વિવિદાદયઃ।
નૈવ તેષાં ગતિર્ભીમા ન તેજો ન પરાક્રમઃ॥૧૩॥
ન મતિર્ન બલોત્સાહો ન રૂપપરિકલ્પનમ્ ।
મહત્સત્ત્વમિદં જ્ઞેયં કપિરૂપં વ્યવસ્થિતમ્ ॥૧૪॥
પ્રયત્નં મહદાસ્થાય ક્રિયતામસ્ય નિગ્રહઃ।
કામં લોકાસ્ત્રયઃ સેન્દ્રાઃ સસુરાસુરમાનવાઃ॥૧૫॥
ભવતામગ્રતઃ સ્થાતું ન પર્યાપ્તા રણાજિરે ।
તથાપિ તુ નયજ્ઞેન જયમાકાઙ્ક્ષતા રણે ॥૧૬॥
આત્મા રક્ષ્યઃ પ્રયત્નેન યુદ્ધસિદ્ધિર્હિ ચઞ્ચલા ।
તે સ્વામિવચનં સર્વે પ્રતિગૃહ્ય મહૌજસઃ॥૧૭॥
સમુત્પેતુર્મહાવેગા હુતાશસમતેજસઃ।
રથૈશ્ચ મત્તૈર્નાગૈશ્ચ વાજિભિશ્ચ મહાજવૈઃ॥૧૮॥
શસ્ત્રૈશ્ચ વિવિધૈસ્તીક્ષ્ણૈઃ સર્વૈશ્ચોપહિતા બલૈઃ।
તતસ્તુ દદૃશુર્વીરા દીપ્યમાનં મહાકપિમ્ ॥૧૯॥
રશ્મિમન્તમિવોદ્યન્તં સ્વતેજોરશ્મિમાલિનમ્ ।
તોરણસ્થં મહાવેગં મહાસત્ત્વં મહાબલમ્ ॥૨૦॥
મહામતિં મહોત્સાહં મહાકાયં મહાભુજમ્ ।
તં સમીક્ષ્યૈવ તે સર્વે દિક્ષુ સર્વાસ્વવસ્થિતાઃ॥૨૧॥
તૈસ્તૈઃ પ્રહરણૈર્ભીમૈરભિપેતુસ્તતસ્તતઃ।
તસ્ય પઞ્ચાયસાસ્તીક્ષ્ણાઃ સિતાઃ પીતમુખાઃ શરાઃ।
શિરસ્ત્યુત્પલપત્રાભા દુર્ધરેણ નિપાતિતાઃ॥૨૨॥
સ તૈઃ પઞ્ચભિરાવિદ્ધઃ શરૈઃ શિરસિ વાનરઃ।
ઉત્પપાત નદન્વ્યોમ્નિ દિશો દશ વિનાદયન્ ॥૨૩॥
તતસ્તુ દુર્ધરો વીરઃ સરથઃ સજ્જકાર્મુકઃ।
કિરઞ્શરશતૈર્નૈકૈરભિપેદે મહાબલઃ॥૨૪॥
સ કપિર્વારયામાસ તં વ્યોમ્નિ શરવર્ષિણમ્ ।
વૃષ્ટિમન્તં પયોદાન્તે પયોદમિવ મારુતઃ॥૨૫॥
અર્દ્યમાનસ્તતસ્તેન દુર્ધરેણાનિલાત્મજઃ।
ચકાર નિનદં ભૂયો વ્યવર્ધત ચ વીર્યવાન્ ॥૨૬॥
સ દૂરં સહસોત્પત્ય દુર્ધરસ્ય રથે હરિઃ।
નિપપાત મહાવેગો વિદ્યુદ્રાશિર્ગિરાવિવ ॥૨૭॥
તતઃ સ મથિતાષ્ટાશ્વં રથં ભગ્નાક્ષકૂબરમ્ ।
વિહાય ન્યપતદ્ભૂમૌ દુર્ધરસ્ત્યક્તજીવિતઃ॥૨૮॥
તં વિરૂપાક્ષયૂપાક્ષૌ દૃષ્ટ્વા નિપતિતં ભુવિ ।
તૌ જાતરોષૌ દુર્ધર્ષાવુત્પેતતુરરિન્દમૌ ॥૨૯॥
સ તાભ્યાં સહસોત્પ્લુત્ય વિષ્ઠિતો વિમલેઽમ્બરે ।
મુદ્ગરાભ્યાં મહાબાહુર્વક્ષસ્યભિહતઃ કપિઃ॥૩૦॥
તયોર્વેગવતોર્વેગં નિહત્ય સ મહાબલઃ।
નિપપાત પુનર્ભૂમૌ સુપર્ણ ઇવ વેગિતઃ॥૩૧॥
સ સાલવૃક્ષમાસાદ્ય સમુત્પાટ્ય ચ વાનરઃ।
તાવુભૌ રાક્ષસૌ વીરૌ જઘાન પવનાત્મજઃ॥૩૨॥
તતસ્તાંસ્ત્રીન્હતાઞ્જ્ઞાત્વા વાનરેણ તરસ્વિના ।
અભિપેદે મહાવેગઃ પ્રસહ્ય પ્રઘસો બલી ॥૩૩॥
ભાસકર્ણશ્ચ સઙ્ક્રુદ્ધઃ શૂલમાદાય વીર્યવાન્ ।
એકતઃ કપિશાર્દૂલં યશસ્વિનમવસ્થિતૌ ॥૩૪॥
પટ્ટિશેન શિતાગ્રેણ પ્રઘસઃ પ્રત્યપોથયત્ ।
ભાસકર્ણશ્ચ શૂલેન રાક્ષસઃ કપિકુઞ્જરમ્ ॥૩૫॥
સ તાભ્યાં વિક્ષતૈર્ગાત્રૈરસૃગ્દિગ્ધતનૂરુહઃ।
અભવદ્વાનરઃ ક્રુદ્ધો બાલસૂર્યસમપ્રભઃ॥૩૬॥
સમુત્પાટ્ય ગિરેઃ શૃઙ્ગં સમૃગવ્યાલપાદપમ્ ।
જઘાન હનુમાન્વીરો રાક્ષસૌ કપિકુઞ્જરઃ।
ગિરિશૃઙ્ગસુનિષ્પિષ્ટૌ તિલશસ્તૌ બભૂવતુઃ॥૩૭॥
તતસ્તેષ્વવસન્નેષુ સેનાપતિષુ પઞ્ચસુ ।
બલં તદવશેષં તુ નાશયામાસ વાનરઃ॥૩૮॥
અશ્વૈરશ્વાન્ગજૈર્નાગાન્યોધૈર્યોધાન્રથૈ રથાન્ ।
સ કપિર્નાશયામાસ સહસ્રાક્ષ ઇવાસુરાન્ ॥૩૯॥
હતૈર્નાગૈસ્તુરઙ્ગૈશ્ચ ભગ્નાક્ષૈશ્ચ મહારથૈઃ।
હતૈશ્ચ રાક્ષસૈર્ભૂમી રુદ્ધમાર્ગા સમન્તતઃ॥૪૦॥
તતઃ કપિસ્તાન્ધ્વજિનીપતીન્રણે
	નિહત્ય વીરાન્સબલાન્સવાહનાન્ ।
તથૈવ વીરઃ પરિગૃહ્ય તોરણં
	કૃતક્ષણઃ કાલ ઇવ પ્રજાક્ષયે ॥૪૧॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે ષટ્ચત્વારિંશઃ સર્ગઃ