અથ એકપઞ્ચાશઃ સર્ગઃ
તં સમીક્ષ્ય મહાસત્ત્વં સત્ત્વવાન્ હરિસત્તમઃ।
વાક્યમર્થવદવ્યગ્રસ્તમુવાચ દશાનનમ્ ॥૧॥
અહં સુગ્રીવસન્દેશાદિહ પ્રાપ્તસ્તવાન્તિકે ।
રાક્ષસેશ હરીશસ્ત્વાં ભ્રાતા કુશલમબ્રવીત્ ॥૨॥
ભ્રાતુઃ શૃણુ સમાદેશં સુગ્રીવસ્ય મહાત્મનઃ।
ધર્માર્થસહિતં વાક્યમિહ ચામુત્ર ચ ક્ષમમ્ ॥૩॥
રાજા દશરથો નામ રથકુઞ્જરવાજિમાન્ ।
પિતેવ બન્ધુર્લોકસ્ય સુરેશ્વરસમદ્યુતિઃ॥૪॥
જ્યેષ્ઠસ્તસ્ય મહાબાહુઃ પુત્રઃ પ્રિયતરઃ પ્રભુઃ।
પિતુર્નિદેશાન્નિષ્ક્રાન્તઃ પ્રવિષ્ટો દણ્ડકાવનમ્ ॥૫॥
લક્ષ્મણેન સહ ભ્રાત્રા સીતયા સહ ભાર્યયા ।
રામો નામ મહાતેજા ધર્મ્યં પન્થાનમાશ્રિતઃ॥૬॥
તસ્ય ભાર્યા જનસ્થાને ભ્રષ્ટા સીતેતિ વિશ્રુતા ।
વૈદેહસ્ય સુતા રાજ્ઞો જનકસ્ય મહાત્મનઃ॥૭॥
માર્ગમાણસ્તુ તાં દેવીં રાજપુત્રઃ સહાનુજઃ।
ઋષ્યમૂકમનુપ્રાપ્તઃ સુગ્રીવેણ ચ સઙ્ગતઃ॥૮॥
તસ્ય તેન પ્રતિજ્ઞાતં સીતાયાઃ પરિમાર્ગણમ્ ।
સુગ્રીવસ્યાપિ રામેણ હરિરાજ્યં નિવેદિતુમ્ ॥૯॥
તતસ્તેન મૃધે હત્વા રાજપુત્રેણ વાલિનમ્ ।
સુગ્રીવઃ સ્થાપિતો રાજ્યે હર્યૃક્ષાણાં ગણેશ્વરઃ॥૧૦॥
ત્વયા વિજ્ઞાતપૂર્વશ્ચ વાલી વાનરપુઙ્ગવઃ।
સ તેન નિહતઃ સઙ્ખ્યે શરેણૈકેન વાનરઃ॥૧૧॥
સ સીતામાર્ગણે વ્યગ્રઃ સુગ્રીવઃ સત્યસઙ્ગરઃ।
હરીન્સમ્પ્રેષયામાસ દિશઃ સર્વા હરીશ્વરઃ॥૧૨॥
તાં હરીણાં સહસ્રાણિ શતાનિ નિયુતાનિ ચ ।
દિક્ષુ સર્વાસુ માર્ગન્તે હ્યધશ્ચોપરિ ચામ્બરે ॥૧૩॥
વૈનતેયસમાઃ કેચિત્કેચિત્તત્રાનિલોપમાઃ।
અસઙ્ગગતયઃ શીઘ્રા હરિવીરા મહાબલાઃ॥૧૪॥
અહં તુ હનુમાન્નામ મારુતસ્યૌરસઃ સુતઃ।
સીતાયાસ્તુ કૃતે તૂર્ણં શતયોજનમાયતમ્ ॥૧૫॥
સમુદ્રં લઙ્ઘયિત્વૈવ ત્વાં દિદૃક્ષુરિહાગતઃ।
ભ્રમતા ચ મયા દૃષ્ટા ગૃહે તે જનકાત્મજા ॥૧૬॥
તદ્ભવાન્દૃષ્ટધર્માર્થસ્તપઃ કૃતપરિગ્રહઃ।
પરદારાન્મહાપ્રાજ્ઞ નોપરોદ્ધું ત્વમર્હસિ ॥૧૭॥
નહિ ધર્મવિરુદ્ધેષુ બહ્વપાયેષુ કર્મસુ ।
મૂલઘાતિષુ સજ્જન્તે બુદ્ધિમન્તો ભવદ્વિધાઃ॥૧૮॥
કશ્ચ લક્ષ્મણમુક્તાનાં રામકોપાનુવર્તિનામ્ ।
શરાણામગ્રતઃ સ્થાતું શક્તો દેવાસુરેષ્વપિ ॥૧૯॥
ન ચાપિ ત્રિષુ લોકેષુ રાજન્વિદ્યેત કશ્ચન ।
રાઘવસ્ય વ્યલીકં યઃ કૃત્વા સુખમવાપ્નુયાત્ ॥૨૦॥
તત્ ત્રિકાલહિતં વાક્યં ધર્મ્યમર્થાનુયાયિ ચ ।
મન્યસ્વ નરદેવાય જાનકી પ્રતિદીયતામ્ ॥૨૧॥
દૃષ્ટા હીયં મયા દેવી લબ્ધં યદિહ દુર્લભમ્ ।
ઉત્તરં કર્મ યચ્છેષં નિમિત્તં તત્ર રાઘવઃ॥૨૨॥
લક્ષિતેયં મયા સીતા તથા શોકપરાયણા ।
ગૃહે યાં નાભિજાનાસિ પઞ્ચાસ્યામિવ પન્નગીમ્ ॥૨૩॥
નેયં જરયિતું શક્યા સાસુરૈરમરૈરપિ ।
વિષસંસ્પૃષ્ટમત્યર્થં ભુક્તમન્નમિવૌજસા ॥૨૪॥
તપઃસન્તાપલબ્ધસ્તે યોઽયં ધર્મપરિગ્રહઃ।
ન સ નાશયિતું ન્યાય્ય આત્મપ્રાણપરિગ્રહઃ॥૨૫॥
અવધ્યતાં તપોભિર્યાં ભવાન્સમનુપશ્યતિ ।
આત્મનઃ સાસુરૈર્દેવૈર્હેતુસ્તત્રાપ્યયં મહાન્ ॥૨૬॥
સુગ્રીવો ન ચ દેવોઽયં ન યક્ષો ન ચ રાક્ષસઃ।
માનુષો રાઘવો રાજન્ સુગ્રીવશ્ચ હરીશ્વરઃ।
તસ્માત્ પ્રાણપરિત્રાણં કથં રાજન્કરિષ્યસિ ॥૨૭॥
ન તુ ધર્મોપસંહારમધર્મફલસંહિતમ્ ।
તદેવ ફલમન્વેતિ ધર્મશ્ચાધર્મનાશનઃ॥૨૮॥
પ્રાપ્તં ધર્મફલં તાવદ્ભવતા નાત્ર સંશયઃ।
ફલમસ્યાપ્યધર્મસ્ય ક્ષિપ્રમેવ પ્રપત્સ્યસે ॥૨૯॥
જનસ્થાનવધં બુદ્ધ્વા વાલિનશ્ચ વધં તથા ।
રામસુગ્રીવસખ્યં ચ બુદ્ધ્યસ્વ હિતમાત્મનઃ॥૩૦॥
કામં ખલ્વહમપ્યેકઃ સવાજિરથકુઞ્જરામ્ ।
લઙ્કાં નાશયિતું શક્તસ્તસ્યૈષ તુ ન નિશ્ચયઃ॥૩૧॥
રામેણ હિ પ્રતિજ્ઞાતં હર્યૃક્ષગણસંનિધૌ ।
ઉત્સાદનમમિત્રાણાં સીતા યૈસ્તુ પ્રધર્ષિતા ॥૩૨॥
અપકુર્વન્હિ રામસ્ય સાક્ષાદપિ પુરન્દરઃ।
ન સુખં પ્રાપ્નુયાદન્યઃ કિં પુનસ્ત્વદ્વિધો જનઃ॥૩૩॥
યાં સીતેત્યભિજાનાસિ યેયં તિષ્ઠતિ તે ગૃહે ।
કાલરાત્રીતિ તાં વિદ્ધિ સર્વલઙ્કાવિનાશિનીમ્ ॥૩૪॥
તદલં કાલપાશેન સીતા વિગ્રહરૂપિણા ।
સ્વયં સ્કન્ધાવસક્તેન ક્ષેમમાત્મનિ ચિન્ત્યતામ્ ॥૩૫॥
સીતાયાસ્તેજસા દગ્ધાં રામકોપપ્રદીપિતામ્ ।
દહ્યમાનામિમાં પશ્ય પુરીં સાટ્ટપ્રતોલિકામ્ ॥૩૬॥
સ્વાનિ મિત્રાણિ મન્ત્રીંશ્ચ જ્ઞાતીન્ ભાત્રૃન્ સુતાન્ હિતાન્ ।
ભોગાન્દારાંશ્ચ લઙ્કાં ચ મા વિનાશમુપાનય ॥૩૭॥
સત્યં રાક્ષસરાજેન્દ્ર શૃણુષ્વ વચનં મમ ।
રામદાસસ્ય દૂતસ્ય વાનરસ્ય વિશેષતઃ॥૩૮॥
સર્વાન્ લોકાન્ સુસંહૃત્ય સભૂતાન્ સચરાચરાન્ ।
પુનરેવ તથા સ્રષ્ટું શક્તો રામો મહાયશાઃ॥૩૯॥
દેવાસુરનરેન્દ્રેષુ યક્ષરક્ષોરગેષુ ચ ।
વિદ્યાધરેષુ નાગેષુ ગન્ધર્વેષુ મૃગેષુ ચ ॥૪૦॥
સિદ્ધેષુ કિન્નરેન્દ્રેષુ પતત્ત્રિષુ ચ સર્વતઃ।
સર્વત્ર સર્વભૂતેષુ સર્વકાલેષુ નાસ્તિ સઃ॥૪૧॥
યો રામં પ્રતિયુધ્યેત વિષ્ણુતુલ્યપરાક્રમમ્ ।
સર્વલોકેશ્વરસ્યેહ કૃત્વા વિપ્રિયમીદૃશમ્ ।
રામસ્ય રાજસિંહસ્ય દુર્લભં તવ જીવિતમ્ ॥૪૨॥
દેવાશ્ચ દૈત્યાશ્ચ નિશાચરેન્દ્ર
	ગન્ધર્વવિદ્યાધરનાગયક્ષાઃ।
રામસ્ય લોકત્રયનાયકસ્ય
	સ્થાતું ન શક્તાસ્સમરેષુ સર્વે ॥૪૩॥
બ્રહ્મા સ્વયમ્ભૂશ્ચતુરાનનો વા
	રુદ્રસ્ત્રિનેત્રસ્ત્રિપુરાન્તકો વા ।
ઇન્દ્રો મહેન્દ્રસ્સુરનાયકો વા
	સ્થાતું ન શક્તા યુધિ રાઘવસ્ય ॥૪૪॥
સ સૌષ્ઠવોપેતમદીનવાદિનઃ
	કપેર્નિશમ્યાપ્રતિમોઽપ્રિયં વચઃ।
દશાનનઃ કોપવિવૃત્તલોચનઃ
	સમાદિશત્તસ્ય વધં મહાકપેઃ॥૪૫॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે એકપઞ્ચાશઃ સર્ગઃ