અથ દ્વિપઞ્ચાશઃ સર્ગઃ
સ તસ્ય વચનં શ્રુત્વા વાનરસ્ય મહાત્મનઃ।
આજ્ઞાપયદ્વધં તસ્ય રાવણઃ ક્રોધમૂર્છિતઃ॥૧॥
વધે તસ્ય સમાજ્ઞપ્તે રાવણેન દુરાત્મના ।
નિવેદિતવતો દૌત્યં નાનુમેને વિભીષણઃ॥૨॥
તં રક્ષોઽધિપતિં ક્રુદ્ધં તચ્ચ કાર્યમુપસ્થિતમ્ ।
વિદિત્વા ચિન્તયામાસ કાર્યં કાર્યવિધૌ સ્થિતઃ॥૩॥
નિશ્ચિતાર્થસ્તતઃ સામ્ના પૂજ્યં શત્રુજિદગ્રજમ્ ।
ઉવાચ હિતમત્યર્થં વાક્યં વાક્યવિશારદઃ॥૪॥
ક્ષમસ્વ રોષં ત્યજ રાક્ષસેન્દ્ર
	પ્રસીદ મે વાક્યમિદં શૃણુષ્વ ।
વધં ન કુર્વન્તિ પરાવરજ્ઞા
	દૂતસ્ય સન્તો વસુધાધિપેન્દ્રાઃ॥૫॥
રાજન્ધર્મવિરુદ્ધં ચ લોકવૃત્તેશ્ચ ગર્હિતમ્ ।
તવ ચાસદૃશં વીર કપેરસ્ય પ્રમાપણમ્ ॥૬॥
ધર્મજ્ઞશ્ચ કૃતજ્ઞશ્ચ રાજધર્મવિશારદઃ।
પરાવરજ્ઞો ભૂતાનાં ત્વમેવ પરમાર્થવિત્ ॥૭॥
ગૃહ્યન્તે યદિ રોષેણ ત્વાદૃશોઽપિ વિચક્ષણાઃ।
તતઃ શાસ્ત્રવિપશ્ચિત્ત્વં શ્રમ એવ હિ કેવલમ્ ॥૮॥
તસ્માત્પ્રસીદ શત્રુઘ્ન રાક્ષસેન્દ્ર દુરાસદ ।
યુક્તાયુક્તં વિનિશ્ચિત્ય દૂતદણ્ડો વિધીયતામ્ ॥૯॥
વિભીષણવચઃ શ્રુત્વા રાવણો રાક્ષસેશ્વરઃ।
કોપેન  મહતાઽઽવિષ્ટો વાક્યમુત્તરમબ્રવીત્ ॥૧૦॥
ન પાપાનાં વધે પાપં વિદ્યતે શત્રુસૂદન ।
તસ્માદિમં વધિષ્યામિ વાનરં પાપકારિણમ્ ॥૧૧॥
અધર્મમૂલં બહુદોષયુક્ત-
	મનાર્યજુષ્ટં વચનં નિશમ્ય ।
ઉવાચ વાક્યં પરમાર્થતત્ત્વં
	વિભીષણો બુદ્ધિમતાં વરિષ્ઠઃ॥૧૨॥
પ્રસીદ લઙ્કેશ્વર રાક્ષસેન્દ્ર
	ધર્માર્થતત્વં વચનં શૃણુષ્વ ।
દૂતા ન વધ્યાઃ સમયેષુ રાજન્
	સર્વેષુ સર્વત્ર વદન્તિ સન્તઃ॥૧૩॥
અસંશયં શત્રુરયં પ્રવૃદ્ધઃ
	કૃતં હ્યનેનાપ્રિયમપ્રમેયમ્ ।
ન દૂતવધ્યાં પ્રવદન્તિ સન્તો
	દૂતસ્ય દૃષ્ટા બહવો હિ દણ્ડાઃ॥૧૪॥
વૈરૂપ્યમઙ્ગેષુ કશાભિઘાતો
	મૌણ્ડ્યં તથા લક્ષણસંનિપાતઃ।
એતાન્હિ દૂતે પ્રવદન્તિ દણ્ડાન્
	વધસ્તુ દૂતસ્ય ન નઃ શ્રુતોઽસ્તિ ॥૧૫॥
કથં ચ ધર્માર્થવિનીતબુદ્ધિઃ
	પરાવરપ્રત્યયનિશ્ચિતાર્થઃ।
ભવદ્વિધઃ કોપવશે હિ તિષ્ઠેત્
	કોપં ન ગચ્છન્તિ હિ સત્ત્વવન્તઃ॥૧૬॥
ન ધર્મવાદે ન ચ લોકવૃત્તે
	ન શાસ્ત્રબુદ્ધિગ્રહણેષુ વાપિ ।
વિદ્યેત કશ્ચિત્તવ વીર તુલ્ય-
	સ્ત્વં હ્યુત્તમઃ સર્વસુરાસુરાણામ્ ॥૧૭॥
પરાક્રમોત્સાહમનસ્વિનાં ચ
	સુરાસુરાણામપિ દુર્જયેન ।
ત્વયાપ્રમેયેણ સુરેન્દ્રસઙ્ઘા
	જિતાશ્ચ યુદ્ધેષ્વસકૃન્નરેન્દ્રાઃ॥૧૮॥
ઇત્થંવિધસ્યામરદૈત્યશત્રોઃ
	શૂરસ્ય વીરસ્ય તવાજિતસ્ય ।
કુર્વન્તિ વીરા મનસાપ્યલીકં
	પ્રાણૈર્વિમુક્તા ન તુ ભોઃ પુરા તે ॥૧૯॥
ન ચાપ્યસ્ય કપેર્ઘાતે કઞ્ચિત્પશ્યામ્યહં ગુણમ્ ।
તેષ્વયં પાત્યતાં દણ્ડો યૈરયં પ્રેષિતઃ કપિઃ॥૨૦॥
સાધુર્વા યદિ વાસાધુઃ પરૈરેષ સમર્પિતઃ।
બ્રુવન્પરાર્થં પરવાન્ન દૂતો વધમર્હતિ ॥૨૧॥
અપિ ચાસ્મિન્હતે નાન્યં રાજન્ પશ્યામિ ખેચરમ્ ।
ઇહ યઃ પુનરાગચ્છેત્પરં પારં મહોદધેઃ॥૨૨॥
તસ્માન્નાસ્ય વધે યત્નઃ કાર્યઃ પરપુરઞ્જય ।
ભવાન્સેન્દ્રેષુ દેવેષુ યત્નમાસ્થાતુમર્હતિ ॥૨૩॥
અસ્મિન્વિનષ્ટે ન હિ ભૂતમન્યં
	પશ્યામિ યસ્તૌ નરરાજપુત્રૌ ।
યુદ્ધાય યુદ્ધપ્રિયદુર્વિનીતા-
	વુદ્યોજયેદ્ વૈ ભવતા વિરુદ્ધૌ ॥૨૪॥
પરાક્રમોત્સાહમનસ્વિનાં ચ
	સુરાસુરાણામપિ દુર્જયેન ।
ત્વયા મનોનન્દન નૈરૃતાનાં
	યુદ્ધાય નિર્નાશયિતું ન યુક્તમ્ ॥૨૫॥
હિતાશ્ચ શૂરાશ્ચ સમાહિતાશ્ચ
	કુલેષુ જાતાશ્ચ મહાગુણેષુ ।
મનસ્વિનઃ શસ્ત્રભૃતાં વરિષ્ઠાઃ
	કોપપ્રશસ્તાઃ સુભૃતાશ્ચ યોધાઃ॥૨૬॥
તદેકદેશે ન બલસ્ય તાવત્
	કેચિત્તવાદેશકૃતોઽદ્ય યાન્તુ ।
તૌ રાજપુત્રાવુપગૃહ્ય મૂઢૌ
	પરેષુ તે ભાવયિતું પ્રભાવમ્ ॥૨૭॥
નિશાચરાણામધિપોઽનુજસ્ય
	વિભીષણસ્યોત્તમવાક્યમિષ્ટમ્ ।
જગ્રાહ બુદ્ધ્યા સુરલોકશત્રુ-
	ર્મહાબલો રાક્ષસરાજમુખ્યઃ॥૨૮॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે દ્વિપઞ્ચાશઃ સર્ગઃ