અથ ત્રિપઞ્ચાશઃ સર્ગઃ
તસ્ય તદ્વચનં શ્રુત્વા દશગ્રીવો મહાત્મનઃ।
દેશકાલહિતં વાક્યં ભ્રાતુરુત્તમમબ્રવીત્ ॥૧॥
સમ્યગુક્તં હિ ભવતા દૂતવધ્યા વિગર્હિતા ।
અવશ્યં તુ વધાયાન્યઃ ક્રિયતામસ્ય નિગ્રહઃ॥૨॥
કપીનાં કિલ લાઙ્ગૂલમિષ્ટં ભવતિ ભૂષણમ્ ।
તદસ્ય દીપ્યતાં શીઘ્રં તેન દગ્ધેન ગચ્છતુ ॥૩॥
તતઃ પશ્યન્ત્વમું દીનમઙ્ગવૈરૂપ્યકર્શિતમ્ ।
સુમિત્રજ્ઞાતયઃ સર્વે બાન્ધવાઃ સસુહૃજ્જનાઃ॥૪॥
આજ્ઞાપયદ્રાક્ષસેન્દ્રઃ પુરં સર્વં સચત્વરમ્ ।
લાઙ્ગૂલેન પ્રદીપ્તેન રક્ષોભિઃ પરિણીયતામ્ ॥૫॥
તસ્ય તદ્વચનં શ્રુત્વા રાક્ષસાઃ કોપકર્કશાઃ।
વેષ્ટન્તે તસ્ય લાઙ્ગૂલં જીર્ણૈઃ કાર્પાસિકૈઃ પટૈઃ॥૬॥
સંવેષ્ટ્યમાને લાઙ્ગૂલે વ્યવર્ધત મહાકપિઃ।
શુષ્કમિન્ધનમાસાદ્ય વનેષ્વિવ હુતાશનમ્ ॥૭॥
તૈલેન પરિષિચ્યાથ તેઽગ્નિં તત્રોપપાદયન્ ।
લાઙ્ગૂલેન પ્રદીપ્તેન રાક્ષસાંસ્તાનતાડયત્ ॥૮॥
રોષામર્ષપરીતાત્મા બાલસૂર્યસમાનનઃ।
સ ભૂયઃ સઙ્ગતૈઃ ક્રૂરૈર્રાક્ષસૈર્હરિપુઙ્ગવઃ॥૯॥
સહસ્રીબાલવૃદ્ધાશ્ચ જગ્મુઃ પ્રીતિં નિશાચરાઃ।
નિબદ્ધઃ કૃતવાન્વીરસ્તત્કાલસદૃશીં મતિમ્ ॥૧૦॥
કામં ખલુ ન મે શક્તા નિબદ્ધસ્યાપિ રાક્ષસાઃ।
છિત્ત્વા પાશાન્સમુત્પત્ય હન્યામહમિમાન્પુનઃ॥૧૧॥
યદિ ભર્તૃહિતાર્થાય ચરન્તં ભર્તૃશાસનાત્ ।
નિબધ્નન્તે દુરાત્માનો ન તુ મે નિષ્કૃતિઃ કૃતા ॥૧૨॥
સર્વેષામેવ પર્યાપ્તો રાક્ષસાનામહં યુધિ ।
કિં તુ રામસ્ય પ્રીત્યર્થં વિષહિષ્યેઽહમીદૃશમ્ ॥૧૩॥
લઙ્કા ચારયિતવ્યા મે પુનરેવ ભવેદિતિ ।
રાત્રૌ નહિ સુદૃષ્ટા મે દુર્ગકર્મવિધાનતઃ॥૧૪॥
અવશ્યમેવ દ્રષ્ટવ્યા મયા લઙ્કા નિશાક્ષયે ।
કામં બધ્નન્તુ મે ભૂયઃ પુચ્છસ્યોદ્દીપનેન ચ ॥૧૫॥
પીડાં કુર્વન્તિ રક્ષાંસિ ન મેઽસ્તિ મનસઃ શ્રમઃ।
તતસ્તે સંવૃતાકારં સત્ત્વવન્તં મહાકપિમ્ ॥૧૬॥
પરિગૃહ્ય યયુર્હૃષ્ટા રાક્ષસાઃ કપિકુઞ્જરમ્ ।
શઙ્ખભેરીનિનાદૈશ્ચ ઘોષયન્તઃ સ્વકર્મભિઃ॥૧૭॥
રાક્ષસાઃ ક્રૂરકર્માણશ્ચારયન્તિ સ્મ તાં પુરીમ્ ।
અન્વીયમાનો રક્ષોભિર્યયૌ સુખમરિન્દમઃ॥૧૮॥
હનુમાંશ્ચારયામાસ રાક્ષસાનાં મહાપુરીમ્ ।
અથાપશ્યદ્વિમાનાનિ વિચિત્રાણિ મહાકપિઃ॥૧૯॥
સંવૃતાન્ભૂમિભાગાંશ્ચ સુવિભક્તાંશ્ચ ચત્વરાન્ ।
રથ્યાશ્ચ ગૃહસમ્બાધાઃ કપિઃ શૃઙ્ગાટકાનિ ચ ॥૨૦॥
તથા રથ્યોપરથ્યાશ્ચ તથૈવ ચ ગૃહાન્તરાન્ ।
ચત્વરેષુ ચતુષ્કેષુ રાજમાર્ગે તથૈવ ચ ॥૨૧॥
ઘોષયન્તિ કપિં સર્વે ચાર ઇત્યેવ રાક્ષસાઃ।
સ્ત્રીબાલવૃદ્ધા નિર્જગ્મુસ્તત્ર તત્ર કુતૂહલાત્ ॥૨૨॥
તં પ્રદીપિતલાઙ્ગૂલં હનૂમન્તં દિદૃક્ષવઃ।
દીપ્યમાને તતસ્તસ્ય લાઙ્ગૂલાગ્રે હનૂમતઃ॥૨૩॥
રાક્ષસ્યસ્તા વિરૂપાક્ષ્યઃ શંસુર્દેવ્યાસ્તદપ્રિયમ્ ।
યસ્ત્વયા કૃતસંવાદઃ સીતે તામ્રમુખઃ કપિઃ॥૨૪॥
લાઙ્ગૂલેન પ્રદીપ્તેન સ એષ પરિણીયતે ।
શ્રુત્વા તદ્વચનં ક્રૂરમાત્માપહરણોપમમ્ ॥૨૫॥
વૈદેહી શોકસન્તપ્તા હુતાશનમુપાગમત્ ।
મઙ્ગલાભિમુખી તસ્ય સા તદાસીન્મહાકપેઃ॥૨૩॥
ઉપતસ્થે વિશાલાક્ષી પ્રયતા હવ્યવાહનમ્ ।
યદ્યસ્તિ પતિશુશ્રૂષા યદ્યસ્તિ ચરિતં તપઃ।
યદિ વા ત્વેકપત્નીત્વં શીતો ભવ હનૂમતઃ॥૨૭॥
યદિ કશ્ચિદનુક્રોશસ્તસ્ય મય્યસ્તિ ધીમતઃ।
યદિ વા ભાગ્યશેષો મે શીતો ભવ હનૂમતઃ॥૨૮॥
યદિ માં વૃત્તસમ્પન્નાં તત્સમાગમલાલસામ્ ।
સ વિજાનાતિ ધર્માત્મા શીતો ભવ હનૂમતઃ॥૨૯॥
યદિ માં તારયેદાર્યઃ સુગ્રીવઃ સત્યસઙ્ગરઃ।
અસ્માદ્દુઃખામ્બુસંરોધાચ્છીતો ભવ હનૂમતઃ॥૩૦॥
તતસ્તીક્ષ્ણાર્ચિરવ્યગ્રઃ પ્રદક્ષિણશિખોઽનલઃ।
જજ્વાલ મૃગશાવાક્ષ્યાઃ શંસન્નિવ શુભં કપેઃ॥૩૧॥
હનૂમજ્જનકશ્ચૈવ પુચ્છાનલયુતોઽનિલઃ।
વવૌ સ્વાસ્થ્યકરો દેવ્યાઃ પ્રાલેયાનિલશીતલઃ॥૩૨॥
દહ્યમાને ચ લાઙ્ગૂલે ચિન્તયામાસ વાનરઃ।
પ્રદીપ્તોઽગ્નિરયં કસ્માન્ન માં દહતિ સર્વતઃ॥૩૩॥
દૃશ્યતે ચ મહાજ્વાલઃ કરોતિ ચ ન મે રુજમ્ ।
શિશિરસ્યેવ સમ્પાતો લાઙ્ગૂલાગ્રે પ્રતિષ્ઠિતઃ॥૩૪॥
અથ વા તદિદં વ્યક્તં યદ્દૃષ્ટં પ્લવતા મયા ।
રામપ્રભાવાદાશ્ચર્યં પર્વતઃ સરિતાં પતૌ ॥૩૫॥
યદિ તાવત્સમુદ્રસ્ય મૈનાકસ્ય ચ ધીમતઃ।
રામાર્થં સમ્ભ્રમસ્તાદૃક્કિમગ્નિર્ન કરિષ્યતિ ॥૩૬॥
સીતાયાશ્ચાનૃશંસ્યેન તેજસા રાઘવસ્ય ચ ।
પિતુશ્ચ મમ સખ્યેન ન માં દહતિ પાવકઃ॥૩૭॥
ભૂયઃ સ ચિન્તયામાસ મુહૂર્તં કપિકુઞ્જરઃ।
કથમસ્મદ્વિધસ્યેહ બન્ધનં રાક્ષસાધમૈઃ॥૩૮॥
પ્રતિક્રિયાસ્ય યુક્તા સ્યાત્ સતિ મહ્યં પરાક્રમે ।
તતશ્છિત્ત્વા ચ તાન્ પાશાન્ વેગવાન્ વૈ મહાકપિઃ॥૩૯॥
ઉત્પપાતાથ વેગેન નનાદ ચ મહાકપિઃ।
પુરદ્વારં તતઃ શ્રીમાઞ્શૈલશૃઙ્ગમિવોન્નતમ્ ॥૪૦॥
વિભક્તરક્ષઃસમ્બાધમાસસાદાનિલાત્મજઃ।
સ ભૂત્વા શૈલસઙ્કાશઃ ક્ષણેન પુનરાત્મવાન્ ॥૪૧॥
હ્રસ્વતાં પરમાં પ્રાપ્તો બન્ધનાન્યવશાતયત્ ।
વિમુક્તશ્ચાભવચ્છ્રીમાન્પુનઃ પર્વતસંનિભઃ॥૪૨॥
વીક્ષમાણશ્ચ દદૃશે પરિઘં તોરણાશ્રિતમ્ ।
સ તં ગૃહ્ય મહાબાહુઃ કાલાયસપરિષ્કૃતમ્ ।
રક્ષિણસ્તાન્પુનઃ સર્વાન્સૂદયામાસ મારુતિઃ॥૪૩॥
સ તાન્નિહત્વા રણચણ્ડવિક્રમઃ
	સમીક્ષમાણઃ પુનરેવ લઙ્કામ્ ।
પ્રદીપ્તલાઙ્ગૂલકૃતાર્ચિમાલી
	પ્રકાશતાદિત્ય ઇવાર્ચિમાલી ॥૪૪॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે ત્રિપઞ્ચાશઃ સર્ગઃ