અથ ચતુઃપઞ્ચાશઃ સર્ગઃ
વીક્ષમાણસ્તતો લઙ્કાં કપિઃ કૃતમનોરથઃ।
વર્ધમાનસમુત્સાહઃ કાર્યશેષમચિન્તયત્ ॥૧॥
કિં નુ ખલ્વવશિષ્ટં મે કર્તવ્યમિહ સામ્પ્રતમ્ ।
યદેષાં રક્ષસાં ભૂયઃ સન્તાપજનનં ભવેત્ ॥૨॥
વનં તાવત્પ્રમથિતં પ્રકૃષ્ટા રાક્ષસા હતાઃ।
બલૈકદેશઃ ક્ષપિતઃ શેષં દુર્ગવિનાશનમ્ ॥૩॥
દુર્ગે વિનાશિતે કર્મ ભવેત્ સુખપરિશ્રમમ્ ।
અલ્પયત્નેન કાર્યેઽસ્મિન્મમ સ્યાત્સફલઃ શ્રમઃ॥૪॥
યો હ્યયં મમ લાઙ્ગૂલે દીપ્યતે હવ્યવાહનઃ।
અસ્ય સન્તર્પણં ન્યાય્યં કર્તુમેભિર્ગૃહોત્તમૈઃ॥૫॥
તતઃ પ્રદીપ્તલાઙ્ગૂલઃ સવિદ્યુદિવ તોયદઃ।
ભવનાગ્રેષુ લઙ્કાયા વિચચાર મહાકપિઃ॥૬॥
ગૃહાદ્ગૃહં રાક્ષસાનામુદ્યાનાનિ ચ વાનરઃ।
વીક્ષમાણો હ્યસન્ત્રસ્તઃ પ્રાસાદાંશ્ચ ચચાર સઃ॥૭॥
અવપ્લુત્ય મહાવેગઃ પ્રહસ્તસ્ય નિવેશનમ્ ।
અગ્નિં તત્ર વિનિક્ષિપ્ય શ્વસનેન સમો બલી ॥૮॥
તતોઽન્યત્પુપ્લુવે વેશ્મ મહાપાર્શ્વસ્ય વીર્યવાન્ ।
મુમોચ હનુમાનગ્નિં કાલાનલશિખોપમમ્ ॥૯॥
વજ્રદંષ્ટ્રસ્ય ચ તથા પુપ્લુવે સ મહાકપિઃ।
શુકસ્ય ચ મહાતેજાસ્સારણસ્ય ચ ધીમતઃ॥૧૦॥
તથા ચેન્દ્રજિતો વેશ્મ દદાહ હરિયૂથપઃ।
જમ્બુમાલેઃ સુમાલેશ્ચ દદાહ ભવનં તતઃ॥૧૧॥
રશ્મિકેતોશ્ચ ભવનં સૂર્યશત્રોસ્તથૈવ ચ ।
હ્રસ્વકર્ણસ્ય દંષ્ટ્રસ્ય રોમશસ્ય ચ રક્ષસઃ॥૧૨॥
યુદ્ધોન્મત્તસ્ય મત્તસ્ય ધ્વજગ્રીવસ્ય રક્ષસઃ।
વિદ્યુજ્જિહ્વસ્ય ઘોરસ્ય તથા હસ્તિમુખસ્ય ચ ॥૧૩॥
કરાલસ્ય વિશાલસ્ય શોણિતાક્ષસ્ય ચૈવ હિ ।
કુમ્ભકર્ણસ્ય ભવનં મકરાક્ષસ્ય ચૈવ હિ ॥૧૪॥
નરાન્તકસ્ય કુમ્ભસ્ય નિકુમ્ભસ્ય દુરાત્મનઃ।
યજ્ઞશત્રોશ્ચ ભવનં બ્રહ્મશત્રોસ્તથૈવ ચ ॥૧૫॥
વર્જયિત્વા મહાતેજા વિભીષણગૃહં પ્રતિ ।
ક્રમમાણઃ ક્રમેણૈવ દદાહ હરિપુઙ્ગવઃ॥૧૬॥
તેષુ તેષુ મહાર્હેષુ ભવનેષુ મહાયશાઃ।
ગૃહેષ્વૃદ્ધિમતામૃદ્ધિં દદાહ કપિકુઞ્જરઃ॥૧૭॥
સર્વેષાં સમતિક્રમ્ય રાક્ષસેન્દ્રસ્ય વીર્યવાન્ ।
આસસાદાથ લક્ષ્મીવાન્ રાવણસ્ય નિવેશનમ્ ॥૧૮॥
તતસ્તસ્મિન્ગૃહે મુખ્યે નાનારત્નવિભૂષિતે ।
મેરુમન્દરસઙ્કાશે નાનામઙ્ગળશોભિતે ॥૧૯॥
પ્રદીપ્તમગ્નિમુત્સૃજ્ય લાઙ્ગૂલાગ્રે પ્રતિષ્ઠિતમ્ ।
નનાદ હનુમાન્વીરો યુગાન્તજલદો યથા ॥૨૦॥
શ્વસનેન ચ સંયોગાદતિવેગો મહાબલઃ।
કાલાગ્નિરિવ જજ્વાલ પ્રાવર્ધત હુતાશનઃ॥૨૧॥
પ્રદીપ્તમગ્નિં પવનસ્તેષુ વેશ્મસુ ચારયન્ ।
તાનિ કાઞ્ચનજાલાનિ મુક્તામણિમયાનિ ચ ॥૨૨॥
ભવનાનિ વ્યશીર્યન્ત રત્નવન્તિ મહાન્તિ ચ ।
તાનિ ભગ્નવિમાનાનિ નિપેતુર્વસુધાતલે ॥૨૩॥
ભવનાનીવ સિદ્ધાનામમ્બરાત્પુણ્યસઙ્ક્ષયે ।
સઞ્જજ્ઞે તુમુલઃ શબ્દો રાક્ષસાનાં પ્રધાવતામ્ ॥૨૪॥
સ્વે સ્વે ગૃહપરિત્રાણે ભગ્નોત્સાહોજ્ઝિતશ્રિયામ્ ।
નૂનમેષોઽગ્નિરાયાતઃ કપિરૂપેણ હા ઇતિ ॥૨૫॥
ક્રન્દન્ત્યસ્સહસા પેતુઃ સ્તનન્ધયધરાઃ સ્ત્રિયઃ।
કાશ્ચિદગ્નિપરીતાઙ્ગ્યો હર્મ્યેભ્યો મુક્તમૂર્ધજાઃ॥૨૬॥
પતન્ત્યો રેજિરેઽભ્રેભ્યસ્સૌદામન્ય ઇવામ્બરાત્ ।
વજ્રવિદ્રુમવૈદૂર્યમુક્તારજતસંહતાન્ ॥૨૭॥
વિચિત્રાન્ભવનાદ્ધાતૂન્સ્યન્દમાનાન્દદર્શ સઃ।
નાગ્નિસ્તૃપ્યતિ કાષ્ઠાનાં તૃણાનાં ચ યથા તથા ॥૨૮॥
હનૂમાન્રાક્ષસેન્દ્રાણાં વધે કિઞ્ચિન્ન તૃપ્યતિ ।
ન હનૂમદ્વિશસ્તાનાં રાક્ષસાનાં વસુન્ધરા ॥૨૯॥
હનૂમતા વેગવતા વાનરેણ મહાત્મના ।
લઙ્કાપુરં પ્રદગ્ધં તદ્રુદ્રેણ ત્રિપુરં યથા ॥૩૦॥
તતઃ સ લઙ્કાપુરપર્વતાગ્રે
	સમુત્થિતો ભીમપરાક્રમોઽગ્નિઃ।
પ્રસાર્ય ચૂડાવલયં પ્રદીપ્તો
	હનૂમતા વેગવતોપસૃષ્ટઃ॥૩૧॥
યુગાન્તકાલાનલતુલ્યરૂપઃ
	સમારુતોઽગ્નિર્વવૃધે દિવિસ્પૃક્ ।
વિધૂમરશ્મિર્ભવનેષુ સક્તો
	રક્ષઃશરીરાજ્યસમર્પિતાર્ચિઃ॥૩૨॥
આદિત્યકોટીસદૃશઃ સુતેજા
	લઙ્કાં સમસ્તાં પરિવાર્ય તિષ્ઠન્ ।
શબ્દૈરનેકૈરશનિપ્રરૂઢૈ-
	ર્ભિન્દન્નિવાણ્ડં પ્રબભૌ મહાગ્નિઃ॥૩૩॥
તત્રામ્બરાદગ્નિરતિપ્રવૃદ્ધો
	રૂક્ષપ્રભઃ કિંશુકપુષ્પચૂડઃ।
નિર્વાણધૂમાકુલરાજયશ્ચ
	નીલોત્પલાભાઃ પ્રચકાશિરેઽભ્રાઃ॥૩૪॥
વજ્રી મહેન્દ્રસ્ત્રિદશેશ્વરો વા
	સાક્ષાદ્યમો વા વરુણોઽનિલો વા ।
રૌદ્રોઽગ્નિરર્કો ધનદશ્ચ સોમો
	ન વાનરોઽયં સ્વયમેવ કાલઃ॥૩૫॥
કિં બ્રહ્મણસ્સર્વપિતામહસ્ય
	લોકસ્ય ધાતુશ્ચતુરાનનસ્ય ।
ઇહાઽઽગતો વાનરરૂપધારી
	રક્ષોપસંહારકરઃ પ્રકોપઃ॥૩૬॥
કિં વૈષ્ણવં વા કપિરૂપમેત્ય
	રક્ષોવિનાશાય પરં સુતેજઃ।
અચિન્ત્યમવ્યક્તમનન્તમેકં
	સ્વમાયયા સામ્પ્રતમાગતં વા ॥૩૭॥
ઇત્યેવમૂચુર્બહવો વિશિષ્ટા
	રક્ષોગણાસ્તત્ર સમેત્ય સર્વે ।
સપ્રાણિસઙ્ઘાં સગૃહાં સવૃક્ષાં
	દગ્ધાં પુરીં તાં સહસા સમીક્ષ્ય ॥૩૮॥
તતસ્તુ લઙ્કા સહસા પ્રદગ્ધા
	સરાક્ષસા સાશ્વરથા સનાગા ।
સપક્ષિસઙ્ઘા સમૃગા સવૃક્ષા
	રુરોદ દીના તુમુલં સશબ્દમ્ ॥૩૯॥
હા તાત હા પુત્રક કાન્ત મિત્ર
	હા જીવિતેશાઙ્ગ હતં સુપુણ્યમ્ ।
રક્ષોભિરેવં બહુધા બ્રુવદ્ભિ
	શબ્દઃ કૃતો ઘોરતરસ્સુભીમઃ॥૪૦॥
હુતાશનજ્વાલસમાવૃતા સા
	હતપ્રવીરા પરિવૃત્તયોધા ।
હનૂમતઃ ક્રોધબલાભિભૂતા
	બભૂવ શાપોપહતેવ લઙ્કા ॥૪૧॥
સસમ્ભ્રમં ત્રસ્તવિષણ્ણરાક્ષસાં
	સમુજ્જ્વલજ્જ્વાલહુતાશનાઙ્કિતામ્ ।
દદર્શ લઙ્કાં હનુમાન્મહામનાઃ
	સ્વયમ્ભુરોષોપહતામિવાવનિમ્ ॥૪૨॥
ભઙ્ક્ત્વા વનં પાદપરત્નસઙ્કુલં
	હત્વા તુ રક્ષાંસિ મહાન્તિ સંયુગે ।
દગ્ધ્વા પુરીં તાં ગૃહરત્નમાલિનીં
	તસ્થૌ હનૂમાન્પવનાત્મજઃ કપિઃ॥૪૩॥
સ રાક્ષસાંસ્તાન્સુબહૂંશ્ચ હત્વા
	વનં ચ ભઙ્ક્ત્વા બહુપાદપં તત્ ।
વિસૃજ્ય રક્ષોભવનેષુ ચાગ્નિં
	જગામ રામં મનસા મહાત્મા ॥૪૪॥
તતસ્તુ તં વાનરવીરમુખ્યં
	મહાબલં મારુતતુલ્યવેગમ્ ।
મહામતિં વાયુસુતં વરિષ્ઠં
	પ્રતુષ્ટુવુર્દેવગણાશ્ચ સર્વે ॥૪૫॥
દેવાશ્ચ સર્વે મુનિપુઙ્ગવાશ્ચ
	ગન્ધર્વવિદ્યાધરપન્નગાશ્ચ ।
ભૂતાનિ સર્વાણિ મહાન્તિ તત્ર
	જગ્મુઃ પરાં પ્રીતિમતુલ્યરૂપામ્ ॥૪૬॥
ભઙ્ક્ત્વા વનં મહાતેજા હત્વા રક્ષાંસિ સંયુગે ।
દગ્ધ્વા લઙ્કાપુરીં ભીમાં રરાજ સ મહાકપિઃ॥૪૭॥
ગૃહાગ્ર્યશૃઙ્ગાગ્રતલે વિચિત્રે
	પ્રતિષ્ઠિતો વાનરરાજસિંહઃ।
પ્રદીપ્તલાઙ્ગૂલકૃતાર્ચિમાલી
	વ્યરાજતાદિત્ય ઇવાર્ચિમાલી ॥૪૮॥
લઙ્કાં સમસ્તાં સમ્પીડ્ય લાઙ્ગૂલાગ્નિં મહાકપિઃ।
નિર્વાપયામાસ તદા સમુદ્રે હરિપુઙ્ગવઃ॥૪૯॥
તતો દેવાસ્સગન્ધર્વાસ્સિદ્ધાશ્ચ પરમર્ષયઃ।
દૃષ્ટ્વા લઙ્કાં પ્રદગ્ધાં તાં વિસ્મયં પરમં ગતાઃ॥૫૦॥
તં દૃષ્ટ્વા વાનરશ્રેષ્ઠં હનુમન્તં મહાકપિમ્ ।
કાલાગ્નિરિતિ સઞ્ચિન્ત્ય સર્વભૂતાનિ તત્રસુઃ॥૫૧॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે ચતુઃપઞ્ચાશઃ સર્ગઃ