અથ ત્રિષષ્ટિતમઃ સર્ગઃ
તતો મૂર્ધ્ના નિપતિતં વાનરં વાનરર્ષભઃ।
દૃષ્ટ્વૈવોદ્વિગ્નહૃદયો વાક્યમેતદુવાચ હ ॥૧॥
ઉત્તિષ્ઠોત્તિષ્ઠ કસ્માત્ત્વં પાદયોઃ પતિતો મમ ।
અભયં તે પ્રદાસ્યામિ સત્યમેવાભિધીયતામ્ ॥૨॥
કિં સમ્ભ્રમાદ્ધિતં કૃત્સ્રં બ્રૂહિ યદ્ બક્તુમર્હસિ ।
કચ્ચિન્મધુવને સ્વસ્તિ શ્રોતુમિચ્છામિ વાનર ॥૩॥
સ સમાશ્વાસિતસ્તેન સુગ્રીવેણ મહાત્મના ।
ઉત્થાય સ મહાપ્રાજ્ઞો વાક્યં દધિમુખોઽબ્રવીત્ ॥૪॥
નૈવર્ક્ષરજસા રાજન્ન ત્વયા ન ચ વાલિના ।
વનં નિસૃષ્ટપૂર્વં તે નાશિતં તત્તુ વાનરૈઃ॥૫॥
ન્યવારયમહં સર્વાન્ સહૈભિર્વનચારિભિઃ।
અચિન્તયિત્વા માં હૃષ્ટા ભક્ષયન્તિ પિબન્તિ ચ ॥૬॥
એભિઃ પ્રધર્ષણાયાં ચ વારિતં વનપાલકૈઃ।
મામપ્યચિન્તયન્ દેવ ભક્ષયન્તિ વનૌકસઃ॥૭॥
શિષ્ટમત્રાપવિધ્યન્તિ ભક્ષયન્તિ તથાપરે ।
નિવાર્યમાણાસ્તે સર્વે ભ્રુકુટિં દર્શયન્તિ હિ ॥૮॥
ઇમે હિ સંરબ્ધતરાસ્તદા તૈઃ સમ્પ્રધર્ષિતાઃ।
નિવાર્યન્તે વનાત્તસ્માત્ક્રુદ્ધૈર્વાનરપુઙ્ગવૈઃ॥૯॥
તતસ્તૈર્બહુભિર્વીરૈર્વાનરૈર્વાનરર્ષભાઃ।
સંરક્તનયનૈઃ ક્રોધાદ્ધરયઃ સમ્પ્રધર્ષિતાઃ॥૧૦॥
પાણિભિર્નિહતાઃ કેચિત્કેચિજ્જાનુભિરાહતાઃ।
પ્રકૃષ્ટાશ્ચ તદા કામં દેવમાર્ગં ચ દર્શિતાઃ॥૧૧॥
એવમેતે હતાઃ શૂરાસ્ત્વયિ તિષ્ઠતિ ભર્તરિ ।
કૃત્સ્નં મધુવનં ચૈવ પ્રકામં તૈશ્ચ ભક્ષ્યતે ॥૧૨॥
એવં વિજ્ઞાપ્યમાનં તં સુગ્રીવં વાનરર્ષભમ્ ।
અપૃચ્છત્તં મહાપ્રાજ્ઞો લક્ષ્મણઃ પરવીરહા ॥૧૩॥
કિમયં વાનરો રાજન્વનપઃ પ્રત્યુપસ્થિતઃ।
કિં ચાર્થમભિનિર્દિશ્ય દુઃખિતો વાક્યમબ્રવીત્ ॥૧૪॥
એવમુક્તસ્તુ સુગ્રીવો લક્ષ્મણેન મહાત્મના ।
લક્ષ્મણં પ્રત્યુવાચેદં વાક્યં વાક્યવિશારદઃ॥૧૫॥
આર્ય લક્ષ્મણ સમ્પ્રાહ વીરો દધિમુખઃ કપિઃ।
અઙ્ગદપ્રમુખૈર્વીરૈર્ભક્ષિતં મધુ વાનરૈઃ॥૧૬॥
નૈષામકૃતકાર્યાણામીદૃશઃ સ્યાદ્ વ્યતિક્રમઃ।
વનં યદભિપન્નાસ્તે સાધિતં કર્મ તદ્ ધ્રુવમ્ ॥૧૭॥
વારયન્તો ભૃશં પ્રાપ્તાઃ પાલા જાનુભિરાહતાઃ।
તથા ન ગણિતશ્ચાયં કપિર્દધિમુખો બલી ॥૧૮॥
પતિર્મમ વનસ્યાયમસ્માભિઃ સ્થાપિતઃ સ્વયમ્ ।
દૃષ્ટા દેવી ન સન્દેહો ન ચાન્યેન હનૂમતા ॥૧૯॥
ન હ્યન્યઃ સાધને હેતુઃ કર્મણોઽસ્ય હનૂમતઃ।
કાર્યસિદ્ધિર્હનુમતિ મતિશ્ચ હરિપુઙ્ગવે ॥૨૦॥
વ્યવસાયશ્ચ વીર્યં ચ શ્રુતં ચાપિ પ્રતિષ્ઠિતમ્ ।
જામ્બવાન્યત્ર નેતા સ્યાદઙ્ગદશ્ચ મહાબલઃ॥૨૧॥
હનૂમાંશ્ચાપ્યધિષ્ઠાતા ન તત્ર ગતિરન્યથા ।
અઙ્ગદપ્રમુખૈર્વીરૈર્હતં મધુવનં કિલ ॥૨૨॥
વિચિત્ય દક્ષિણામાશામાગતૈર્હરિપુઙ્ગવૈઃ।
આગતૈશ્ચાપ્રધૃષ્યં તદ્ધતં મધુવનં હિ તૈઃ॥૨૩॥
ધર્ષિતં ચ વનં કૃત્સ્નમુપયુક્તં તુ વાનરૈઃ।
પાતિતા વનપાલાસ્તે તદા જાનુભિરાહતાઃ॥૨૪॥
એતદર્થમયં પ્રાપ્તો વક્તું મધુરવાગિહ ।
નામ્ના દધિમુખો નામ હરિઃ પ્રખ્યાતવિક્રમઃ॥૨૫॥
દૃષ્ટા સીતા મહાબાહો સૌમિત્રે પશ્ય તત્ત્વતઃ।
અભિગમ્ય યથા સર્વે પિબન્તિ મધુ વાનરાઃ॥૨૬॥
ન ચાપ્યદૃષ્ટ્વા વૈદેહીં વિશ્રુતાઃ પુરુષર્ષભ ।
વનં દત્તવરં દિવ્યં ધર્ષયેયુર્વનૌકસઃ॥૨૭॥
તતઃ પ્રહૃષ્ટો ધર્માત્મા લક્ષ્મણઃ સહરાઘવઃ।
શ્રુત્વા કર્ણસુખાં વાણીં સુગ્રીવવદનાચ્ચ્યુતામ્ ॥૨૮॥
પ્રાહૃષ્યત ભૃશં રામો લક્ષ્મણશ્ચ મહાયશાઃ।
શ્રુત્વા દધિમુખસ્યૈવં સુગ્રીવસ્તુ પ્રહૃષ્ય ચ ॥૨૯॥
વનપાલં પુનર્વાક્યં સુગ્રીવઃ પ્રત્યભાષત ।
પ્રીતોઽસ્મિ સોઽહં યદ્ભુક્તં વનં તૈઃ કૃતકર્મભિઃ॥૩૦॥
ધર્ષિતં મર્ષણીયં ચ ચેષ્ટિતં કૃતકર્મણામ્ ।
ગચ્છ શીઘ્રં મધુવનં સંરક્ષસ્વ ત્વમેવ હિ ।
શીઘ્રં પ્રેષય સર્વાંસ્તાન્ હનૂમત્પ્રમુખાન્ કપીન્ ॥૩૧॥
ઇચ્છામિ શીઘ્રં હનુમત્પ્રધાના
	ન્શાખામૃગાંસ્તાન્મૃગરાજદર્પાન્ ।
પ્રષ્ટું કૃતાર્થાન્સહ રાઘવાભ્યાં
	શ્રોતું ચ સીતાધિગમે પ્રયત્નમ્ ॥૩૨॥
પ્રીતિસ્ફીતાક્ષૌ સમ્પ્રહૃષ્ટૌ કુમારૌ
	દૃષ્ટ્વા સિદ્ધાર્થૌ વાનરાણાં ચ રાજા ।
અઙ્ગૈઃ પ્રહૃષ્ટૈઃ કાર્યસિદ્ધિં વિદિત્વા
	બાહ્વોરાસન્નામતિમાત્રં નનન્દ ॥૩૩॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે ત્રિષષ્ટિતમઃ સર્ગઃ