અથ ચતુઃષષ્ટિતમઃ સર્ગઃ
સુગ્રીવેણૈવમુક્તસ્તુ હૃષ્ટો દધિમુખઃ કપિઃ।
રાઘવં લક્ષ્મણં ચૈવ સુગ્રીવં ચાભ્યવાદયત્ ॥૧॥
સ પ્રણમ્ય ચ સુગ્રીવં રાઘવૌ ચ મહાબલૌ ।
વાનરૈઃ સહિતઃ શૂરૈર્દિવમેવોત્પપાત હ ॥૨॥
સ યથૈવાગતઃ પૂર્વં તથૈવ ત્વરિતં ગતઃ।
નિપત્ય ગગનાદ્ભૂમૌ તદ્વનં પ્રવિવેશ હ ॥૩॥
સ પ્રવિષ્ટો મધુવનં દદર્શ હરિયૂથપાન્ ।
વિમદાનુદ્ધતાન્સર્વાન્મેહમાનાન્મધૂદકમ્ ॥૪॥
સ તાનુપાગમદ્વીરો બદ્ધ્વા કરપુટાઞ્જલિમ્ ।
ઉવાચ વચનં શ્લક્ષ્ણમિદં હૃષ્ટવદઙ્ગદમ્ ॥૫॥
સૌમ્ય રોષો ન કર્તવ્યો યદેભિઃ પરિવારણમ્ ।
અજ્ઞાનાદ્રક્ષિભિઃ ક્રોધાદ્ભવન્તઃ પ્રતિષેધિતાઃ॥૬॥
શ્રાન્તો દૂરાદનુપ્રાપ્તો ભક્ષયસ્વ સ્વકં મધુ ।
યુવરાજસ્ત્વમીશશ્ચ વનસ્યાસ્ય મહાબલા ॥૭॥
મૌર્ખ્યાત્પૂર્વં કૃતો રોષસ્તદ્ભવાન્ક્ષન્તુમર્હતિ ।
યથૈવ હિ પિતા તેઽભૂત્પૂર્વં હરિગણેશ્વરઃ॥૮॥
તથા ત્વમપિ સુગ્રીવો નાન્યસ્તુ હરિસત્તમ ।
આખ્યાતં હિ મયા ગત્વા પિતૃવ્યસ્ય તવાનઘ ॥૯॥
ઇહોપયાનં સર્વેષામેતેષાં વનચારિણામ્ ।
ભવદાગમનં શ્રુત્વા સહૈભિર્વનચારિભિઃ॥૧૦॥
પ્રહૃષ્ટો ન તુ રુષ્ટોઽસૌ વનં શ્રુત્વા પ્રધર્ષિતમ્ ।
પ્રહૃષ્ટો માં પિતૃવ્યસ્તે સુગ્રીવો વાનરેશ્વરઃ॥૧૧॥
શીઘ્રં પ્રેષય સર્વાંસ્તાનિતિ હોવાચ પાર્થિવઃ।
શ્રુત્વા દધિમુખસ્યૈતદ્વચનં શ્લક્ષ્ણમઙ્ગદઃ॥૧૨॥
અબ્રવીત્તાન્હરિશ્રેષ્ઠો વાક્યં વાક્યવિશારદઃ।
શઙ્કે શ્રુતોઽયં વૃત્તાન્તો રામેણ હરિયૂથપાઃ॥૧૩॥
અયં ચ હર્ષાદાખ્યાતિ તેન જાનામિ હેતુના ।
તત્ક્ષમં નેહ નઃ સ્થાતું કૃતે કાર્યે પરન્તપાઃ॥૧૪॥
પીત્વા મધુ યથાકામં વિક્રાન્તા વનચારિણઃ।
કિં શેષં ગમનં તત્ર સુગ્રીવો યત્ર વાનરઃ॥૧૫॥
સર્વે યથા માં વક્ષ્યન્તિ સમેત્ય હરિપુઙ્ગવાઃ।
તથાસ્મિ કર્તા કર્તવ્યે ભવદ્ભિઃ પરવાનહમ્ ॥૧૬॥
નાજ્ઞાપયિતુમીશોઽહં યુવરાજોઽસ્મિ યદ્યપિ ।
અયુક્તં કૃતકર્માણો યૂયં ધર્ષયિતું બલાત્ ॥૧૭॥
બ્રુવતશ્ચાઙ્ગદસ્યૈવં શ્રુત્વા વચનમુત્તમમ્ ।
પ્રહૃષ્ટમનસો વાક્યમિદમૂચુર્વનૌકસઃ॥૧૮॥
એવં વક્ષ્યતિ કો રાજન્પ્રભુઃ સન્વાનરર્ષભ ।
ઐશ્વર્યમદમત્તો હિ સર્વોઽહમિતિ મન્યતે ॥૧૯॥
તવ ચેદં સુસદૃશં વાક્યં નાન્યસ્ય કસ્યચિત્ ।
સન્નતિર્હિ તવાખ્યાતિ ભવિષ્યચ્છુભયોગ્યતામ્ ॥૨૦॥
સર્વે વયમપિ પ્રાપ્તાસ્તત્ર ગન્તું કૃતક્ષણાઃ।
સ યત્ર હરિવીરાણાં સુગ્રીવઃ પતિરવ્યયઃ॥૨૧॥
ત્વયા હ્યનુક્તૈર્હરિભિર્નૈવ શક્યં પદાત્પદમ્ ।
ક્વચિદ્ગન્તું હરિશ્રેષ્ઠ બ્રૂમઃ સત્યમિદં તુ તે ॥૨૨॥
એવં તુ વદતાં તેષામઙ્ગદઃ પ્રત્યભાષત ।
સાધુ ગચ્છામ ઇત્યુક્ત્વા ખમુત્પેતુર્મહાબલાઃ॥૨૩॥
ઉત્પતન્તમનૂત્પેતુઃ સર્વે તે હરિયૂથપાઃ।
કૃત્વાઽઽકાશં નિરાકાશં યન્ત્રોત્ક્ષિપ્તા ઇવોપલાઃ॥૨૪॥
અઙ્ગદં પુરતઃ કૃત્વા હનૂમન્તં ચ વાનરમ્ ।
તેઽમ્બરં સહસોત્પત્ય વેગવન્તઃ પ્લવઙ્ગમાઃ॥૨૫॥
વિનદન્તો મહાનાદં ઘના વાતેરિતા યથા ।
અઙ્ગદે સમનુપ્રાપ્તે સુગ્રીવો વાનરેશ્વરઃ॥૨૬॥
ઉવાચ શોકસન્તપ્તં રામં કમલલોચનમ્ ।
સમાશ્વસિહિ ભદ્રં તે દૃષ્ટા દેવી ન સંશયઃ॥૨૭॥
નાગન્તુમિહ શક્યં તૈરતીતસમયૈરિહ ।
અઙ્ગદસ્ય પ્રહર્ષાચ્ચ જાનામિ શુભદર્શન ॥૨૮॥
ન મત્સકાશમાગચ્છેત્કૃત્યે હિ વિનિપાતિતે ।
યુવરાજો મહાબાહુઃ પ્લવતામઙ્ગદો વરઃ॥૨૯॥
યદ્યપ્યકૃતકૃત્યાનામીદૃશઃ સ્યાદુપક્રમઃ।
ભવેત્તુ દીનવદનો ભ્રાન્તવિપ્લુતમાનસઃ॥૩૦॥
પિતૃપૈતામહં ચૈતત્પૂર્વકૈરભિરક્ષિતમ્ ।
ન મે મધુવનં હન્યાદદૃષ્ટ્વા જનકાત્મજામ્ ॥૩૧॥
કૌસલ્યા સુપ્રજા રામ સમાશ્વસિહિ સુવ્રત ।
દૃષ્ટા દેવી ન સન્દેહો ન ચાન્યેન હનૂમતા ॥૩૨॥
નહ્યન્યઃ કર્મણો હેતુઃ સાધનેઽસ્ય હનૂમતઃ।
હનૂમતીહ સિદ્ધિશ્ચ મતિશ્ચ મતિસત્તમ ॥૩૩॥
વ્યવસાયશ્ચ શૌર્યં ચ શ્રુતં ચાપિ પ્રતિષ્ઠિતમ્ ।
જામ્બવાન્યત્ર નેતા સ્યાદઙ્ગદશ્ચ હરીશ્વરઃ॥૩૪॥
હનૂમાંશ્ચાપ્યધિષ્ઠાતા ન તત્ર ગતિરન્યથા ।
મા ભૂશ્ચિન્તાસમાયુક્તઃ સમ્પ્રત્યમિતવિક્રમ ॥૩૫॥
યદા હિ દર્પિતોદગ્નાઃ સઙ્ગતાઃ કાનનૌકસઃ।
નૈષામકૃતકર્યાણામીદૃશઃ સ્યાદુપક્રમઃ॥૩૬॥
વનભઙ્ગેન જાનામિ મધૂનાં ભક્ષણેન ચ ।
તતઃ કિલકિલાશબ્દં શુશ્રાવાસન્નમમ્બરે ॥૩૭॥
હનૂમત્કર્મદૃપ્તાનાં નદતાં કાનનૌકસામ્ ।
કિષ્કિન્ધામુપયાતાનાં સિદ્ધિં કથયતામિવ ॥૩૮॥
તતઃ શ્રુત્વા નિનાદં તં કપીનાં કપિસત્તમઃ।
આયતાઞ્ચિતલાઙ્ગૂલઃ સોઽભવદ્ધૃષ્ટમાનસઃ॥૩૯॥
આજગ્મુસ્તેઽપિ હરયો રામદર્શનકાઙ્ક્ષિણઃ।
અઙ્ગદં પુરતઃ કૃત્વા હનૂમન્તં ચ વાનરમ્ ॥૪૦॥
તેઽઙ્ગદપ્રમુખા વીરાઃ પ્રહૃષ્ટાશ્ચ મુદાન્વિતાઃ।
નિપેતુર્હરિરાજસ્ય સમીપે રાઘવસ્ય ચ ॥૪૧॥
હનૂમાંશ્ચ મહાબાહુઃ પ્રણમ્ય શિરસા તતઃ।
નિયતામક્ષતાં દેવીં રાઘવાય ન્યવેદયત્ ॥૪૨॥
દૃષ્ટા દેવીતિ હનુમદ્વદનાદમૃતોપમમ્ ।
આકર્ણ્ય વચનં રામો હર્ષમાપ સલક્ષ્મણઃ॥૪૩॥
નિશ્ચિતાર્થં તતસ્તસ્મિન્સુગ્રીવં પવનાત્મજે ।
લક્ષ્મણઃ પ્રીતિમાન્પ્રીતં બહુમાનાદવૈક્ષત ॥૪૪॥
પ્રીત્યા ચ પરયોપેતો રાઘવઃ પરવીરહા ।
બહુમાનેન મહતા હનૂમન્તમવૈક્ષત ॥૪૫॥
ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્્રામાયણે વાલ્મીકીયે આદિકાવ્યે સુન્દરકાણ્ડે ચતુઃષષ્ટિતમઃ સર્ગઃ