ಅಥ ದ್ವಿತೀಯಃ ಸರ್ಗಃ ಸ ಸಾಗರಮನಾಧೃಷ್ಯಮತಿಕ್ರಮ್ಯ ಮಹಾಬಲಃ। ತ್ರಿಕೂಟಸ್ಯ ತಟೇ ಲಙ್ಕಾಂ ಸ್ಥಿತಃ ಸ್ವಸ್ಥೋ ದದರ್ಶ ಹ ॥೧॥ ತತಃ ಪಾದಪಮುಕ್ತೇನ ಪುಷ್ಪವರ್ಷೇಣ ವೀರ್ಯವಾನ್ । ಅಭಿವೃಷ್ಟಸ್ತತಸ್ತತ್ರ ಬಭೌ ಪುಷ್ಪಮಯೋ ಹರಿಃ॥೨॥ ಯೋಜನಾನಾಂ ಶತಂ ಶ್ರೀಮಾಂಸ್ತೀರ್ತ್ವಾಪ್ಯುತ್ತಮವಿಕ್ರಮಃ। ಅನಿಃಶ್ವಸನ್ ಕಪಿಸ್ತತ್ರ ನ ಗ್ಲಾನಿಮಧಿಗಚ್ಛತಿ ॥೩॥ ಶತಾನ್ಯಹಂ ಯೋಜನಾನಾಂ ಕ್ರಮೇಯಂ ಸುಬಹೂನ್ಯಪಿ । ಕಿಂ ಪುನಃ ಸಾಗರಸ್ಯಾನ್ತಂ ಸಙ್ಖ್ಯಾತಂ ಶತಯೋಜನಮ್ ॥೪॥ ಸ ತು ವೀರ್ಯವತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಪ್ಲವತಾಮಪಿ ಚೋತ್ತಮಃ। ಜಗಾಮ ವೇಗವಾನ್ ಲಙ್ಕಾಂ ಲಙ್ಘಯಿತ್ವಾ ಮಹೋದಧಿಮ್ ॥೫॥ ಶಾದ್ವಲಾನಿ ಚ ನೀಲಾನಿ ಗನ್ಧವನ್ತಿ ವನಾನಿ ಚ । ಮಧುಮನ್ತಿ ಚ ಮಧ್ಯೇನ ಜಗಾಮ ನಗವನ್ತಿ ಚ ॥೬॥ ಶೈಲಾಂಶ್ಚ ತರುಸಞ್ಛನ್ನಾನ್ ವನರಾಜೀಶ್ಚ ಪುಷ್ಪಿತಾಃ। ಅಭಿಚಕ್ರಾಮ ತೇಜಸ್ವೀ ಹನೂಮಾನ್ ಪ್ಲವಗರ್ಷಭಃ॥೭॥ ಸ ತಸ್ಮಿನ್ನಚಲೇ ತಿಷ್ಠನ್ ವನಾನ್ಯುಪವನಾನಿ ಚ । ಸ ನಗಾಗ್ರೇ ಸ್ಥಿತಾಂ ಲಙ್ಕಾಂ ದದರ್ಶ ಪವನಾತ್ಮಜಃ॥೮॥ ಸರಲಾನ್ ಕರ್ಣಿಕಾರಾಂಶ್ಚ ಖರ್ಜೂರಾಂಶ್ಚ ಸುಪುಷ್ಪಿತಾನ್ । ಪ್ರಿಯಾಲಾನ್ ಮುಚುಲಿನ್ದಾಂಶ್ಚ ಕುಟಜಾನ್ ಕೇತಕಾನಪಿ ॥೯॥ ಪ್ರಿಯಙ್ಗೂನ್ ಗನ್ಧಪೂರ್ಣಾಂಶ್ಚ ನೀಪಾನ್ ಸಪ್ತಚ್ಛದಾಂಸ್ತಥಾ । ಅಸನಾನ್ ಕೋವಿದಾರಾಂಶ್ಚ ಕರವೀರಾಂಶ್ಚ ಪುಷ್ಪಿತಾನ್ ॥೧೦॥ ಪುಷ್ಪಭಾರನಿಬದ್ಧಾಂಶ್ಚ ತಥಾ ಮುಕುಲಿತಾನಪಿ । ಪಾದಪಾನ್ ವಿಹಗಾಕೀರ್ಣಾನ್ ಪವನಾಧೂತಮಸ್ತಕಾನ್ ॥೧೧॥ ಹಂಸಕಾರಣ್ಡವಾಕೀರ್ಣಾ ವಾಪೀಃ ಪದ್ಮೋತ್ಪಲಾವೃತಾಃ। ಆಕ್ರೀಡಾನ್ ವಿವಿಧಾನ್ ರಮ್ಯಾನ್ ವಿವಿಧಾಂಶ್ಚ ಜಲಾಶಯಾನ್ ॥೧೨॥ ಸನ್ತತಾನ್ ವಿವಿಧೈರ್ವೃಕ್ಷೈಃ ಸರ್ವರ್ತುಫಲಪುಷ್ಪಿತೈಃ। ಉದ್ಯಾನಾನಿ ಚ ರಮ್ಯಾಣಿ ದದರ್ಶ ಕಪಿಕುಞ್ಜರಃ॥೧೩॥ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಚ ಲಕ್ಷ್ಮೀವಾಁಲ್ಲಙ್ಕಾಂ ರಾವಣಪಾಲಿತಾಮ್ । ಪರಿಖಾಭಿಃ ಸಪದ್ಮಾಭಿಃ ಸೋತ್ಪಲಾಭಿರಲಙ್ಕೃತಾಮ್ ॥೧೪॥ ಸೀತಾಪಹರಣಾತ್ ತೇನ ರಾವಣೇನ ಸುರಕ್ಷಿತಾಮ್ । ಸಮನ್ತಾದ್ ವಿಚರದ್ಭಿಶ್ಚ ರಾಕ್ಷಸೈರುಗ್ರಧನ್ವಿಭಿಃ॥೧೫॥ ಕಾಞ್ಚನೇನಾವೃತಾಂ ರಮ್ಯಾಂ ಪ್ರಾಕಾರೇಣ ಮಹಾಪುರೀಮ್ । ಗೃಹೈಶ್ಚ ಗಿರಿಸಙ್ಕಾಶೈಃ ಶಾರದಾಮ್ಬುದಸನ್ನಿಭೈಃ॥೧೬॥ ಪಾಣ್ಡುರಾಭಿಃ ಪ್ರತೋಲೀಭಿರುಚ್ಚಾಭಿರಭಿಸಂವೃತಾಮ್ । ಅಟ್ಟಾಲಕಶತಾಕೀರ್ಣಾಂ ಪತಾಕಾಧ್ವಜಶೋಭಿತಾಮ್ ॥೧೭॥ ತೋರಣೈಃ ಕಾಞ್ಚನೈರ್ದಿವ್ಯೈರ್ಲತಾಪಙ್ಕ್ತಿವಿರಾಜಿತೈಃ। ದದರ್ಶ ಹನುಮಾನ್ ಲಙ್ಕಾಂ ದೇವೋ ದೇವಪುರೀಮಿವ ॥೧೮॥ ಗಿರಿಮೂರ್ಧ್ನಿ ಸ್ಥಿತಾಂ ಲಙ್ಕಾಂ ಪಾಣ್ಡುರೈರ್ಭವನೈಃ ಶುಭೈಃ। ದದರ್ಶ ಸ ಕಪಿಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಪುರೀಮಾಕಾಶಗಾಮಿವ ॥೧೯॥ ಪಾಲಿತಾಂ ರಾಕ್ಷಸೇನ್ದ್ರೇಣ ನಿರ್ಮಿತಾಂ ವಿಶ್ವಕರ್ಮಣಾ । ಪ್ಲವಮಾನಾಮಿವಾಕಾಶೇ ದದರ್ಶ ಹನುಮಾನ್ ಕಪಿಃ॥೨೦॥ ವಪ್ರಪ್ರಾಕಾರಜಘನಾಂ ವಿಪುಲಾಮ್ಬುವನಾಮ್ಬರಾಮ್ । ಶತಘ್ನೀಶೂಲಕೇಶಾನ್ತಾಮಟ್ಟಾಲಕಾವತಂಸಕಾಮ್ ॥೨೧॥ ಮನಸೇವ ಕೃತಾಂ ಲಙ್ಕಾಂ ನಿರ್ಮಿತಾಂ ವಿಶ್ವಕರ್ಮಣಾ । ದ್ವಾರಮುತ್ತರಮಾಸಾದ್ಯ ಚಿನ್ತಯಾಮಾಸ ವಾನರಃ॥೨೨॥ ಕೈಲಾಸನಿಲಯಪ್ರಖ್ಯಮಾಲಿಖನ್ತಮಿವಾಮ್ಬರಮ್ । ಧ್ರಿಯಮಾಣಮಿವಾಕಾಶಮುಚ್ಛ್ರಿತೈರ್ಭವನೋತ್ತಮೈಃ॥೨೩॥ ಸಮ್ಪೂರ್ಣಾ ರಾಕ್ಷಸೈರ್ಘೋರೈರ್ನಾಗೈರ್ಭೋಗವತೀಮಿವ । ಅಚಿನ್ತ್ಯಾಂ ಸುಕೃತಾಂ ಸ್ಪಷ್ಟಾಂ ಕುಬೇರಾಧ್ಯುಷಿತಾಂ ಪುರಾ ॥೨೪॥ ದಂಷ್ಟ್ರಾಭಿರ್ಬಹುಭಿಃ ಶೂರೈಃ ಶೂಲಪಟ್ಟಿಶಪಾಣಿಭಿಃ। ರಕ್ಷಿತಾಂ ರಾಕ್ಷಸೈರ್ಘೋರೈರ್ಗುಹಾಮಾಶೀವಿಷೈರಿವ ॥೨೫॥ ತಸ್ಯಾಶ್ಚ ಮಹತೀಂ ಗುಪ್ತಿಂ ಸಾಗರಂ ಚ ನಿರೀಕ್ಷ್ಯ ಸಃ। ರಾವಣಂ ಚ ರಿಪುಂ ಘೋರಂ ಚಿನ್ತಯಾಮಾಸ ವಾನರಃ॥೨೬॥ ಆಗತ್ಯಾಪೀಹ ಹರಯೋ ಭವಿಷ್ಯನ್ತಿ ನಿರರ್ಥಕಾಃ। ನಹಿ ಯುದ್ಧೇನ ವೈ ಲಙ್ಕಾ ಶಕ್ಯಾ ಜೇತುಂ ಸುರೈರಪಿ ॥೨೭॥ ಇಮಾಂ ತ್ವವಿಷಮಾಂ ಲಙ್ಕಾಂ ದುರ್ಗಾಂ ರಾವಣಪಾಲಿತಾಮ್ । ಪ್ರಾಪ್ಯಾಪಿ ಸುಮಹಾಬಾಹುಃ ಕಿಂ ಕರಿಷ್ಯತಿ ರಾಘವಃ॥೨೮॥ ಅವಕಾಶೋ ನ ಸಾಮ್ನಸ್ತು ರಾಕ್ಷಸೇಷ್ವಭಿಗಮ್ಯತೇ । ನ ದಾನಸ್ಯ ನ ಭೇದಸ್ಯ ನೈವ ಯುದ್ಧಸ್ಯ ದೃಶ್ಯತೇ ॥೨೯॥ ಚತುರ್ಣಾಮೇವ ಹಿ ಗತಿರ್ವಾನರಾಣಾಂ ತರಸ್ವಿನಾಮ್ । ವಾಲಿಪುತ್ರಸ್ಯ ನೀಲಸ್ಯ ಮಮ ರಾಜ್ಞಶ್ಚ ಧೀಮತಃ॥೩೦॥ ಯಾವಜ್ಜಾನಾಮಿ ವೈದೇಹೀಂ ಯದಿ ಜೀವತಿ ವಾ ನ ವಾ । ತತ್ರೈವ ಚಿನ್ತಯಿಷ್ಯಾಮಿ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತಾಂ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಮ್ ॥೩೧॥ ತತಃ ಸ ಚಿನ್ತಯಾಮಾಸ ಮುಹೂರ್ತಂ ಕಪಿಕುಞ್ಜರಃ। ಗಿರೇಃ ಶೃಙ್ಗೇ ಸ್ಥಿತಸ್ತಸ್ಮಿನ್ ರಾಮಸ್ಯಾಭ್ಯುದಯಂ ತತಃ॥೩೨॥ ಅನೇನ ರೂಪೇಣ ಮಯಾ ನ ಶಕ್ಯಾ ರಕ್ಷಸಾಂ ಪುರೀ । ಪ್ರವೇಷ್ಟುಂ ರಾಕ್ಷಸೈರ್ಗುಪ್ತಾ ಕ್ರೂರೈರ್ಬಲಸಮನ್ವಿತೈಃ॥೩೩॥ ಮಹೌಜಸೋ ಮಹಾವೀರ್ಯಾ ಬಲವನ್ತಶ್ಚ ರಾಕ್ಷಸಾಃ। ವಞ್ಚನೀಯಾ ಮಯಾ ಸರ್ವೇ ಜಾನಕೀಂ ಪರಿಮಾರ್ಗತಾ ॥೩೪॥ ಲಕ್ಷ್ಯಾಲಕ್ಷ್ಯೇಣ ರೂಪೇಣ ರಾತ್ರೌ ಲಙ್ಕಾಪುರೀ ಮಯಾ । ಪ್ರಾಪ್ತಕಾಲಂ ಪ್ರವೇಷ್ಟುಂ ಮೇ ಕೃತ್ಯಂ ಸಾಧಯಿತುಂ ಮಹತ್ ॥೩೫॥ ತಾಂ ಪುರೀಂ ತಾದೃಶೀಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ದುರಾಧರ್ಷಾಂ ಸುರಾಸುರೈಃ। ಹನೂಮಾಂಶ್ಚಿನ್ತಯಾಮಾಸ ವಿನಿಃಶ್ವಸ್ಯ ಮುಹುರ್ಮುಹುಃ॥೩೬॥ ಕೇನೋಪಾಯೇನ ಪಶ್ಯೇಯಂ ಮೈಥಿಲೀಂ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಮ್ । ಅದೃಷ್ಟೋ ರಾಕ್ಷಸೇನ್ದ್ರೇಣ ರಾವಣೇನ ದುರಾತ್ಮನಾ ॥೩೭॥ ನ ವಿನಶ್ಯೇತ್ ಕಥಂ ಕಾರ್ಯಂ ರಾಮಸ್ಯ ವಿದಿತಾತ್ಮನಃ। ಏಕಾಮೇಕಸ್ತು ಪಶ್ಯೇಯಂ ರಹಿತೇ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಮ್ ॥೩೮॥ ಭೂತಾಶ್ಚಾರ್ಥಾ ವಿನಶ್ಯನ್ತಿ ದೇಶಕಾಲವಿರೋಧಿತಾಃ। ವಿಕ್ಲವಂ ದೂತಮಾಸಾದ್ಯ ತಮಃ ಸೂರ್ಯೋದಯೇ ಯಥಾ ॥೩೯॥ ಅರ್ಥಾನರ್ಥಾನ್ತರೇ ಬುದ್ಧಿರ್ನಿಶ್ಚಿತಾಪಿ ನ ಶೋಭತೇ । ಘಾತಯನ್ತೀಹ ಕಾರ್ಯಾಣಿ ದೂತಾಃ ಪಣ್ಡಿತಮಾನಿನಃ॥೪೦॥ ನ ವಿನಶ್ಯೇತ್ ಕಥಂ ಕಾರ್ಯಂ ವೈಕ್ಲವ್ಯಂ ನ ಕಥಂ ಭವೇತ್ । ಲಙ್ಘನಂ ಚ ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ಕಥಂ ನು ನ ಭವೇದ್ ವೃಥಾ ॥೪೧॥ ಮಯಿ ದೃಷ್ಟೇ ತು ರಕ್ಷೋಭೀ ರಾಮಸ್ಯ ವಿದಿತಾತ್ಮನಃ। ಭವೇದ್ ವ್ಯರ್ಥಮಿದಂ ಕಾರ್ಯಂ ರಾವಣಾನರ್ಥಮಿಚ್ಛತಃ॥೪೨॥ ನಹಿ ಶಕ್ಯಂ ಕ್ವಚಿತ್ ಸ್ಥಾತುಮವಿಜ್ಞಾತೇನ ರಾಕ್ಷಸೈಃ। ಅಪಿ ರಾಕ್ಷಸರೂಪೇಣ ಕಿಮುತಾನ್ಯೇನ ಕೇನಚಿತ್ ॥೪೩॥ ವಾಯುರಪ್ಯತ್ರ ನಾಜ್ಞಾತಶ್ಚರೇದಿತಿ ಮತಿರ್ಮಮ । ನಹ್ಯತ್ರಾವಿದಿತಂ ಕಿಞ್ಚಿದ್ ರಕ್ಷಸಾಂ ಭೀಮಕರ್ಮಣಾಮ್ ॥೪೪॥ ಇಹಾಹಂ ಯದಿ ತಿಷ್ಠಾಮಿ ಸ್ವೇನ ರೂಪೇಣ ಸಂವೃತಃ। ವಿನಾಶಮುಪಯಾಸ್ಯಾಮಿ ಭರ್ತುರರ್ಥಶ್ಚ ಹಾಸ್ಯತಿ ॥೪೫॥ ತದಹಂ ಸ್ವೇನ ರೂಪೇಣ ರಜನ್ಯಾಂ ಹ್ರಸ್ವತಾಂ ಗತಃ। ಲಙ್ಕಾಮಭಿಪತಿಷ್ಯಾಮಿ ರಾಘವಸ್ಯಾರ್ಥಸಿದ್ಧಯೇ ॥೪೬॥ ರಾವಣಸ್ಯ ಪುರೀಂ ರಾತ್ರೌ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಸುದುರಾಸದಾಮ್ । ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಭವನಂ ಸರ್ವಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಮ್ ॥೪೭॥ ಇತಿ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಹನುಮಾನ್ ಸೂರ್ಯಸ್ಯಾಸ್ತಮಯಂ ಕಪಿಃ। ಆಚಕಾಙ್ಕ್ಷೇ ತದಾ ವೀರೋ ವೈದೇಹ್ಯಾ ದರ್ಶನೋತ್ಸುಕಃ॥೪೮॥ ಸೂರ್ಯೇ ಚಾಸ್ತಂ ಗತೇ ರಾತ್ರೌ ದೇಹಂ ಸಙ್ಕ್ಷಿಪ್ಯ ಮಾರುತಿಃ। ವೃಷದಂಶಕಮಾತ್ರೋಽಥ ಬಭೂವಾದ್ಭುತದರ್ಶನಃ॥೪೯॥ ಪ್ರದೋಷಕಾಲೇ ಹನುಮಾಂಸ್ತೂರ್ಣಮುತ್ಪತ್ಯ ವೀರ್ಯವಾನ್ । ಪ್ರವಿವೇಶ ಪುರೀಂ ರಮ್ಯಾಂ ಪ್ರವಿಭಕ್ತಮಹಾಪಥಾಮ್ ॥೫೦॥ ಪ್ರಾಸಾದಮಾಲಾವಿತತಾಂ ಸ್ತಮ್ಭೈಃ ಕಾಞ್ಚನಸನ್ನಿಭೈಃ। ಶಾತಕುಮ್ಭನಿಭೈರ್ಜಾಲೈರ್ಗನ್ಧರ್ವನಗರೋಪಮಾಮ್ ॥೫೧॥ ಸಪ್ತಭೌಮಾಷ್ಟಭೌಮೈಶ್ಚ ಸ ದದರ್ಶ ಮಹಾಪುರೀಮ್ । ತಲೈಃ ಸ್ಫಟಿಕಸಙ್ಕೀರ್ಣೈಃ ಕಾರ್ತಸ್ವರವಿಭೂಷಿತೈಃ॥೫೨॥ ವೈದೂರ್ಯಮಣಿಚಿತ್ರೈಶ್ಚ ಮುಕ್ತಾಜಾಲವಿಭೂಷಿತೈಃ। ತೈಸ್ತೈಃ ಶುಶುಭಿರೇ ತಾನಿ ಭವನಾನ್ಯತ್ರ ರಕ್ಷಸಾಮ್ ॥೫೩॥ ಕಾಞ್ಚನಾನಿ ವಿಚಿತ್ರಾಣಿ ತೋರಣಾನಿ ಚ ರಕ್ಷಸಾಮ್ । ಲಙ್ಕಾಮುದ್ಯೋತಯಾಮಾಸುಃ ಸರ್ವತಃ ಸಮಲಙ್ಕೃತಾಮ್ ॥೫೪॥ ಅಚಿನ್ತ್ಯಾಮದ್ಭುತಾಕಾರಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಲಙ್ಕಾಂ ಮಹಾಕಪಿಃ। ಆಸೀದ್ ವಿಷಣ್ಣೋ ಹೃಷ್ಟಶ್ಚ ವೈದೇಹ್ಯಾ ದರ್ಶನೋತ್ಸುಕಃ॥೫೫॥ ಸ ಪಾಣ್ಡುರಾವಿದ್ಧವಿಮಾನಮಾಲಿನೀಂ ಮಹಾರ್ಹಜಾಮ್ಬೂನದಜಾಲತೋರಣಾಮ್ । ಯಶಸ್ವಿನೀಂ ರಾವಣಬಾಹುಪಾಲಿತಾಂ ಕ್ಷಪಾಚರೈರ್ಭೀಮಬಲೈಃ ಸುಪಾಲಿತಾಮ್ ॥೫೬॥ ಚನ್ದ್ರೋಽಪಿ ಸಾಚಿವ್ಯಮಿವಾಸ್ಯ ಕುರ್ವಂ- ಸ್ತಾರಾಗಣೈರ್ಮಧ್ಯಗತೋ ವಿರಾಜನ್ । ಜ್ಯೋತ್ಸ್ನಾವಿತಾನೇನ ವಿತತ್ಯ ಲೋಕಾ- ನುತ್ತಿಷ್ಠತೇಽನೇಕಸಹಸ್ರರಶ್ಮಿಃ॥೫೭॥ ಶಙ್ಖಪ್ರಭಂ ಕ್ಷೀರಮೃಣಾಲವರ್ಣ ಮುದ್ಗಚ್ಛಮಾನಂ ವ್ಯವಭಾಸಮಾನಮ್ । ದದರ್ಶ ಚನ್ದ್ರಂ ಸ ಕಪಿಪ್ರವೀರಃ ಪೋಪ್ಲೂಯಮಾನಂ ಸರಸೀವ ಹಂಸಮ್ ॥೫೮॥ ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್್ರಾಮಾಯಣೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ಸುನ್ದರಕಾಣ್ಡೇ ದ್ವಿತೀಯಃ ಸರ್ಗಃ