ಅಥ ಚಥುರ್ದಶಃ ಸರ್ಗಃ ಸ ಮುಹೂರ್ತಮಿವ ಧ್ಯಾತ್ವಾ ಮನಸಾ ಚಾಧಿಗಮ್ಯ ತಾಮ್ । ಅವಪ್ಲುತೋ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಪ್ರಾಕಾರಂ ತಸ್ಯ ವೇಶ್ಮನಃ॥೧॥ ಸ ತು ಸಂಹೃಷ್ಟಸರ್ವಾಙ್ಗಃ ಪ್ರಾಕಾರಸ್ಥೋ ಮಹಾಕಪಿಃ। ಪುಷ್ಪಿತಾಗ್ರಾನ್ವಸನ್ತಾದೌ ದದರ್ಶ ವಿವಿಧಾನ್ದ್ರುಮಾನ್ ॥೨॥ ಸಾಲಾನಶೋಕಾನ್ಭವ್ಯಾಂಶ್ಚ ಚಮ್ಪಕಾಂಶ್ಚ ಸುಪುಷ್ಪಿತಾನ್ । ಉದ್ದಾಲಕಾನ್ನಾಗವೃಕ್ಷಾಂಶ್ಚೂತಾನ್ಕಪಿಮುಖಾನಪಿ ॥೩॥ ತಥಾಽಽಮ್ರವಣಸಮ್ಪನ್ನಾಁಲ್ಲತಾಶತಸಮನ್ವಿತಾನ್ । ಜ್ಯಾಮುಕ್ತ ಇವ ನಾರಾಚಃ ಪುಪ್ಲುವೇ ವೃಕ್ಷವಾಟಿಕಾಮ್ ॥೪॥ ಸ ಪ್ರವಿಷ್ಯ ವಿಚಿತ್ರಾಂ ತಾಂ ವಿಹಗೈರಭಿನಾದಿತಾಮ್ । ರಾಜತೈಃ ಕಾಞ್ಚನೈಶ್ಚೈವ ಪಾದಪೈಃ ಸರ್ವತೋ ವೃತಾಮ್ ॥೫॥ ವಿಹಗೈರ್ಮೃಗಸಙ್ಘೈಶ್ಚ ವಿಚಿತ್ರಾಂ ಚಿತ್ರಕಾನನಾಮ್ । ಉದಿತಾದಿತ್ಯಸಙ್ಕಾಶಾಂ ದದರ್ಶ ಹನುಮಾನ್ ಬಲೀ ॥೬॥ ವೃತಾಂ ನಾನಾವಿಧೈರ್ವೃಕ್ಷೈಃ ಪುಷ್ಪೋಪಗಫಲೋಪಗೈಃ। ಕೋಕಿಲೈರ್ಭೃಙ್ಗರಾಜೈಶ್ಚ ಮತ್ತೈರ್ನಿತ್ಯನಿಷೇವಿತಾಮ್ ॥೭॥ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಮನುಜಾಂ ಕಾಲೇ ಮೃಗಪಕ್ಷಿಮದಾಕುಲಾಮ್ । ಮತ್ತಬರ್ಹಿಣಸಙ್ಘುಷ್ಟಾಂ ನಾನಾದ್ವಿಜಗಣಾಯುತಾಮ್ ॥೮॥ ಮಾರ್ಗಮಾಣೋ ವರಾರೋಹಾಂ ರಾಜಪುತ್ರೀಮನಿನ್ದಿತಾಮ್ । ಸುಖಪ್ರಸುಪ್ತಾನ್ವಿಹಗಾನ್ಬೋಧಯಾಮಾಸ ವಾನರಃ॥೯॥ ಉತ್ಪತದ್ಭಿರ್ದ್ವಿಜಗಣೈಃ ಪಕ್ಷೈರ್ವಾತೈಃ ಸಮಾಹತಾಃ। ಅನೇಕವರ್ಣಾ ವಿವಿಧಾ ಮುಮುಚುಃ ಪುಷ್ಪವೃಷ್ಟಯಃ॥೧೦॥ ಪುಷ್ಪಾವಕೀರ್ಣಃ ಶುಶುಭೇ ಹನುಮಾನ್ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ। ಅಶೋಕವನಿಕಾಮಧ್ಯೇ ಯಥಾ ಪುಷ್ಪಮಯೋ ಗಿರಿಃ॥೧೧॥ ದಿಶಃ ಸರ್ವಾಭಿಧಾವನ್ತಂ ವೃಕ್ಷಖಣ್ಡಗತಂ ಕಪಿಮ್ । ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸರ್ವಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ವಸನ್ತ ಇತಿ ಮೇನಿರೇ ॥೧೨॥ ವೃಕ್ಷೇಭ್ಯಃ ಪತಿತೈಃ ಪುಷ್ಪೈರವಕೀರ್ಣಾಃ ಪೃಥಗ್ವಿಧೈಃ। ರರಾಜ ವಸುಧಾ ತತ್ರ ಪ್ರಮದೇವ ವಿಭೂಷಿತಾ ॥೧೩॥ ತರಸ್ವಿನಾ ತೇ ತರವಸ್ತರಸಾ ಬಹು ಕಮ್ಪಿತಾಃ। ಕುಸುಮಾನಿ ವಿಚಿತ್ರಾಣಿ ಸಸೃಜುಃ ಕಪಿನಾ ತದಾ ॥೧೪॥ ನಿರ್ಧೂತಪತ್ರಶಿಖರಾಃ ಶೀರ್ಣಪುಷ್ಪಫಲದ್ರುಮಾಃ। ನಿಕ್ಷಿಪ್ತವಸ್ತ್ರಾಭರಣಾ ಧೂರ್ತಾ ಇವ ಪರಾಜಿತಾಃ॥೧೫॥ ಹನೂಮತಾ ವೇಗವತಾ ಕಮ್ಪಿತಾಸ್ತೇ ನಗೋತ್ತಮಾಃ। ಪುಷ್ಪಪತ್ರಫಲಾನ್ಯಾಶು ಮುಮುಚುಃ ಫಲಶಾಲಿನಃ॥೧೬॥ ವಿಹಙ್ಗಸಙ್ಘೈರ್ಹೀನಾಸ್ತೇ ಸ್ಕನ್ಧಮಾತ್ರಾಶ್ರಯಾ ದ್ರುಮಾಃ। ಬಭೂವುರಗಮಾಃ ಸರ್ವೇ ಮಾರುತೇನ ವಿನಿರ್ಧುತಾಃ॥೧೭॥ ವಿಧೂತಕೇಶೀ ಯುವತಿರ್ಯಥಾ ಮೃದಿತವರ್ಣಕಾ । ನಿಪೀತಶುಭದನ್ತೋಷ್ಠೀ ನಖೈರ್ದನ್ತೈಶ್ಚ ವಿಕ್ಷತಾ ॥೧೮॥ ತಥಾ ಲಾಙ್ಗೂಲಹಸ್ತೈಸ್ತು ಚರಣಾಭ್ಯಾಂ ಚ ಮರ್ದಿತಾ । ತಥೈವಾಶೋಕವನಿಕಾ ಪ್ರಭಗ್ನವರಪಾದಪಾ ॥೧೯॥ ಮಹಾಲತಾನಾಂ ದಾಮಾನಿ ವ್ಯಧಮತ್ತರಸಾ ಕಪಿಃ। ಯಥಾ ಪ್ರಾವೃಷಿ ವೇಗೇನ ಮೇಘಜಾಲಾನಿ ಮಾರುತಃ॥೨೦॥ ಸ ತತ್ರ ಮಣಿಭೂಮೀಶ್ಚ ರಾಜತೀಶ್ಚ ಮನೋರಮಾಃ। ತಥಾ ಕಾಞ್ಚನಭೂಮೀಶ್ಚ ವಿಚರನ್ದದೃಶೇ ಕಪಿಃ॥೨೧॥ ವಾಪೀಶ್ಚ ವಿವಿಧಾಕಾರಾಃ ಪೂರ್ಣಾಃ ಪರಮವಾರಿಣಾ । ಮಹಾರ್ಹೈರ್ಮಣಿಸೋಪಾನೈರುಪಪನ್ನಾಸ್ತತಸ್ತತಃ॥೨೨॥ ಮುಕ್ತಾಪ್ರವಾಲಸಿಕತಾಃ ಸ್ಫಾಟಿಕಾನ್ತರಕುಟ್ಟಿಮಾಃ। ಕಾಞ್ಚನೈಸ್ತರುಭಿಶ್ಚಿತ್ರೈಸ್ತೀರಜೈರುಪಶೋಭಿತಾಃ॥೨೩॥ ಬುದ್ಧಪದ್ಮೋತ್ಪಲವನಾಶ್ಚಕ್ರವಾಕೋಪಶೋಭಿತಾಃ। ನತ್ಯೂಹರುತಸಙ್ಘುಷ್ಟಾ ಹಂಸಸಾರಸನಾದಿತಾಃ॥೨೪॥ ದೀರ್ಘಾಭಿರ್ದ್ರುಮಯುಕ್ತಾಭಿಃ ಸರಿದ್ಭಿಶ್ಚ ಸಮನ್ತತಃ। ಅಮೃತೋಪಮತೋಯಾಭಿಃ ಶಿವಾಭಿರುಪಸಂಸ್ಕೃತಾಃ॥೨೫॥ ಲತಾಶತೈರವತತಾಃ ಸನ್ತಾನಕುಸುಮಾವೃತಾಃ। ನಾನಾಗುಲ್ಮಾವೃತವನಾಃ ಕರವೀರಕೃತಾನ್ತರಾಃ॥೨೬॥ ತತೋಽಮ್ಬುಧರಸಙ್ಕಾಶಂ ಪ್ರವೃದ್ಧಶಿಖರಂ ಗಿರಿಮ್ । ವಿಚಿತ್ರಕೂಟಂ ಕೂಟೈಶ್ಚ ಸರ್ವತಃ ಪರಿವಾರಿತಮ್ ॥೨೭॥ ಶಿಲಾಗೃಹೈರವತತಂ ನಾನಾವೃಕ್ಷಸಮಾವೃತಮ್ । ದದರ್ಶ ಕಪಿಶಾರ್ದೂಲೋ ರಮ್ಯಂ ಜಗತಿ ಪರ್ವತಮ್ ॥೨೮॥ ದದರ್ಶ ಚ ನಗಾತ್ತಸ್ಮಾನ್ನದೀಂ ನಿಪತಿತಾಂ ಕಪಿಃ। ಅಙ್ಕಾದಿವ ಸಮುತ್ಪತ್ಯ ಪ್ರಿಯಸ್ಯ ಪತಿತಾಂ ಪ್ರಿಯಾಮ್ ॥೨೯॥ ಜಲೇ ನಿಪತಿತಾಗ್ರೈಶ್ಚ ಪಾದಪೈರುಪಶೋಭಿತಾಮ್ । ವಾರ್ಯಮಾಣಾಮಿವ ಕ್ರುದ್ಧಾಂ ಪ್ರಮದಾಂ ಪ್ರಿಯಬನ್ಧುಭಿಃ॥೩೦॥ ಪುನರಾವೃತ್ತತೋಯಾಂ ಚ ದದರ್ಶ ಸ ಮಹಾಕಪಿಃ। ಪ್ರಸನ್ನಾಮಿವ ಕಾನ್ತಸ್ಯ ಕಾನ್ತಾಂ ಪುನರುಪಸ್ಥಿತಾಮ್ ॥೩೧॥ ತಸ್ಯಾದೂರಾತ್ಸ ಪದ್ಮಿನ್ಯೋ ನಾನಾದ್ವಿಜಗಣಾಯುತಾಃ। ದದರ್ಶ ಕಪಿಶಾರ್ದೂಲೋ ಹನುಮಾನ್ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ॥೩೨॥ ಕೃತ್ರಿಮಾಂ ದೀರ್ಘಿಕಾಂ ಚಾಪಿ ಪೂರ್ಣಾಂ ಶೀತೇನ ವಾರಿಣಾ । ಮಣಿಪ್ರವರಸೋಪಾನಾಂ ಮುಕ್ತಾಸಿಕತಶೋಭಿತಾಮ್ ॥೩೩॥ ವಿವಿಧೈರ್ಮೃಗಸಙ್ಘೈಶ್ಚ ವಿಚಿತ್ರಾಂ ಚಿತ್ರಕಾನನಾಮ್ । ಪ್ರಾಸಾದೈಃ ಸುಮಹದ್ಭಿಶ್ಚ ನಿರ್ಮಿತೈರ್ವಿಶ್ವಕರ್ಮಣಾ ॥೩೪॥ ಕಾನನೈಃ ಕೃತ್ರಿಮೈಶ್ಚಾಪಿ ಸರ್ವತಃ ಸಮಲಙ್ಕೃತಾಮ್ । ಯೇ ಕೇಚಿತ್ಪಾದಪಾಸ್ತತ್ರ ಪುಷ್ಪೋಪಗಫಲೋಪಗಾಃ॥೩೫॥ ಸಚ್ಛತ್ರಾಃ ಸವಿತರ್ದೀಕಾಃ ಸರ್ವೇ ಸೌವರ್ಣವೇದಿಕಾಃ। ಲತಾಪ್ರತಾನೈರ್ಬಹುಭಿಃ ಪರ್ಣೈಶ್ಚ ಬಹುಭಿರ್ವೃತಾಮ್ ॥೩೬॥ ಕಾಞ್ಚನೀಂ ಶಿಂಶಪಾಮೇಕಾಂ ದದರ್ಶ ಸ ಮಹಾಕಪಿಃ। ವೃತಾಂ ಹೇಮಮಯೀಭಿಸ್ತು ವೇದಿಕಾಭಿಃ ಸಮನ್ತತಃ॥೩೭॥ ಸೋಽಪಶ್ಯದ್ಭೂಮಿಭಾಗಾಂಶ್ಚ ನಗಪ್ರಸ್ರವಣಾನಿ ಚ । ಸುವರ್ಣವೃಕ್ಷಾನಪರಾನ್ದದರ್ಶ ಶಿಖಿಸಂನಿಭಾನ್ ॥೩೮॥ ತೇಷಾಂ ದ್ರುಮಾಣಾಂ ಪ್ರಭಯಾ ಮೇರೋರಿವ ಮಹಾಕಪಿಃ। ಅಮನ್ಯತ ತದಾ ವೀರಃ ಕಾಞ್ಚನೋಽಸ್ಮೀತಿ ಸರ್ವತಃ॥೩೯॥ ತಾನ್ ಕಾಞ್ಚನಾನ್ ವೃಕ್ಷಗಣಾನ್ ಮಾರುತೇನ ಪ್ರಕಮ್ಪಿತಾನ್ । ಕಿಙ್ಕಿಣೀಶತನಿರ್ಘೋಷಾನ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಿಸ್ಮಯಮಾಗಮತ್ ॥೪೦॥ ಸುಪುಷ್ಪಿತಾಗ್ರಾನ್ ರುಚಿರಾಂಸ್ತರುಣಾಙ್ಕುರಪಲ್ಲವಾನ್ । ತಾಮಾರುಹ್ಯ ಮಹಾವೇಗಃ ಶಿಂಶಪಾಂ ಪರ್ಣಸಂವೃತಾಮ್ ॥೪೧॥ ಇತೋ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ವೈದೇಹೀಂ ರಾಮ ದರ್ಶನಲಾಲಸಾಮ್ । ಇತಶ್ಚೇತಶ್ಚ ದುಃಖಾರ್ತಾಂ ಸಮ್ಪತನ್ತೀಂ ಯದೃಚ್ಛಯಾ ॥೪೨॥ ಅಶೋಕವನಿಕಾ ಚೇಯಂ ದೃಢಂ ರಮ್ಯಾ ದುರಾತ್ಮನಃ। ಚನ್ದನೈಶ್ಚಮ್ಪಕೈಶ್ಚಾಪಿ ಬಕುಲೈಶ್ಚ ವಿಭೂಷಿತಾ ॥೪೩॥ ಇಯಂ ಚ ನಲಿನೀ ರಮ್ಯಾ ದ್ವಿಜಸಙ್ಘನಿಷೇವಿತಾ । ಇಮಾಂ ಸಾ ರಾಜಮಹಿಷೀ ನೂನಮೇಷ್ಯತಿ ಜಾನಕೀ ॥೪೪॥ ಸಾ ರಾಮಾ ರಾಜಮಹಿಷೀ ರಾಘವಸ್ಯ ಪ್ರಿಯಾ ಸತೀ । ವನಸಞ್ಚಾರಕುಶಲಾ ಧ್ರುವಮೇಷ್ಯತಿ ಜಾನಕೀ ॥೪೫॥ ಅಥವಾ ಮೃಗಶಾವಾಕ್ಷೀ ವನಸ್ಯಾಸ್ಯ ವಿಚಕ್ಷಣಾ । ವನಮೇಷ್ಯತಿ ಸಾದ್ಯೇಹ ರಾಮಚಿನ್ತಾಸುಕರ್ಶಿತಾ ॥೪೬॥ ರಾಮಶೋಕಾಭಿಸನ್ತಪ್ತಾ ಸಾ ದೇವೀ ವಾಮಲೋಚನಾ । ವನವಾಸರತಾ ನಿತ್ಯಮೇಷ್ಯತೇ ವನಚಾರಿಣೀ ॥೪೭॥ ವನೇಚರಾಣಾಂ ಸತತಂ ನೂನಂ ಸ್ಪೃಹಯತೇ ಪುರಾ । ರಾಮಸ್ಯ ದಯಿತಾ ಚಾರ್ಯಾ ಜನಕಸ್ಯ ಸುತಾ ಸತೀ ॥೪೮॥ ಸನ್ಧ್ಯಾಕಾಲಮನಾಃ ಶ್ಯಾಮಾ ಧ್ರುವಮೇಷ್ಯತಿ ಜಾನಕೀ । ನದೀಂ ಚೇಮಾಂ ಶುಭಜಲಾಂ ಸನ್ಧ್ಯಾರ್ಥೇ ವರವರ್ಣಿನೀ ॥೪೯॥ ತಸ್ಯಾಶ್ಚಾಪ್ಯನುರೂಪೇಯಮಶೋಕವನಿಕಾ ಶುಭಾ । ಶುಭಾಯಾಃ ಪಾರ್ಥಿವೇನ್ದ್ರಸ್ಯ ಪತ್ನೀ ರಾಮಸ್ಯ ಸಮ್ಮತಾ ॥೫೦॥ ಯದಿ ಜೀವತಿ ಸಾ ದೇವೀ ತಾರಾಧಿಪನಿಭಾನನಾ । ಆಗಮಿಷ್ಯತಿ ಸಾವಶ್ಯಮಿಮಾಂ ಶಿತಜಲಾಂ ನದೀಮ್ ॥೫೧॥ ಏವಂ ತು ಮತ್ವಾ ಹನುಮಾನ್ಮಹಾತ್ಮಾ ಪ್ರತೀಕ್ಷಮಾಣೋ ಮನುಜೇನ್ದ್ರಪತ್ನೀಮ್ । ಅವೇಕ್ಷಮಾಣಶ್ಚ ದದರ್ಶ ಸರ್ವಂ ಸುಪುಷ್ಪಿತೇ ಪರ್ಣಘನೇ ನಿಲೀನಃ॥೫೨॥ ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್್ರಾಮಾಯಣೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ಸುನ್ದರಕಾಣ್ಡೇ ಚಥುರ್ದಶಃ ಸರ್ಗಃ