ಅಥ ಚತುರ್ವಿಂಶಃ ಸರ್ಗಃ ತತಃ ಸೀತಾಂ ಸಮಸ್ತಾಸ್ತಾ ರಾಕ್ಷಸ್ಯೋ ವಿಕೃತಾನನಾಃ। ಪರುಷಂ ಪರುಷಾನರ್ಹಾಮೂಚುಸ್ತದ್ವಾಕ್ಯಮಪ್ರಿಯಮ್ ॥೧॥ ಕಿಂ ತ್ವಮನ್ತಃಪುರೇ ಸೀತೇ ಸರ್ವಭೂತಮನೋರಮೇ । ಮಹಾರ್ಹಶಯನೋಪೇತೇ ನ ವಾಸಮನುಮನ್ಯಸೇ ॥೨॥ ಮಾನುಷೀ ಮಾನುಷಸ್ಯೈವ ಭಾರ್ಯಾತ್ವಂ ಬಹು ಮನ್ಯಸೇ । ಪ್ರತ್ಯಾಹರ ಮನೋ ರಾಮಾನ್ನೈವಂ ಜಾತು ಭವಿಷ್ಯತಿ ॥೩॥ ತ್ರೈಲೋಕ್ಯವಸುಭೋಕ್ತಾರಂ ರಾವಣಂ ರಾಕ್ಷಸೇಶ್ವರಮ್ । ಭರ್ತಾರಮುಪಸಙ್ಗಮ್ಯ ವಿಹರಸ್ವ ಯಥಾಸುಖಮ್ ॥೪॥ ಮಾನುಷೀ ಮಾನುಷಂ ತಂ ತು ರಾಮಮಿಚ್ಛಸಿ ಶೋಭನೇ । ರಾಜ್ಯಾದ್ಭ್ರಷ್ಟಮಸಿದ್ಧಾರ್ಥಂ ವಿಕ್ಲವನ್ತಮನಿನ್ದಿತೇ ॥೫॥ ರಾಕ್ಷಸೀನಾಂ ವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ಸೀತಾ ಪದ್ಮನಿಭೇಕ್ಷಣಾ । ನೇತ್ರಾಭ್ಯಾಮಶ್ರುಪೂರ್ಣಾಭ್ಯಾಮಿದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ ॥೬॥ ಯದಿದಂ ಲೋಕವಿದ್ವಿಷ್ಟಮುದಾಹರತ ಸಙ್ಗತಾಃ। ನೈತನ್ಮನಸಿ ವಾಕ್ಯಂ ಮೇ ಕಿಲ್ಬಿಷಂ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತಿ ॥೭॥ ನ ಮಾನುಷೀ ರಾಕ್ಷಸಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾ ಭವಿತುಮರ್ಹತಿ । ಕಾಮಂ ಖಾದತ ಮಾಂ ಸರ್ವಾ ನ ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ವೋ ವಚಃ॥೮॥ ದೀನೋ ವಾ ರಾಜ್ಯಹೀನೋ ವಾ ಯೋ ಮೇ ಭರ್ತಾ ಸ ಮೇ ಗುರುಃ। ತಂ ನಿತ್ಯಮನುರಕ್ತಾಸ್ಮಿ ಯಥಾ ಸೂರ್ಯಂ ಸುವರ್ಚಲಾ ॥೯॥ ಯಥಾ ಶಚೀ ಮಹಾಭಾಗಾ ಶಕ್ರಂ ಸಮುಪತಿಷ್ಠತಿ । ಅರುನ್ಧತೀ ವಸಿಷ್ಠಂ ಚ ರೋಹಿಣೀ ಶಶಿನಂ ಯಥಾ ॥೧೦॥ ಲೋಪಾಮುದ್ರಾ ಯಥಾಗಸ್ತ್ಯಂ ಸುಕನ್ಯಾ ಚ್ಯವನಂ ಯಥಾ । ಸಾವಿತ್ರೀ ಸತ್ಯವನ್ತಂ ಚ ಕಪಿಲಂ ಶ್ರೀಮತೀ ಯಥಾ ॥೧೧॥ ಸೌದಾಸಂ ಮದಯನ್ತೀವ ಕೇಶಿನೀ ಸಗರಂ ಯಥಾ । ನೈಷಧಂ ದಮಯನ್ತೀವ ಭೈಮೀ ಪತಿಮನುವ್ರತಾ ॥೧೨॥ ತಥಾಽಹಮಿಕ್ಷ್ವಾಕುವರಂ ರಾಮಂ ಪತಿಮನುವ್ರತಾ । ಸೀತಾಯಾ ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ ಕ್ರೋಧಮೂರ್ಛಿತಾಃ। ಭರ್ತ್ಸಯನ್ತಿ ಸ್ಮ ಪರುಷೈರ್ವಾಕ್ಯೈ ರಾವಣಚೋದಿತಾಃ॥೧೩॥ ಅವಲೀನಃ ಸ ನಿರ್ವಾಕ್ಯೋ ಹನುಮಾನ್ ಶಿಂಶಪಾದ್ರುಮೇ । ಸೀತಾಂ ಸನ್ತರ್ಜಯನ್ತೀಸ್ತಾ ರಾಕ್ಷಸೀರಶೃಣೋತ್ಕಪಿಃ॥೧೪॥ ತಾಮಭಿಕ್ರಮ್ಯ ಸಂರಬ್ಧಾ ವೇಪಮಾನಾಂ ಸಮನ್ತತಃ। ಭೃಶಂ ಸಂಲಿಲಿಹುರ್ದೀಪ್ತಾನ್ಪ್ರಲಮ್ಬಾನ್ ದಶನಚ್ಛದಾನ್ ॥೧೫॥ ಊಚುಶ್ಚ ಪರಮಕ್ರುದ್ಧಾಃ ಪ್ರಗೃಹ್ಯಾಶು ಪರಶ್ವಧಾನ್ । ನೇಯಮರ್ಹತಿ ಭರ್ತಾರಂ ರಾವಣಂ ರಾಕ್ಷಸಾಧಿಪಮ್ ॥೧೬॥ ಸಾ ಭರ್ತ್ಸ್ಯಮಾನಾ ಭೀಮಾಭೀ ರಾಕ್ಷಸೀಭಿರ್ವರಾಙ್ಗನಾ । ಸಾ ಬಾಷ್ಪಮಪಮಾರ್ಜನ್ತೀ ಶಿಂಶಪಾಂ ತಾಮುಪಾಗಮತ್ ॥೧೭॥ ತತಸ್ತಾಂ ಶಿಂಶಪಾಂ ಸೀತಾ ರಾಕ್ಷಸೀಭಿಃ ಸಮಾವೃತಾ । ಅಭಿಗಮ್ಯ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀ ತಸ್ಥೌ ಶೋಕಪರಿಪ್ಲುತಾ ॥೧೮॥ ತಾಂ ಕೃಶಾಂ ದೀನವದನಾಂ ಮಲಿನಾಮ್ಬರವಾಸಿನೀಮ್ । ಭರ್ತ್ಸಯಾಞ್ಚಕ್ರಿರೇ ಭೀಮಾ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಸ್ತಾಃ ಸಮನ್ತತಃ॥೧೯॥ ತತಸ್ತು ವಿನತಾ ನಾಮ ರಾಕ್ಷಸೀ ಭೀಮದರ್ಶನಾ । ಅಬ್ರವೀತ್ಕುಪಿತಾಕಾರಾ ಕರಾಲಾ ನಿರ್ಣತೋದರೀ ॥೨೦॥ ಸೀತೇ ಪರ್ಯಾಪ್ತಮೇತಾವದ್ಭರ್ತೃಸ್ನೇಹಃ ಪ್ರದರ್ಶಿತಃ। ಸರ್ವತ್ರಾತಿಕೃತಂ ಭದ್ರೇ ವ್ಯಸನಾಯೋಪಕಲ್ಪತೇ ॥೨೧॥ ಪರಿತುಷ್ಟಾಸ್ಮಿ ಭದ್ರಂ ತೇ ಮಾನುಷಸ್ತೇ ಕೃತೋ ವಿಧಿಃ। ಮಮಾಪಿ ತು ವಚಃ ಪಥ್ಯಂ ಬ್ರುವನ್ತ್ಯಾಃ ಕುರು ಮೈಥಿಲಿ ॥೨೨॥ ರಾವಣಂ ಭಜ ಭರ್ತಾರಂ ಭರ್ತಾರಂ ಸರ್ವರಕ್ಷಸಾಮ್ । ವಿಕ್ರಾನ್ತಮಾಪತನ್ತಂ ಚ ಸುರೇಶಮಿವ ವಾಸವಮ್ ॥೨೩॥ ದಕ್ಷಿಣಂ ತ್ಯಾಗಶೀಲಂ ಚ ಸರ್ವಸ್ಯ ಪ್ರಿಯವಾದಿನಮ್ । ಮಾನುಷಂ ಕೃಪಣಂ ರಾಮಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ರಾವಣಮಾಶ್ರಯ ॥೨೪॥ ದಿವ್ಯಾಙ್ಗರಾಗಾ ವೈದೇಹಿ ದಿವ್ಯಾಭರಣಭೂಷಿತಾ । ಅದ್ಯಪ್ರಭೃತಿ ಲೋಕಾನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಮೀಶ್ವರೀ ಭವ ॥೨೫॥ ಅಗ್ನೇಃ ಸ್ವಾಹಾ ಯಥಾ ದೇವೀ ಶಚೀವೇನ್ದ್ರಸ್ಯ ಶೋಭನೇ । ಕಿಂ ತೇ ರಾಮೇಣ ವೈದೇಹಿ ಕೃಪಣೇನ ಗತಾಯುಷಾ ॥೨೬॥ ಏತದುಕ್ತಂ ಚ ಮೇ ವಾಕ್ಯಂ ಯದಿ ತ್ವಂ ನ ಕರಿಷ್ಯಸಿ । ಅಸ್ಮಿನ್ಮುಹೂರ್ತೇ ಸರ್ವಾಸ್ತ್ವಾಂ ಭಕ್ಷಯಿಷ್ಯಾಮಹೇ ವಯಮ್ ॥೨೭॥ ಅನ್ಯಾ ತು ವಿಕಟಾ ನಾಮ ಲಮ್ಬಮಾನಪಯೋಧರಾ । ಅಬ್ರವೀತ್ಕುಪಿತಾ ಸೀತಾಂ ಮುಷ್ಟಿಮುದ್ಯಮ್ಯ ತರ್ಜತೀ ॥೨೮॥ ಬಹೂನ್ಯಪ್ರತಿರೂಪಾಣಿ ವಚನಾನಿ ಸುದುರ್ಮತೇ । ಅನುಕ್ರೋಶಾನ್ಮೃದುತ್ವಾಚ್ಚ ಸೋಢಾನಿ ತವ ಮೈಥಿಲಿ ॥೨೯॥ ನ ಚ ನಃ ಕುರುಷೇ ವಾಕ್ಯಂ ಹಿತಂ ಕಾಲಪುರಸ್ಕೃತಮ್ । ಆನೀತಾಸಿ ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ಪಾರಮನ್ಯೈರ್ದುರಾಸದಮ್ ॥೩೦॥ ರಾವಣಾನ್ತಃಪುರೇ ಘೋರೇ ಪ್ರವಿಷ್ಟಾ ಚಾಸಿ ಮೈಥಿಲಿ । ರಾವಣಸ್ಯ ಗೃಹೇ ರುದ್ಧಾ ಅಸ್ಮಾಭಿಸ್ತ್ವಭಿರಕ್ಷಿತಾ ॥೩೧॥ ನ ತ್ವಾಂ ಶಕ್ತಃ ಪರಿತ್ರಾತುಮಪಿ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಪುರನ್ದರಃ। ಕುರುಷ್ವ ಹಿತವಾದಿನ್ಯಾ ವಚನಂ ಮಮ ಮೈಥಿಲಿ ॥೩೨॥ ಅಲಮಶ್ರುನಿಪಾತೇನ ತ್ಯಜ ಶೋಕಮನರ್ಥಕಮ್ । ಭಜ ಪ್ರೀತಿಂ ಪ್ರಹರ್ಷಂ ಚ ತ್ಯಜನ್ತೀ ನಿತ್ಯದೈನ್ಯತಾಮ್ ॥೩೩॥ ಸೀತೇ ರಾಕ್ಷಸರಾಜೇನ ಪರಿಕ್ರೀಡ ಯಥಾಸುಖಮ್ । ಜಾನೀಮಹೇ ಯಥಾ ಭೀರು ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಯೌವನಮಧ್ರುವಮ್ ॥೩೪॥ ಯಾವನ್ನ ತೇ ವ್ಯತಿಕ್ರಾಮೇತ್ತಾವತ್ಸುಖಮವಾಪ್ನುಹಿ । ಉದ್ಯಾನಾನಿ ಚ ರಮ್ಯಾಣಿ ಪರ್ವತೋಪವನಾನಿ ಚ ॥೩೫॥ ಸಹ ರಾಕ್ಷಸರಾಜೇನ ಚರ ತ್ವಂ ಮದಿರೇಕ್ಷಣೇ । ಸ್ತ್ರೀಸಹಸ್ರಾಣಿ ತೇ ದೇವಿ ವಶೇ ಸ್ಥಾಸ್ಯನ್ತಿ ಸುನ್ದರಿ ॥೩೬॥ ರಾವಣಂ ಭಜ ಭರ್ತಾರಂ ಭರ್ತಾರಂ ಸರ್ವರಕ್ಷಸಾಮ್ । ಉತ್ಪಾಟ್ಯ ವಾ ತೇ ಹೃದಯಂ ಭಕ್ಷಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಮೈಥಿಲಿ ॥೩೭॥ ಯದಿ ಮೇ ವ್ಯಾಹೃತಂ ವಾಕ್ಯಂ ನ ಯಥಾವತ್ಕರಿಷ್ಯಸಿ । ತತಶ್ಚಣ್ಡೋದರೀ ನಾಮ ರಾಕ್ಷಸೀ ಕ್ರೂರದರ್ಶನಾ ॥೩೮॥ ಭ್ರಾಮಯನ್ತೀ ಮಹಚ್ಛೂಲಮಿದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ । ಇಮಾಂ ಹರಿಣಶಾವಾಕ್ಷೀಂ ತ್ರಾಸೋತ್ಕಮ್ಪಪಯೋಧರಾಮ್ ॥೩೯॥ ರಾವಣೇನ ಹೃತಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ದೌರ್ಹೃದೋ ಮೇ ಮಹಾನಯಮ್ । ಯಕೃತ್ಪ್ಲೀಹಂ ಮಹತ್ ಕ್ರೋಡಂ ಹೃದಯಂ ಚ ಸಬನ್ಧನಮ್ ॥೪೦॥ ಗಾತ್ರಾಣ್ಯಪಿ ತಥಾ ಶೀರ್ಷಂ ಖಾದೇಯಮಿತಿ ಮೇ ಮತಿಃ। ತತಸ್ತು ಪ್ರಘಸಾ ನಾಮ ರಾಕ್ಷಸೀ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್ ॥೪೧॥ ಕಣ್ಠಮಸ್ಯಾ ನೃಶಂಸಾಯಾಃ ಪೀಡಯಾಮಃ ಕಿಮಾಸ್ಯತೇ । ನಿವೇದ್ಯತಾಂ ತತೋ ರಾಜ್ಞೇ ಮಾನುಷೀ ಸಾ ಮೃತೇತಿ ಹ ॥೪೨॥ ನಾತ್ರ ಕಶ್ಚನ ಸನ´ದೇಹಃ ಖಾದತೇತಿ ಸ ವಕ್ಷ್ಯತಿ । ತತಸ್ತ್ವಜಾಮುಖೀ ನಾಮ ರಾಕ್ಷಸೀ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್ ॥೪೩॥ ವಿಶಸ್ಯೇಮಾಂ ತತಃ ಸರ್ವಾನ್ಸಮಾನ್ಕುರುತ ಪಿಣ್ಡಕಾನ್ । ವಿಭಜಾಮ ತತಃ ಸರ್ವಾ ವಿವಾದೋ ಮೇ ನ ರೋಚತೇ ॥೪೪॥ ಪೇಯಮಾನೀಯತಾಂ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಮಾಲ್ಯಂ ಚ ವಿವಿಧಂ ಬಹು । ತತಃ ಶೂರ್ಪಣಖಾ ನಾಮ ರಾಕ್ಷಸೀ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್ ॥೪೫॥ ಅಜಾಮುಖ್ಯಾ ಯದುಕ್ತಂ ವೈ ತದೇವ ಮಮ ರೋಚತೇ । ಸುರಾ ಚಾನೀಯತಾಂ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಸರ್ವಶೋಕವಿನಾಶಿನೀ ॥೪೬॥ ಮಾನುಷಂ ಮಾಂ ಸಮಾಸ್ವಾದ್ಯ ನೃತ್ಯಾಮೋಽಥ ನಿಕುಮ್ಭಿಲಾಮ್ । ಏವಂ ನಿರ್ಭರ್ತ್ಸ್ಯಮಾನಾ ಸಾ ಸೀತಾ ಸುರಸುತೋಪಮಾ । ರಾಕ್ಷಸೀಭಿರ್ವಿರೂಪಾಭಿರ್ಧೈರ್ಯಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ರೋದಿತಿ ॥೪೭॥ ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್್ರಾಮಾಯಣೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ಸುನ್ದರಕಾಣ್ಡೇ ಚತುರ್ವಿಂಶಃ ಸರ್ಗಃ