ಅಥ ಸಪ್ತಚತ್ವಾರಿಂಶಃ ಸರ್ಗಃ ಸೇನಾಪತೀನ್ಪಞ್ಚ ಸ ತು ಪ್ರಮಾಪಿತಾನ್ ಹನೂಮತಾ ಸಾನುಚರಾನ್ಸವಾಹನಾನ್ । ನಿಶಮ್ಯ ರಾಜಾ ಸಮರೋದ್ಧತೋನ್ಮುಖಂ ಕುಮಾರಮಕ್ಷಂ ಪ್ರಸಮೈಕ್ಷತಾಕ್ಷಮ್ ॥೧॥ ಸ ತಸ್ಯ ದೃಷ್ಟ್ಯರ್ಪಣಸಮ್ಪ್ರಚೋದಿತಃ ಪ್ರತಾಪವಾನ್ಕಾಞ್ಚನಚಿತ್ರಕಾರ್ಮುಕಃ। ಸಮುತ್ಪಪಾತಾಥ ಸದಸ್ಯುದೀರಿತೋ ದ್ವಿಜಾತಿಮುಖ್ಯೈರ್ಹವಿಷೇವ ಪಾವಕಃ॥೨॥ ತತೋ ಮಹಾನ್ ಬಾಲದಿವಾಕರಪ್ರಭಂ ಪ್ರತಪ್ತಜಾಮ್ಬೂನದಜಾಲಸನ್ತತಮ್ । ರಥಾಂ ಸಮಾಸ್ಥಾಯ ಯಯೌ ಸ ವೀರ್ಯವಾನ್ ಮಹಾಹರಿಂ ತಂ ಪ್ರತಿ ನೈರೃತರ್ಷಭಃ॥೩॥ ತತಸ್ತಪಃಸಙ್ಗ್ರಹಸಞ್ಚಯಾರ್ಜಿತಂ ಪ್ರತಪ್ತಜಾಮ್ಬೂನದಜಾಲಚಿತ್ರಿತಮ್ । ಪತಾಕಿನಂ ರತ್ನವಿಭೂಷಿತಧ್ವಜಂ ಮನೋಜವಾಷ್ಟಾಶ್ವವರೈಃ ಸುಯೋಜಿತಮ್ ॥೪॥ ಸುರಾಸುರಾಧೃಷ್ಯಮಸಙ್ಗಚಾರಿಣಂ ತಡಿತ್ಪ್ರಭಂ ವ್ಯೋಮಚರಂ ಸಮಾಹಿತಮ್ । ಸತೂಣಮಷ್ಟಾಸಿನಿಬದ್ಧಬನ್ಧುರಂ ಯಥಾಕ್ರಮಾವೇಶಿತಶಕ್ತಿತೋಮರಮ್ ॥೫॥ ವಿರಾಜಮಾನಂ ಪ್ರತಿಪೂರ್ಣವಸ್ತುನಾ ಸಹೇಮದಾಮ್ನಾ ಶಶಿಸೂರ್ಯವರ್ಚಸಾ । ದಿವಾಕರಾಭಂ ರಥಮಾಸ್ಥಿತಸ್ತತಃ ಸ ನಿರ್ಜಗಾಮಾಮರತುಲ್ಯವಿಕ್ರಮಃ॥೬॥ ಸ ಪೂರಯನ್ಖಂ ಚ ಮಹೀಂ ಚ ಸಾಚಲಾಂ ತುರಙ್ಗಮತಙ್ಗಮಹಾರಥಸ್ವನೈಃ। ಬಲೈಃ ಸಮೇತೈಃ ಸಹತೋರಣಸ್ಥಿತಂ ಸಮರ್ಥಮಾಸೀನಮುಪಾಗಮತ್ಕಪಿಮ್ ॥೭॥ ಸ ತಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಹರಿಂ ಹರೀಕ್ಷಣೋ ಯುಗಾನ್ತಕಾಲಾಗ್ನಿಮಿವ ಪ್ರಜಾಕ್ಷಯೇ । ಅವಸ್ಥಿತಂ ವಿಸ್ಮಿತಜಾತಸಮ್ಭ್ರಮಂ ಸಮೈಕ್ಷತಾಕ್ಷೋ ಬಹುಮಾನಚಕ್ಷುಷಾ ॥೮॥ ಸ ತಸ್ಯ ವೇಗಂ ಚ ಕಪೇರ್ಮಹಾತ್ಮನಃ ಪರಾಕ್ರಮಂ ಚಾರಿಷು ರಾವಣಾತ್ಮಜಃ। ವಿಚಾರಯನ್ ಸ್ವಂ ಚ ಬಲಂ ಮಹಾಬಲೋ ಯುಗಕ್ಷಯೇ ಸೂರ್ಯ ಇವಾಭಿವರ್ಧತ ॥೯॥ ಸ ಜಾತಮನ್ಯುಃ ಪ್ರಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ವಿಕ್ರಮಂ ಸ್ಥಿತಃ ಸ್ಥಿರಃ ಸಂಯತಿ ದುರ್ನಿವಾರಣಮ್ । ಸಮಾಹಿತಾತ್ಮಾ ಹನುಮನ್ತಮಾಹವೇ ಪ್ರಚೋದಯಾಮಾಸ ಶಿತೈಃ ಶರೈಸ್ತ್ರಿಭಿಃ॥೧೦॥ ತತಃ ಕಪಿಂ ತಂ ಪ್ರಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಗರ್ವಿತಂ ಜಿತಶ್ರಮಂ ಶತ್ರುಪರಾಜಯೋಚಿತಮ್ । ಅವೈಕ್ಷತಾಕ್ಷಃ ಸಮುದೀರ್ಣಮಾನಸಂ ಸಬಾಣಪಾಣಿಃ ಪ್ರಗೃಹೀತಕಾರ್ಮುಕಃ॥೧೧॥ ಸ ಹೇಮನಿಷ್ಕಾಙ್ಗದಚಾರುಕುಣ್ಡಲಃ ಸಮಾಸಸಾದಾಶು ಪರಾಕ್ರಮಃ ಕಪಿಮ್ । ತಯೋರ್ಬಭೂವಾಪ್ರತಿಮಃ ಸಮಾಗಮಃ ಸುರಾಸುರಾಣಾಮಪಿ ಸಮ್ಭ್ರಮಪ್ರದಃ॥೧೨॥ ರರಾಸ ಭೂಮಿರ್ನ ತತಾಪ ಭಾನುಮಾನ್ ವವೌ ನ ವಾಯುಃ ಪ್ರಚಚಾಲ ಚಾಚಲಃ। ಕಪೇಃ ಕುಮಾರಸ್ಯ ಚ ವೀರ್ಯಸಂಯುಗಂ ನನಾದ ಚ ದ್ಯೌರುದಧಿಶ್ಚ ಚುಕ್ಷುಭೇ ॥೧೩॥ ಸ ತಸ್ಯ ವೀರಃ ಸುಮುಖಾನ್ಪತತ್ರಿಣಃ ಸುವರ್ಣಪುಙ್ಖಾನ್ಸವಿಷಾನಿವೋರಗಾನ್ । ಸಮಾಧಿಸಂಯೋಗವಿಮೋಕ್ಷತತ್ತ್ವವಿ- ಚ್ಛರಾನಥ ತ್ರೀನ್ಕಪಿಮೂರ್ಧ್ನ್ಯತಾಡಯತ್ ॥೧೪॥ ಸ ತೈಃ ಶರೈರ್ಮೂರ್ಧ್ನಿ ಸಮಂ ನಿಪಾತಿತೈಃ ಕ್ಷರನ್ನಸೃಗ್ದಿಗ್ಧವಿವೃತ್ತನೇತ್ರಃ। ನವೋದಿತಾದಿತ್ಯನಿಭಃ ಶರಾಂಶುಮಾನ್ ವ್ಯರಾಜತಾದಿತ್ಯ ಇವಾಂಶುಮಾಲಿಕಃ॥೧೫॥ ತತಃ ಪ್ಲವಙ್ಗಾಧಿಪಮನ್ತ್ರಿಸತ್ತಮಃ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ತಂ ರಾಜವರಾತ್ಮಜಂ ರಣೇ । ಉದಗ್ರಚಿತ್ರಾಯುಧಚಿತ್ರಕಾರ್ಮುಕಂ ಜಹರ್ಷ ಚಾಪೂರ್ಯತ ಚಾಹವೋನ್ಮುಖಃ॥೧೬॥ ಸ ಮನ್ದರಾಗ್ರಸ್ಥ ಇವಾಂಶುಮಾಲೀ ವಿವೃದ್ಧಕೋಪೋ ಬಲವೀರ್ಯಸಂವೃತಃ। ಕುಮಾರಮಕ್ಷಂ ಸಬಲಂ ಸವಾಹನಂ ದದಾಹ ನೇತ್ರಾಗ್ನಿಮರೀಚಿಭಿಸ್ತದಾ ॥೧೭॥ ತತಃ ಸ ಬಾಣಾಸನಶಕ್ರಕಾರ್ಮುಕಃ ಶರಪ್ರವರ್ಷೋ ಯುಧಿ ರಾಕ್ಷಸಾಮ್ಬುದಃ। ಶರಾನ್ಮುಮೋಚಾಶು ಹರೀಶ್ವರಾಚಲೇ ಬಲಾಹಕೋ ವೃಷ್ಟಿಮಿವಾಚಲೋತ್ತಮೇ ॥೧೮॥ ಕಪಿಸ್ತತಸ್ತಂ ರಣಚಣ್ಡವಿಕ್ರಮಂ ಪ್ರವೃದ್ಧತೇಜೋಬಲವೀರ್ಯಸಾಯಕಮ್ । ಕುಮಾರಮಕ್ಷಂ ಪ್ರಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಸಂಯುಗೇ ನನಾದ ಹರ್ಷಾದ್ ಘನತುಲ್ಯನಿಃಸ್ವನಃ॥೧೯॥ ಸ ಬಾಲಭಾವಾದ್ಯುಧಿ ವೀರ್ಯದರ್ಪಿತಃ ಪ್ರವೃದ್ಧಮನ್ಯುಃ ಕ್ಷತಜೋಪಮೇಕ್ಷಣಃ। ಸಮಾಸಸಾದಾಪ್ರತಿಮಂ ರಣೇ ಕಪಿಂ ಗಜೋ ಮಹಾಕೂಪಮಿವಾವೃತಂ ತೃಣೈಃ॥೨೦॥ ಸ ತೇನ ಬಾಣೈಃ ಪ್ರಸಭಂ ನಿಪಾತಿತೈ- ಶ್ಚಕಾರ ನಾದಂ ಘನನಾದನಿಃಸ್ವನಃ। ಸಮುತ್ಸಹೇನಾಶು ನಭಃ ಸಮಾರುಜನ್ ಭುಜೋರುವಿಕ್ಷೇಪಣಘೋರದರ್ಶನಃ॥೨೧॥ ತಮುತ್ಪತನ್ತಂ ಸಮಭಿದ್ರವದ್ಬಲೀ ಸ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ಪ್ರವರಃ ಪ್ರತಾಪವಾನ್ । ರಥೀ ರಥಶ್ರೇಷ್ಠತರಃ ಕಿರಞ್ಛರೈಃ ಪಯೋಧರಃ ಶೈಲಮಿವಾಶ್ಮವೃಷ್ಟಿಭಿಃ॥೨೨॥ ಸ ತಾಞ್ಛರಾಂಸ್ತಸ್ಯ ಹರಿರ್ವಿಮೋಕ್ಷಯಂ- ಶ್ಚಚಾರ ವೀರಃ ಪಥಿ ವಾಯುಸೇವಿತೇ । ಶರಾನ್ತರೇ ಮಾರುತವದ್ವಿನಿಷ್ಪತನ್ ಮನೋಜವಃ ಸಂಯತಿ ಭೀಮವಿಕ್ರಮಃ॥೨೩॥ ತಮಾತ್ತಬಾಣಾಸನಮಾಹವೋನ್ಮುಖಂ ಖಮಾಸ್ತೃಣನ್ತಂ ವಿವಿಧೈಃ ಶರೋತ್ತಮೈಃ। ಅವೈಕ್ಷತಾಕ್ಷಂ ಬಹುಮಾನಚಕ್ಷುಷಾ ಜಗಾಮ ಚಿನ್ತಾಂ ಸ ಚ ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ॥೨೪॥ ತತಃ ಶರೈರ್ಭಿನ್ನಭುಜಾನ್ತರಃ ಕಪಿಃ ಕುಮಾರವರ್ಯೇಣ ಮಹಾತ್ಮನಾ ನದನ್ । ಮಹಾಭುಜಃ ಕರ್ಮವಿಶೇಷತತ್ತ್ವವಿದ್ ವಿಚಿನ್ತಯಾಮಾಸ ರಣೇ ಪರಾಕ್ರಮಮ್ ॥೨೫॥ ಅಬಾಲವದ್ಬಾಲದಿವಾಕರಪ್ರಭಃ ಕರೋತ್ಯಯಂ ಕರ್ಮ ಮಹನ್ಮಹಾಬಲಃ। ನ ಚಾಸ್ಯ ಸರ್ವಾಹವಕರ್ಮಶಾಲಿನಃ ಪ್ರಮಾಪಣೇ ಮೇ ಮತಿರತ್ರ ಜಾಯತೇ ॥೨೬॥ ಅಯಂ ಮಹಾತ್ಮಾ ಚ ಮಹಾಂಶ್ಚ ವೀರ್ಯತಃ ಸಮಾಹಿತಶ್ಚಾತಿಸಹಶ್ಚ ಸಂಯುಗೇ । ಅಸಂಶಯಂ ಕರ್ಮಗುಣೋದಯಾದಯಂ ಸನಾಗಯಕ್ಷೈರ್ಮುನಿಭಿಶ್ಚ ಪೂಜಿತಃ॥೨೭॥ ಪರಾಕ್ರಮೋತ್ಸಾಹವಿವೃದ್ಧಮಾನಸಃ ಸಮೀಕ್ಷತೇ ಮಾಂ ಪ್ರಮುಖೋಽಗ್ರತಃ ಸ್ಥಿತಃ। ಪರಾಕ್ರಮೋ ಹ್ಯಸ್ಯ ಮನಾಂಸಿ ಕಮ್ಪಯೇತ್ ಸುರಾಸುರಾಣಾಮಪಿ ಶೀಘ್ರಕಾರಿಣಃ॥೨೮॥ ನ ಖಲ್ವಯಂ ನಾಭಿಭವೇದುಪೇಕ್ಷಿತಃ ಪರಾಕ್ರಮೋ ಹ್ಯಸ್ಯ ರಣೇ ವಿವರ್ಧತೇ । ಪ್ರಮಾಪಣಂ ಹ್ಯಸ್ಯ ಮಮಾದ್ಯ ರೋಚತೇ ನ ವರ್ಧಮಾನೋಽಗ್ನಿರುಪೇಕ್ಷಿತುಂ ಕ್ಷಮಃ॥೨೯॥ ಇತಿ ಪ್ರವೇಗಂ ತು ಪರಸ್ಯ ತರ್ಕಯನ್ ಸ್ವಕರ್ಮಯೋಗಂ ಚ ವಿಧಾಯ ವೀರ್ಯವಾನ್ । ಚಕಾರ ವೇಗಂ ತು ಮಹಾಬಲಸ್ತದಾ ಮತಿಂ ಚ ಚಕ್ರೇಽಸ್ಯ ವಧೇ ತದಾನೀಮ್ ॥೩೦॥ ಸ ತಸ್ಯ ತಾನಷ್ಟ ವರಾನ್ ಮಹಾಹಯಾನ್ ಸಮಾಹಿತಾನ್ಭಾರಸಹಾನ್ವಿವರ್ತನೇ । ಜಘಾನ ವೀರಃ ಪಥಿ ವಾಯುಸೇವಿತೇ ತಲಪ್ರಹಾರೈಃ ಪವನಾತ್ಮಜಃ ಕಪಿಃ॥೩೧॥ ತತಸ್ತಲೇನಾಭಿಹತೋ ಮಹಾರಥಃ ಸ ತಸ್ಯ ಪಿಙ್ಗಾಧಿಪಮನ್ತ್ರಿನಿರ್ಜಿತಃ। ಸ ಭಗ್ನನೀಡಃ ಪರಿವೃತ್ತಕೂಬರಃ ಪಪಾತ ಭೂಮೌ ಹತವಾಜಿರಮ್ಬರಾತ್ ॥೩೨॥ ಸ ತಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಮಹಾರಥೋ ರಥಂ ಸಕಾರ್ಮುಕಃ ಖಡ್ಗಧರಃ ಖಮುತ್ಪತನ್ । ತತೋಽಭಿಯೋಗಾದೃಷಿರುಗ್ರವೀರ್ಯವಾನ್ ವಿಹಾಯ ದೇಹಂ ಮರುತಾಮಿವಾಲಯಮ್ ॥೩೩॥ ಕಪಿಸ್ತತಸ್ತಂ ವಿಚರನ್ತಮಮ್ಬರೇ ಪತತ್ರಿರಾಜಾನಿಲಸಿದ್ಧಸೇವಿತೇ । ಸಮೇತ್ಯ ತಂ ಮಾರುತವೇಗವಿಕ್ರಮಃ ಕ್ರಮೇಣ ಜಗ್ರಾಹ ಚ ಪಾದಯೋರ್ದೃಢಮ್ ॥೩೪॥ ಸ ತಂ ಸಮಾವಿಧ್ಯ ಸಹಸ್ರಶಃ ಕಪಿ- ರ್ಮಹೋರಗಂ ಗೃಹ್ಯ ಇವಾಣ್ಡಜೇಶ್ವರಃ। ಮುಮೋಚ ವೇಗಾತ್ಪಿತೃತುಲ್ಯವಿಕ್ರಮೋ ಮಹೀತಲೇ ಸಂಯತಿ ವಾನರೋತ್ತಮಃ॥೩೫॥ ಸ ಭಗ್ನಬಾಹೂರುಕಟೀಪಯೋಧರಃ ಕ್ಷರನ್ನಸೃಙಿನರ್ಮಥಿತಾಸ್ಥಿಲೋಚನಃ। ಸಮ್ಭಿನ್ನಸನ್ಧಿಃ ಪ್ರವಿಕೀರ್ಣಬನ್ಧನೋ ಹತಃ ಕ್ಷಿತೌ ವಾಯುಸುತೇನ ರಾಕ್ಷಸಃ॥೩೬॥ ಮಹಾಕಪಿರ್ಭೂಮಿತಲೇ ನಿಪೀಡ್ಯ ತಂ ಚಕಾರ ರಕ್ಷೋಽಧಿಪತೇರ್ಮಹದ್ಭಯಮ್ । ಮಹರ್ಷಿಭಿಶ್ಚಕ್ರಚರೈಃ ಸಮಾಗತೈಃ ಸಮೇತ್ಯ ಭೂತೈಶ್ಚ ಸಯಕ್ಷಪನ್ನಗೈಃ। ಸುರೈಶ್ಚ ಸೇನ್ದ್ರೈರ್ಭೃಶಜಾತವಿಸ್ಮಯೈ- ರ್ಹತೇ ಕುಮಾರೇ ಸ ಕಪಿರ್ನಿರೀಕ್ಷಿತಃ॥೩೭॥ ನಿಹತ್ಯ ತಂ ವಜ್ರಿಸುತೋಪಮಂ ರಣೇ ಕುಮಾರಮಕ್ಷಂ ಕ್ಷತಜೋಪಮೇಕ್ಷಣಮ್ । ತದೇವ ವೀರೋಽಭಿಜಗಾಮ ತೋರಣಂ ಕೃತಕ್ಷಣಃ ಕಾಲ ಇವ ಪ್ರಜಾಕ್ಷಯೇ ॥೩೮॥ ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್್ರಾಮಾಯಣೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ಸುನ್ದರಕಾಣ್ಡೇ ಸಪ್ತಚತ್ವಾರಿಂಶಃ ಸರ್ಗಃ