ಅಥ ದ್ವಿಪಞ್ಚಾಶಃ ಸರ್ಗಃ ಸ ತಸ್ಯ ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ವಾನರಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ। ಆಜ್ಞಾಪಯದ್ವಧಂ ತಸ್ಯ ರಾವಣಃ ಕ್ರೋಧಮೂರ್ಛಿತಃ॥೧॥ ವಧೇ ತಸ್ಯ ಸಮಾಜ್ಞಪ್ತೇ ರಾವಣೇನ ದುರಾತ್ಮನಾ । ನಿವೇದಿತವತೋ ದೌತ್ಯಂ ನಾನುಮೇನೇ ವಿಭೀಷಣಃ॥೨॥ ತಂ ರಕ್ಷೋಽಧಿಪತಿಂ ಕ್ರುದ್ಧಂ ತಚ್ಚ ಕಾರ್ಯಮುಪಸ್ಥಿತಮ್ । ವಿದಿತ್ವಾ ಚಿನ್ತಯಾಮಾಸ ಕಾರ್ಯಂ ಕಾರ್ಯವಿಧೌ ಸ್ಥಿತಃ॥೩॥ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಸ್ತತಃ ಸಾಮ್ನಾ ಪೂಜ್ಯಂ ಶತ್ರುಜಿದಗ್ರಜಮ್ । ಉವಾಚ ಹಿತಮತ್ಯರ್ಥಂ ವಾಕ್ಯಂ ವಾಕ್ಯವಿಶಾರದಃ॥೪॥ ಕ್ಷಮಸ್ವ ರೋಷಂ ತ್ಯಜ ರಾಕ್ಷಸೇನ್ದ್ರ ಪ್ರಸೀದ ಮೇ ವಾಕ್ಯಮಿದಂ ಶೃಣುಷ್ವ । ವಧಂ ನ ಕುರ್ವನ್ತಿ ಪರಾವರಜ್ಞಾ ದೂತಸ್ಯ ಸನ್ತೋ ವಸುಧಾಧಿಪೇನ್ದ್ರಾಃ॥೫॥ ರಾಜನ್ಧರ್ಮವಿರುದ್ಧಂ ಚ ಲೋಕವೃತ್ತೇಶ್ಚ ಗರ್ಹಿತಮ್ । ತವ ಚಾಸದೃಶಂ ವೀರ ಕಪೇರಸ್ಯ ಪ್ರಮಾಪಣಮ್ ॥೬॥ ಧರ್ಮಜ್ಞಶ್ಚ ಕೃತಜ್ಞಶ್ಚ ರಾಜಧರ್ಮವಿಶಾರದಃ। ಪರಾವರಜ್ಞೋ ಭೂತಾನಾಂ ತ್ವಮೇವ ಪರಮಾರ್ಥವಿತ್ ॥೭॥ ಗೃಹ್ಯನ್ತೇ ಯದಿ ರೋಷೇಣ ತ್ವಾದೃಶೋಽಪಿ ವಿಚಕ್ಷಣಾಃ। ತತಃ ಶಾಸ್ತ್ರವಿಪಶ್ಚಿತ್ತ್ವಂ ಶ್ರಮ ಏವ ಹಿ ಕೇವಲಮ್ ॥೮॥ ತಸ್ಮಾತ್ಪ್ರಸೀದ ಶತ್ರುಘ್ನ ರಾಕ್ಷಸೇನ್ದ್ರ ದುರಾಸದ । ಯುಕ್ತಾಯುಕ್ತಂ ವಿನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ದೂತದಣ್ಡೋ ವಿಧೀಯತಾಮ್ ॥೯॥ ವಿಭೀಷಣವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ರಾವಣೋ ರಾಕ್ಷಸೇಶ್ವರಃ। ಕೋಪೇನ  ಮಹತಾಽಽವಿಷ್ಟೋ ವಾಕ್ಯಮುತ್ತರಮಬ್ರವೀತ್ ॥೧೦॥ ನ ಪಾಪಾನಾಂ ವಧೇ ಪಾಪಂ ವಿದ್ಯತೇ ಶತ್ರುಸೂದನ । ತಸ್ಮಾದಿಮಂ ವಧಿಷ್ಯಾಮಿ ವಾನರಂ ಪಾಪಕಾರಿಣಮ್ ॥೧೧॥ ಅಧರ್ಮಮೂಲಂ ಬಹುದೋಷಯುಕ್ತ- ಮನಾರ್ಯಜುಷ್ಟಂ ವಚನಂ ನಿಶಮ್ಯ । ಉವಾಚ ವಾಕ್ಯಂ ಪರಮಾರ್ಥತತ್ತ್ವಂ ವಿಭೀಷಣೋ ಬುದ್ಧಿಮತಾಂ ವರಿಷ್ಠಃ॥೧೨॥ ಪ್ರಸೀದ ಲಙ್ಕೇಶ್ವರ ರಾಕ್ಷಸೇನ್ದ್ರ ಧರ್ಮಾರ್ಥತತ್ವಂ ವಚನಂ ಶೃಣುಷ್ವ । ದೂತಾ ನ ವಧ್ಯಾಃ ಸಮಯೇಷು ರಾಜನ್ ಸರ್ವೇಷು ಸರ್ವತ್ರ ವದನ್ತಿ ಸನ್ತಃ॥೧೩॥ ಅಸಂಶಯಂ ಶತ್ರುರಯಂ ಪ್ರವೃದ್ಧಃ ಕೃತಂ ಹ್ಯನೇನಾಪ್ರಿಯಮಪ್ರಮೇಯಮ್ । ನ ದೂತವಧ್ಯಾಂ ಪ್ರವದನ್ತಿ ಸನ್ತೋ ದೂತಸ್ಯ ದೃಷ್ಟಾ ಬಹವೋ ಹಿ ದಣ್ಡಾಃ॥೧೪॥ ವೈರೂಪ್ಯಮಙ್ಗೇಷು ಕಶಾಭಿಘಾತೋ ಮೌಣ್ಡ್ಯಂ ತಥಾ ಲಕ್ಷಣಸಂನಿಪಾತಃ। ಏತಾನ್ಹಿ ದೂತೇ ಪ್ರವದನ್ತಿ ದಣ್ಡಾನ್ ವಧಸ್ತು ದೂತಸ್ಯ ನ ನಃ ಶ್ರುತೋಽಸ್ತಿ ॥೧೫॥ ಕಥಂ ಚ ಧರ್ಮಾರ್ಥವಿನೀತಬುದ್ಧಿಃ ಪರಾವರಪ್ರತ್ಯಯನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಃ। ಭವದ್ವಿಧಃ ಕೋಪವಶೇ ಹಿ ತಿಷ್ಠೇತ್ ಕೋಪಂ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಹಿ ಸತ್ತ್ವವನ್ತಃ॥೧೬॥ ನ ಧರ್ಮವಾದೇ ನ ಚ ಲೋಕವೃತ್ತೇ ನ ಶಾಸ್ತ್ರಬುದ್ಧಿಗ್ರಹಣೇಷು ವಾಪಿ । ವಿದ್ಯೇತ ಕಶ್ಚಿತ್ತವ ವೀರ ತುಲ್ಯ- ಸ್ತ್ವಂ ಹ್ಯುತ್ತಮಃ ಸರ್ವಸುರಾಸುರಾಣಾಮ್ ॥೧೭॥ ಪರಾಕ್ರಮೋತ್ಸಾಹಮನಸ್ವಿನಾಂ ಚ ಸುರಾಸುರಾಣಾಮಪಿ ದುರ್ಜಯೇನ । ತ್ವಯಾಪ್ರಮೇಯೇಣ ಸುರೇನ್ದ್ರಸಙ್ಘಾ ಜಿತಾಶ್ಚ ಯುದ್ಧೇಷ್ವಸಕೃನ್ನರೇನ್ದ್ರಾಃ॥೧೮॥ ಇತ್ಥಂವಿಧಸ್ಯಾಮರದೈತ್ಯಶತ್ರೋಃ ಶೂರಸ್ಯ ವೀರಸ್ಯ ತವಾಜಿತಸ್ಯ । ಕುರ್ವನ್ತಿ ವೀರಾ ಮನಸಾಪ್ಯಲೀಕಂ ಪ್ರಾಣೈರ್ವಿಮುಕ್ತಾ ನ ತು ಭೋಃ ಪುರಾ ತೇ ॥೧೯॥ ನ ಚಾಪ್ಯಸ್ಯ ಕಪೇರ್ಘಾತೇ ಕಞ್ಚಿತ್ಪಶ್ಯಾಮ್ಯಹಂ ಗುಣಮ್ । ತೇಷ್ವಯಂ ಪಾತ್ಯತಾಂ ದಣ್ಡೋ ಯೈರಯಂ ಪ್ರೇಷಿತಃ ಕಪಿಃ॥೨೦॥ ಸಾಧುರ್ವಾ ಯದಿ ವಾಸಾಧುಃ ಪರೈರೇಷ ಸಮರ್ಪಿತಃ। ಬ್ರುವನ್ಪರಾರ್ಥಂ ಪರವಾನ್ನ ದೂತೋ ವಧಮರ್ಹತಿ ॥೨೧॥ ಅಪಿ ಚಾಸ್ಮಿನ್ಹತೇ ನಾನ್ಯಂ ರಾಜನ್ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಖೇಚರಮ್ । ಇಹ ಯಃ ಪುನರಾಗಚ್ಛೇತ್ಪರಂ ಪಾರಂ ಮಹೋದಧೇಃ॥೨೨॥ ತಸ್ಮಾನ್ನಾಸ್ಯ ವಧೇ ಯತ್ನಃ ಕಾರ್ಯಃ ಪರಪುರಞ್ಜಯ । ಭವಾನ್ಸೇನ್ದ್ರೇಷು ದೇವೇಷು ಯತ್ನಮಾಸ್ಥಾತುಮರ್ಹತಿ ॥೨೩॥ ಅಸ್ಮಿನ್ವಿನಷ್ಟೇ ನ ಹಿ ಭೂತಮನ್ಯಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಯಸ್ತೌ ನರರಾಜಪುತ್ರೌ । ಯುದ್ಧಾಯ ಯುದ್ಧಪ್ರಿಯದುರ್ವಿನೀತಾ- ವುದ್ಯೋಜಯೇದ್ ವೈ ಭವತಾ ವಿರುದ್ಧೌ ॥೨೪॥ ಪರಾಕ್ರಮೋತ್ಸಾಹಮನಸ್ವಿನಾಂ ಚ ಸುರಾಸುರಾಣಾಮಪಿ ದುರ್ಜಯೇನ । ತ್ವಯಾ ಮನೋನನ್ದನ ನೈರೃತಾನಾಂ ಯುದ್ಧಾಯ ನಿರ್ನಾಶಯಿತುಂ ನ ಯುಕ್ತಮ್ ॥೨೫॥ ಹಿತಾಶ್ಚ ಶೂರಾಶ್ಚ ಸಮಾಹಿತಾಶ್ಚ ಕುಲೇಷು ಜಾತಾಶ್ಚ ಮಹಾಗುಣೇಷು । ಮನಸ್ವಿನಃ ಶಸ್ತ್ರಭೃತಾಂ ವರಿಷ್ಠಾಃ ಕೋಪಪ್ರಶಸ್ತಾಃ ಸುಭೃತಾಶ್ಚ ಯೋಧಾಃ॥೨೬॥ ತದೇಕದೇಶೇ ನ ಬಲಸ್ಯ ತಾವತ್ ಕೇಚಿತ್ತವಾದೇಶಕೃತೋಽದ್ಯ ಯಾನ್ತು । ತೌ ರಾಜಪುತ್ರಾವುಪಗೃಹ್ಯ ಮೂಢೌ ಪರೇಷು ತೇ ಭಾವಯಿತುಂ ಪ್ರಭಾವಮ್ ॥೨೭॥ ನಿಶಾಚರಾಣಾಮಧಿಪೋಽನುಜಸ್ಯ ವಿಭೀಷಣಸ್ಯೋತ್ತಮವಾಕ್ಯಮಿಷ್ಟಮ್ । ಜಗ್ರಾಹ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಸುರಲೋಕಶತ್ರು- ರ್ಮಹಾಬಲೋ ರಾಕ್ಷಸರಾಜಮುಖ್ಯಃ॥೨೮॥ ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್್ರಾಮಾಯಣೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ಸುನ್ದರಕಾಣ್ಡೇ ದ್ವಿಪಞ್ಚಾಶಃ ಸರ್ಗಃ