ಅಥ ತ್ರಿಷಷ್ಟಿತಮಃ ಸರ್ಗಃ ತತೋ ಮೂರ್ಧ್ನಾ ನಿಪತಿತಂ ವಾನರಂ ವಾನರರ್ಷಭಃ। ದೃಷ್ಟ್ವೈವೋದ್ವಿಗ್ನಹೃದಯೋ ವಾಕ್ಯಮೇತದುವಾಚ ಹ ॥೧॥ ಉತ್ತಿಷ್ಠೋತ್ತಿಷ್ಠ ಕಸ್ಮಾತ್ತ್ವಂ ಪಾದಯೋಃ ಪತಿತೋ ಮಮ । ಅಭಯಂ ತೇ ಪ್ರದಾಸ್ಯಾಮಿ ಸತ್ಯಮೇವಾಭಿಧೀಯತಾಮ್ ॥೨॥ ಕಿಂ ಸಮ್ಭ್ರಮಾದ್ಧಿತಂ ಕೃತ್ಸ್ರಂ ಬ್ರೂಹಿ ಯದ್ ಬಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ । ಕಚ್ಚಿನ್ಮಧುವನೇ ಸ್ವಸ್ತಿ ಶ್ರೋತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ವಾನರ ॥೩॥ ಸ ಸಮಾಶ್ವಾಸಿತಸ್ತೇನ ಸುಗ್ರೀವೇಣ ಮಹಾತ್ಮನಾ । ಉತ್ಥಾಯ ಸ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞೋ ವಾಕ್ಯಂ ದಧಿಮುಖೋಽಬ್ರವೀತ್ ॥೪॥ ನೈವರ್ಕ್ಷರಜಸಾ ರಾಜನ್ನ ತ್ವಯಾ ನ ಚ ವಾಲಿನಾ । ವನಂ ನಿಸೃಷ್ಟಪೂರ್ವಂ ತೇ ನಾಶಿತಂ ತತ್ತು ವಾನರೈಃ॥೫॥ ನ್ಯವಾರಯಮಹಂ ಸರ್ವಾನ್ ಸಹೈಭಿರ್ವನಚಾರಿಭಿಃ। ಅಚಿನ್ತಯಿತ್ವಾ ಮಾಂ ಹೃಷ್ಟಾ ಭಕ್ಷಯನ್ತಿ ಪಿಬನ್ತಿ ಚ ॥೬॥ ಏಭಿಃ ಪ್ರಧರ್ಷಣಾಯಾಂ ಚ ವಾರಿತಂ ವನಪಾಲಕೈಃ। ಮಾಮಪ್ಯಚಿನ್ತಯನ್ ದೇವ ಭಕ್ಷಯನ್ತಿ ವನೌಕಸಃ॥೭॥ ಶಿಷ್ಟಮತ್ರಾಪವಿಧ್ಯನ್ತಿ ಭಕ್ಷಯನ್ತಿ ತಥಾಪರೇ । ನಿವಾರ್ಯಮಾಣಾಸ್ತೇ ಸರ್ವೇ ಭ್ರುಕುಟಿಂ ದರ್ಶಯನ್ತಿ ಹಿ ॥೮॥ ಇಮೇ ಹಿ ಸಂರಬ್ಧತರಾಸ್ತದಾ ತೈಃ ಸಮ್ಪ್ರಧರ್ಷಿತಾಃ। ನಿವಾರ್ಯನ್ತೇ ವನಾತ್ತಸ್ಮಾತ್ಕ್ರುದ್ಧೈರ್ವಾನರಪುಙ್ಗವೈಃ॥೯॥ ತತಸ್ತೈರ್ಬಹುಭಿರ್ವೀರೈರ್ವಾನರೈರ್ವಾನರರ್ಷಭಾಃ। ಸಂರಕ್ತನಯನೈಃ ಕ್ರೋಧಾದ್ಧರಯಃ ಸಮ್ಪ್ರಧರ್ಷಿತಾಃ॥೧೦॥ ಪಾಣಿಭಿರ್ನಿಹತಾಃ ಕೇಚಿತ್ಕೇಚಿಜ್ಜಾನುಭಿರಾಹತಾಃ। ಪ್ರಕೃಷ್ಟಾಶ್ಚ ತದಾ ಕಾಮಂ ದೇವಮಾರ್ಗಂ ಚ ದರ್ಶಿತಾಃ॥೧೧॥ ಏವಮೇತೇ ಹತಾಃ ಶೂರಾಸ್ತ್ವಯಿ ತಿಷ್ಠತಿ ಭರ್ತರಿ । ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಮಧುವನಂ ಚೈವ ಪ್ರಕಾಮಂ ತೈಶ್ಚ ಭಕ್ಷ್ಯತೇ ॥೧೨॥ ಏವಂ ವಿಜ್ಞಾಪ್ಯಮಾನಂ ತಂ ಸುಗ್ರೀವಂ ವಾನರರ್ಷಭಮ್ । ಅಪೃಚ್ಛತ್ತಂ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞೋ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಪರವೀರಹಾ ॥೧೩॥ ಕಿಮಯಂ ವಾನರೋ ರಾಜನ್ವನಪಃ ಪ್ರತ್ಯುಪಸ್ಥಿತಃ। ಕಿಂ ಚಾರ್ಥಮಭಿನಿರ್ದಿಶ್ಯ ದುಃಖಿತೋ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್ ॥೧೪॥ ಏವಮುಕ್ತಸ್ತು ಸುಗ್ರೀವೋ ಲಕ್ಷ್ಮಣೇನ ಮಹಾತ್ಮನಾ । ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚೇದಂ ವಾಕ್ಯಂ ವಾಕ್ಯವಿಶಾರದಃ॥೧೫॥ ಆರ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಸಮ್ಪ್ರಾಹ ವೀರೋ ದಧಿಮುಖಃ ಕಪಿಃ। ಅಙ್ಗದಪ್ರಮುಖೈರ್ವೀರೈರ್ಭಕ್ಷಿತಂ ಮಧು ವಾನರೈಃ॥೧೬॥ ನೈಷಾಮಕೃತಕಾರ್ಯಾಣಾಮೀದೃಶಃ ಸ್ಯಾದ್ ವ್ಯತಿಕ್ರಮಃ। ವನಂ ಯದಭಿಪನ್ನಾಸ್ತೇ ಸಾಧಿತಂ ಕರ್ಮ ತದ್ ಧ್ರುವಮ್ ॥೧೭॥ ವಾರಯನ್ತೋ ಭೃಶಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ ಪಾಲಾ ಜಾನುಭಿರಾಹತಾಃ। ತಥಾ ನ ಗಣಿತಶ್ಚಾಯಂ ಕಪಿರ್ದಧಿಮುಖೋ ಬಲೀ ॥೧೮॥ ಪತಿರ್ಮಮ ವನಸ್ಯಾಯಮಸ್ಮಾಭಿಃ ಸ್ಥಾಪಿತಃ ಸ್ವಯಮ್ । ದೃಷ್ಟಾ ದೇವೀ ನ ಸನ್ದೇಹೋ ನ ಚಾನ್ಯೇನ ಹನೂಮತಾ ॥೧೯॥ ನ ಹ್ಯನ್ಯಃ ಸಾಧನೇ ಹೇತುಃ ಕರ್ಮಣೋಽಸ್ಯ ಹನೂಮತಃ। ಕಾರ್ಯಸಿದ್ಧಿರ್ಹನುಮತಿ ಮತಿಶ್ಚ ಹರಿಪುಙ್ಗವೇ ॥೨೦॥ ವ್ಯವಸಾಯಶ್ಚ ವೀರ್ಯಂ ಚ ಶ್ರುತಂ ಚಾಪಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಮ್ । ಜಾಮ್ಬವಾನ್ಯತ್ರ ನೇತಾ ಸ್ಯಾದಙ್ಗದಶ್ಚ ಮಹಾಬಲಃ॥೨೧॥ ಹನೂಮಾಂಶ್ಚಾಪ್ಯಧಿಷ್ಠಾತಾ ನ ತತ್ರ ಗತಿರನ್ಯಥಾ । ಅಙ್ಗದಪ್ರಮುಖೈರ್ವೀರೈರ್ಹತಂ ಮಧುವನಂ ಕಿಲ ॥೨೨॥ ವಿಚಿತ್ಯ ದಕ್ಷಿಣಾಮಾಶಾಮಾಗತೈರ್ಹರಿಪುಙ್ಗವೈಃ। ಆಗತೈಶ್ಚಾಪ್ರಧೃಷ್ಯಂ ತದ್ಧತಂ ಮಧುವನಂ ಹಿ ತೈಃ॥೨೩॥ ಧರ್ಷಿತಂ ಚ ವನಂ ಕೃತ್ಸ್ನಮುಪಯುಕ್ತಂ ತು ವಾನರೈಃ। ಪಾತಿತಾ ವನಪಾಲಾಸ್ತೇ ತದಾ ಜಾನುಭಿರಾಹತಾಃ॥೨೪॥ ಏತದರ್ಥಮಯಂ ಪ್ರಾಪ್ತೋ ವಕ್ತುಂ ಮಧುರವಾಗಿಹ । ನಾಮ್ನಾ ದಧಿಮುಖೋ ನಾಮ ಹರಿಃ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಿಕ್ರಮಃ॥೨೫॥ ದೃಷ್ಟಾ ಸೀತಾ ಮಹಾಬಾಹೋ ಸೌಮಿತ್ರೇ ಪಶ್ಯ ತತ್ತ್ವತಃ। ಅಭಿಗಮ್ಯ ಯಥಾ ಸರ್ವೇ ಪಿಬನ್ತಿ ಮಧು ವಾನರಾಃ॥೨೬॥ ನ ಚಾಪ್ಯದೃಷ್ಟ್ವಾ ವೈದೇಹೀಂ ವಿಶ್ರುತಾಃ ಪುರುಷರ್ಷಭ । ವನಂ ದತ್ತವರಂ ದಿವ್ಯಂ ಧರ್ಷಯೇಯುರ್ವನೌಕಸಃ॥೨೭॥ ತತಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟೋ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಸಹರಾಘವಃ। ಶ್ರುತ್ವಾ ಕರ್ಣಸುಖಾಂ ವಾಣೀಂ ಸುಗ್ರೀವವದನಾಚ್ಚ್ಯುತಾಮ್ ॥೨೮॥ ಪ್ರಾಹೃಷ್ಯತ ಭೃಶಂ ರಾಮೋ ಲಕ್ಷ್ಮಣಶ್ಚ ಮಹಾಯಶಾಃ। ಶ್ರುತ್ವಾ ದಧಿಮುಖಸ್ಯೈವಂ ಸುಗ್ರೀವಸ್ತು ಪ್ರಹೃಷ್ಯ ಚ ॥೨೯॥ ವನಪಾಲಂ ಪುನರ್ವಾಕ್ಯಂ ಸುಗ್ರೀವಃ ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ । ಪ್ರೀತೋಽಸ್ಮಿ ಸೋಽಹಂ ಯದ್ಭುಕ್ತಂ ವನಂ ತೈಃ ಕೃತಕರ್ಮಭಿಃ॥೩೦॥ ಧರ್ಷಿತಂ ಮರ್ಷಣೀಯಂ ಚ ಚೇಷ್ಟಿತಂ ಕೃತಕರ್ಮಣಾಮ್ । ಗಚ್ಛ ಶೀಘ್ರಂ ಮಧುವನಂ ಸಂರಕ್ಷಸ್ವ ತ್ವಮೇವ ಹಿ । ಶೀಘ್ರಂ ಪ್ರೇಷಯ ಸರ್ವಾಂಸ್ತಾನ್ ಹನೂಮತ್ಪ್ರಮುಖಾನ್ ಕಪೀನ್ ॥೩೧॥ ಇಚ್ಛಾಮಿ ಶೀಘ್ರಂ ಹನುಮತ್ಪ್ರಧಾನಾ ನ್ಶಾಖಾಮೃಗಾಂಸ್ತಾನ್ಮೃಗರಾಜದರ್ಪಾನ್ । ಪ್ರಷ್ಟುಂ ಕೃತಾರ್ಥಾನ್ಸಹ ರಾಘವಾಭ್ಯಾಂ ಶ್ರೋತುಂ ಚ ಸೀತಾಧಿಗಮೇ ಪ್ರಯತ್ನಮ್ ॥೩೨॥ ಪ್ರೀತಿಸ್ಫೀತಾಕ್ಷೌ ಸಮ್ಪ್ರಹೃಷ್ಟೌ ಕುಮಾರೌ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸಿದ್ಧಾರ್ಥೌ ವಾನರಾಣಾಂ ಚ ರಾಜಾ । ಅಙ್ಗೈಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟೈಃ ಕಾರ್ಯಸಿದ್ಧಿಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಬಾಹ್ವೋರಾಸನ್ನಾಮತಿಮಾತ್ರಂ ನನನ್ದ ॥೩೩॥ ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್್ರಾಮಾಯಣೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ಸುನ್ದರಕಾಣ್ಡೇ ತ್ರಿಷಷ್ಟಿತಮಃ ಸರ್ಗಃ