അഥ ചഥുർദശഃ സർഗഃ
സ മുഹൂർതമിവ ധ്യാത്വാ മനസാ ചാധിഗമ്യ താം ।
അവപ്ലുതോ മഹാതേജാഃ പ്രാകാരം തസ്യ വേശ്മനഃ॥1॥
സ തു സംഹൃഷ്ടസർവാംഗഃ പ്രാകാരസ്ഥോ മഹാകപിഃ।
പുഷ്പിതാഗ്രാന്വസന്താദൗ ദദർശ വിവിധാന്ദ്രുമാൻ ॥2॥
സാലാനശോകാൻഭവ്യാംശ്ച ചമ്പകാംശ്ച സുപുഷ്പിതാൻ ।
ഉദ്ദാലകാന്നാഗവൃക്ഷാംശ്ചൂതാൻകപിമുഖാനപി ॥3॥
തഥാഽഽമ്രവണസമ്പന്നാഁല്ലതാശതസമന്വിതാൻ ।
ജ്യാമുക്ത ഇവ നാരാചഃ പുപ്ലുവേ വൃക്ഷവാടികാം ॥4॥
സ പ്രവിഷ്യ വിചിത്രാം താം വിഹഗൈരഭിനാദിതാം ।
രാജതൈഃ കാഞ്ചനൈശ്ചൈവ പാദപൈഃ സർവതോ വൃതാം ॥5॥
വിഹഗൈർമൃഗസംഘൈശ്ച വിചിത്രാം ചിത്രകാനനാം ।
ഉദിതാദിത്യസങ്കാശാം ദദർശ ഹനുമാൻ ബലീ ॥6॥
വൃതാം നാനാവിധൈർവൃക്ഷൈഃ പുഷ്പോപഗഫലോപഗൈഃ।
കോകിലൈർഭൃംഗരാജൈശ്ച മത്തൈർനിത്യനിഷേവിതാം ॥7॥
പ്രഹൃഷ്ടമനുജാം കാലേ മൃഗപക്ഷിമദാകുലാം ।
മത്തബർഹിണസംഘുഷ്ടാം നാനാദ്വിജഗണായുതാം ॥8॥
മാർഗമാണോ വരാരോഹാം രാജപുത്രീമനിന്ദിതാം ।
സുഖപ്രസുപ്താന്വിഹഗാൻബോധയാമാസ വാനരഃ॥9॥
ഉത്പതദ്ഭിർദ്വിജഗണൈഃ പക്ഷൈർവാതൈഃ സമാഹതാഃ।
അനേകവർണാ വിവിധാ മുമുചുഃ പുഷ്പവൃഷ്ടയഃ॥10॥
പുഷ്പാവകീർണഃ ശുശുഭേ ഹനുമാന്മാരുതാത്മജഃ।
അശോകവനികാമധ്യേ യഥാ പുഷ്പമയോ ഗിരിഃ॥11॥
ദിശഃ സർവാഭിധാവന്തം വൃക്ഷഖണ്ഡഗതം കപിം ।
ദൃഷ്ട്വാ സർവാണി ഭൂതാനി വസന്ത ഇതി മേനിരേ ॥12॥
വൃക്ഷേഭ്യഃ പതിതൈഃ പുഷ്പൈരവകീർണാഃ പൃഥഗ്വിധൈഃ।
രരാജ വസുധാ തത്ര പ്രമദേവ വിഭൂഷിതാ ॥13॥
തരസ്വിനാ തേ തരവസ്തരസാ ബഹു കമ്പിതാഃ।
കുസുമാനി വിചിത്രാണി സസൃജുഃ കപിനാ തദാ ॥14॥
നിർധൂതപത്രശിഖരാഃ ശീർണപുഷ്പഫലദ്രുമാഃ।
നിക്ഷിപ്തവസ്ത്രാഭരണാ ധൂർതാ ഇവ പരാജിതാഃ॥15॥
ഹനൂമതാ വേഗവതാ കമ്പിതാസ്തേ നഗോത്തമാഃ।
പുഷ്പപത്രഫലാന്യാശു മുമുചുഃ ഫലശാലിനഃ॥16॥
വിഹംഗസംഘൈർഹീനാസ്തേ സ്കന്ധമാത്രാശ്രയാ ദ്രുമാഃ।
ബഭൂവുരഗമാഃ സർവേ മാരുതേന വിനിർധുതാഃ॥17॥
വിധൂതകേശീ യുവതിര്യഥാ മൃദിതവർണകാ ।
നിപീതശുഭദന്തോഷ്ഠീ നഖൈർദന്തൈശ്ച വിക്ഷതാ ॥18॥
തഥാ ലാംഗൂലഹസ്തൈസ്തു ചരണാഭ്യാം ച മർദിതാ ।
തഥൈവാശോകവനികാ പ്രഭഗ്നവരപാദപാ ॥19॥
മഹാലതാനാം ദാമാനി വ്യധമത്തരസാ കപിഃ।
യഥാ പ്രാവൃഷി വേഗേന മേഘജാലാനി മാരുതഃ॥20॥
സ തത്ര മണിഭൂമീശ്ച രാജതീശ്ച മനോരമാഃ।
തഥാ കാഞ്ചനഭൂമീശ്ച വിചരന്ദദൃശേ കപിഃ॥21॥
വാപീശ്ച വിവിധാകാരാഃ പൂർണാഃ പരമവാരിണാ ।
മഹാർഹൈർമണിസോപാനൈരുപപന്നാസ്തതസ്തതഃ॥22॥
മുക്താപ്രവാലസികതാഃ സ്ഫാടികാന്തരകുട്ടിമാഃ।
കാഞ്ചനൈസ്തരുഭിശ്ചിത്രൈസ്തീരജൈരുപശോഭിതാഃ॥23॥
ബുദ്ധപദ്മോത്പലവനാശ്ചക്രവാകോപശോഭിതാഃ।
നത്യൂഹരുതസംഘുഷ്ടാ ഹംസസാരസനാദിതാഃ॥24॥
ദീർഘാഭിർദ്രുമയുക്താഭിഃ സരിദ്ഭിശ്ച സമന്തതഃ।
അമൃതോപമതോയാഭിഃ ശിവാഭിരുപസംസ്കൃതാഃ॥25॥
ലതാശതൈരവതതാഃ സന്താനകുസുമാവൃതാഃ।
നാനാഗുല്മാവൃതവനാഃ കരവീരകൃതാന്തരാഃ॥26॥
തതോഽമ്ബുധരസങ്കാശം പ്രവൃദ്ധശിഖരം ഗിരിം ।
വിചിത്രകൂടം കൂടൈശ്ച സർവതഃ പരിവാരിതം ॥27॥
ശിലാഗൃഹൈരവതതം നാനാവൃക്ഷസമാവൃതം ।
ദദർശ കപിശാർദൂലോ രമ്യം ജഗതി പർവതം ॥28॥
ദദർശ ച നഗാത്തസ്മാന്നദീം നിപതിതാം കപിഃ।
അങ്കാദിവ സമുത്പത്യ പ്രിയസ്യ പതിതാം പ്രിയാം ॥29॥
ജലേ നിപതിതാഗ്രൈശ്ച പാദപൈരുപശോഭിതാം ।
വാര്യമാണാമിവ ക്രുദ്ധാം പ്രമദാം പ്രിയബന്ധുഭിഃ॥30॥
പുനരാവൃത്തതോയാം ച ദദർശ സ മഹാകപിഃ।
പ്രസന്നാമിവ കാന്തസ്യ കാന്താം പുനരുപസ്ഥിതാം ॥31॥
തസ്യാദൂരാത്സ പദ്മിന്യോ നാനാദ്വിജഗണായുതാഃ।
ദദർശ കപിശാർദൂലോ ഹനുമാന്മാരുതാത്മജഃ॥32॥
കൃത്രിമാം ദീർഘികാം ചാപി പൂർണാം ശീതേന വാരിണാ ।
മണിപ്രവരസോപാനാം മുക്താസികതശോഭിതാം ॥33॥
വിവിധൈർമൃഗസംഘൈശ്ച വിചിത്രാം ചിത്രകാനനാം ।
പ്രാസാദൈഃ സുമഹദ്ഭിശ്ച നിർമിതൈർവിശ്വകർമണാ ॥34॥
കാനനൈഃ കൃത്രിമൈശ്ചാപി സർവതഃ സമലങ്കൃതാം ।
യേ കേചിത്പാദപാസ്തത്ര പുഷ്പോപഗഫലോപഗാഃ॥35॥
സച്ഛത്രാഃ സവിതർദീകാഃ സർവേ സൗവർണവേദികാഃ।
ലതാപ്രതാനൈർബഹുഭിഃ പർണൈശ്ച ബഹുഭിർവൃതാം ॥36॥
കാഞ്ചനീം ശിംശപാമേകാം ദദർശ സ മഹാകപിഃ।
വൃതാം ഹേമമയീഭിസ്തു വേദികാഭിഃ സമന്തതഃ॥37॥
സോഽപശ്യദ്ഭൂമിഭാഗാംശ്ച നഗപ്രസ്രവണാനി ച ।
സുവർണവൃക്ഷാനപരാന്ദദർശ ശിഖിസംനിഭാൻ ॥38॥
തേഷാം ദ്രുമാണാം പ്രഭയാ മേരോരിവ മഹാകപിഃ।
അമന്യത തദാ വീരഃ കാഞ്ചനോഽസ്മീതി സർവതഃ॥39॥
താൻ കാഞ്ചനാൻ വൃക്ഷഗണാൻ മാരുതേന പ്രകമ്പിതാൻ ।
കിങ്കിണീശതനിർഘോഷാൻ ദൃഷ്ട്വാ വിസ്മയമാഗമത് ॥40॥
സുപുഷ്പിതാഗ്രാൻ രുചിരാംസ്തരുണാങ്കുരപല്ലവാൻ ।
താമാരുഹ്യ മഹാവേഗഃ ശിംശപാം പർണസംവൃതാം ॥41॥
ഇതോ ദ്രക്ഷ്യാമി വൈദേഹീം രാമ ദർശനലാലസാം ।
ഇതശ്ചേതശ്ച ദുഃഖാർതാം സമ്പതന്തീം യദൃച്ഛയാ ॥42॥
അശോകവനികാ ചേയം ദൃഢം രമ്യാ ദുരാത്മനഃ।
ചന്ദനൈശ്ചമ്പകൈശ്ചാപി ബകുലൈശ്ച വിഭൂഷിതാ ॥43॥
ഇയം ച നലിനീ രമ്യാ ദ്വിജസംഘനിഷേവിതാ ।
ഇമാം സാ രാജമഹിഷീ നൂനമേഷ്യതി ജാനകീ ॥44॥
സാ രാമാ രാജമഹിഷീ രാഘവസ്യ പ്രിയാ സതീ ।
വനസഞ്ചാരകുശലാ ധ്രുവമേഷ്യതി ജാനകീ ॥45॥
അഥവാ മൃഗശാവാക്ഷീ വനസ്യാസ്യ വിചക്ഷണാ ।
വനമേഷ്യതി സാദ്യേഹ രാമചിന്താസുകർശിതാ ॥46॥
രാമശോകാഭിസന്തപ്താ സാ ദേവീ വാമലോചനാ ।
വനവാസരതാ നിത്യമേഷ്യതേ വനചാരിണീ ॥47॥
വനേചരാണാം സതതം നൂനം സ്പൃഹയതേ പുരാ ।
രാമസ്യ ദയിതാ ചാര്യാ ജനകസ്യ സുതാ സതീ ॥48॥
സന്ധ്യാകാലമനാഃ ശ്യാമാ ധ്രുവമേഷ്യതി ജാനകീ ।
നദീം ചേമാം ശുഭജലാം സന്ധ്യാർഥേ വരവർണിനീ ॥49॥
തസ്യാശ്ചാപ്യനുരൂപേയമശോകവനികാ ശുഭാ ।
ശുഭായാഃ പാർഥിവേന്ദ്രസ്യ പത്നീ രാമസ്യ സമ്മതാ ॥50॥
യദി ജീവതി സാ ദേവീ താരാധിപനിഭാനനാ ।
ആഗമിഷ്യതി സാവശ്യമിമാം ശിതജലാം നദീം ॥51॥
ഏവം തു മത്വാ ഹനുമാന്മഹാത്മാ
	പ്രതീക്ഷമാണോ മനുജേന്ദ്രപത്നീം ।
അവേക്ഷമാണശ്ച ദദർശ സർവം
	സുപുഷ്പിതേ പർണഘനേ നിലീനഃ॥52॥
ഇത്യാർഷേ ശ്രീമദ്്രാമായണേ വാല്മീകീയേ ആദികാവ്യേ സുന്ദരകാണ്ഡേ ചഥുർദശഃ സർഗഃ