അഥ പഞ്ചദശഃ സർഗഃ
സ വീക്ഷമാണസ്തത്രസ്ഥോ മാർഗമാണശ്ച മൈഥിലീം ।
അവേക്ഷമാണശ്ച മഹീം സർവാം താമന്വവൈക്ഷത ॥1॥
സന്താനകലതാഭിശ്ച പാദപൈരുപശോഭിതാം ।
ദിവ്യഗന്ധരസോപേതാം സർവതഃ സമലങ്കൃതാം ॥2॥
താം സ നന്ദനസങ്കാശാം മൃഗപക്ഷിഭിരാവൃതാം ।
ഹർമ്യപ്രാസാദസംബാധാം കോകിലാകുലനിഃസ്വനാം ॥3॥
കാഞ്ചനോത്പലപദ്മാഭിർവാപീഭിരുപശോഭിതാം ।
ബഹ്വാസനകുഥോപേതാം ബഹുഭൂമിഗൃഹായുതാം ॥4॥
സർവർതുകുസുമൈ രമ്യൈഃ ഫലവദ്ഭിശ്ച പാദപൈഃ।
പുഷ്പിതാനാമശോകാനാം ശ്രിയാ സൂര്യോദയപ്രഭാം ॥5॥
പ്രദീപ്താമിവ തത്രസ്ഥോ മാരുതിഃ സമുദൈക്ഷത ।
നിഷ്പത്രശാഖാം വിഹഗൈഃ ക്രിയമാണാമിവാസകൃത് ॥6॥
വിനിഷ്പതദ്ഭിഃ ശതശശ്ചിത്രൈഃ പുഷ്പാവതംസകൈഃ।
സമൂലപുഷ്പരചിതൈരശോകൈഃ ശോകനാശനൈഃ॥7॥
പുഷ്പഭാരാതിഭാരൈശ്ച സ്പൃശദ്ഭിരിവ മേദിനീം ।
കർണികാരൈഃ കുസുമിതൈഃ കിംശുകൈശ്ച സുപുഷ്പിതൈഃ॥8॥
സ ദേശഃ പ്രഭയാ തേഷാം പ്രദീപ്ത ഇവ സർവതഃ।
പുംനാഗാഃ സപ്തപർണാശ്ച ചമ്പകോദ്ദാലകാസ്തഥാ ॥9॥
വിവൃദ്ധമൂലാ ബഹവഃ ശോഭന്തേ സ്മ സുപുഷ്പിതാഃ।
ശാതകുംഭനിഭാഃ കേചിത്കേചിദഗ്നിശിഖപ്രഭാഃ॥10॥
നീലാഞ്ജനനിഭാഃ കേചിത്തത്രാശോകാഃ സഹസ്രശഃ।
നന്ദനം വിബുധോദ്യാനം ചിത്രം ചൈത്രരഥം യഥാ ॥11॥
അതിവൃത്തമിവാചിന്ത്യം ദിവ്യം രമ്യശ്രിയായുതം ।
ദ്വിതീയമിവ ചാകാശം പുഷ്പജ്യോതിർഗണായുതം ॥12॥
പുഷ്പരത്നശതൈശ്ചിത്രം പഞ്ചമം സാഗരം യഥാ ।
സർവർതുപുഷ്പൈർനിചിതം പാദപൈർമധുഗന്ധിഭിഃ॥13॥
നാനാനിനാദൈരുദ്യാനം രമ്യം മൃഗഗണദ്വിജൈഃ।
അനേകഗന്ധപ്രവഹം പുണ്യഗന്ധം മനോഹരം ॥14॥
ശൈലേന്ദ്രമിവ ഗന്ധാഢ്യം ദ്വിതീയം ഗന്ധമാദനം ।
അശോകവനികായാം തു തസ്യാം വാനരപുംഗവഃ॥15॥
സ ദദർശാവിദൂരസ്ഥം ചൈത്യപ്രാസാദമൂർജിതം ।
മധ്യേ സ്തംഭസഹസ്രേണ സ്ഥിതം കൈലാസപാണ്ഡുരം ॥16॥
പ്രവാലകൃതസോപാനം തപ്തകാഞ്ചനവേദികം ।
മുഷ്ണന്തമിവ ചക്ഷൂംഷി ദ്യോതമാനമിവ ശ്രിയാ ॥17॥
നിർമലം പ്രാംശുഭാവത്വാദുല്ലിഖന്തമിവാംബരം ।
തതോ മലിനസംവീതാം രാക്ഷസീഭിഃ സമാവൃതാം ॥18॥
ഉപവാസകൃശാം ദീനാം നിഃശ്വസന്തീം പുനഃ പുനഃ।
ദദർശ ശുക്ലപക്ഷാദൗ ചന്ദ്രരേഖാമിവാമലാം ॥19॥
മന്ദപ്രഖ്യായമാനേന രൂപേണ രുചിരപ്രഭാം ।
പിനദ്ധാം ധൂമജാലേന ശിഖാമിവ വിഭാവസോഃ॥20॥
പീതേനൈകേന സംവീതാം ക്ലിഷ്ടേനോത്തമവാസസാ ।
സപങ്കാമനലങ്കാരാം വിപദ്മാമിവ പദ്മിനീം ॥21॥
പീഡിതാം ദുഃഖസന്തപ്താം പരിക്ഷീണാം തപസ്വിനീം ।
ഗ്രഹേണാംഗാരകേണേവ പീഡിതാമിവ രോഹിണീം ॥22॥
അശ്രുപൂർണമുഖീം ദീനാം കൃശാമനശനേന ച ।
ശോകധ്യാനപരാം ദീനാം നിത്യം ദുഃഖപരായണാം ॥23॥
പ്രിയം ജനമപശ്യന്തീം പശ്യന്തീം രാക്ഷസീഗണം ।
സ്വഗണേന മൃഗീം ഹീനാം ശ്വഗണേനാവൃതാമിവ ॥24॥
നീലനാഗാഭയാ വേണ്യാ ജഘനം ഗതയൈകയാ ।
നീലയാ നീരദാപായേ വനരാജ്യാ മഹീമിവ ॥25॥
സുഖാർഹാം ദുഃഖസന്തപ്താം വ്യസനാനാമകോവിദാം ।
താം വിലോക്യ വിശാലാക്ഷീമധികം മലിനാം കൃശാം ॥26॥
തർകയാമാസ സീതേതി കാരണൈരുപപാദിഭിഃ।
ഹ്രിയമാണാ തദാ തേന രക്ഷസാ കാമരൂപിണാ ॥27॥
യഥാരൂപാ ഹി ദൃഷ്ടാ സാ തഥാരൂപേയമംഗനാ ।
പൂർണചന്ദ്രാനനാം സുഭ്രൂം ചാരുവൃത്തപയോധരാം ॥28॥
കുർവതീം പ്രഭയാ ദേവീം സർവാ വിതിമിരാ ദിശഃ।
താം നീലകണ്ഠീം ബിംബോഷ്ഠീം സുമധ്യാം സുപ്രതിഷ്ഠിതാം ॥29॥
സീതാം പദ്മപലാശാക്ഷീം മന്മഥസ്യ രതിം യഥാ ।
ഇഷ്ടാം സർവസ്യ ജഗതഃ പൂർണചന്ദ്രപ്രഭാമിവ ॥30॥
ഭൂമൗ സുതനുമാസീനാം നിയതാമിവ താപസീം ।
നിഃശ്വാസബഹുലാം ഭീരും ഭുജഗേന്ദ്രവധൂമിവ ॥31॥
ശോകജാലേന മഹതാ വിതതേന ന രാജതീം ।
സംസക്താം ധൂമജാലേന ശിഖാമിവ വിഭാവസോഃ॥32॥
താം സ്മൃതീമിവ സന്ദിഗ്ധാമൃദ്ധിം നിപതിതാമിവ ।
വിഹതാമിവ ച ശ്രദ്ധാമാശാം പ്രതിഹതാമിവ ॥33॥
സോപസർഗാം യഥാ സിദ്ധിം ബുദ്ധിം സകലുഷാമിവ ।
അഭൂതേനാപവാദേന കീർതിം നിപതിതാമിവ ॥34॥
രാമോപരോധവ്യഥിതാം രക്ഷോഗണനിപീഡിതാം ।
അബലാം മൃഗശാവാക്ഷീം വീക്ഷമാണാം തതസ്തതഃ॥35॥
ബാഷ്പാംബുപരിപൂർണേന കൃഷ്ണവക്രാക്ഷിപക്ഷ്മണാ ।
വദനേനാപ്രസന്നേന നിഃശ്വസന്തീം പുനഃ പുനഃ॥36॥
മലപങ്കധരാം ദീനാം മണ്ഡനാർഹാമമണ്ഡിതാം ।
പ്രഭാം നക്ഷത്രരാജസ്യ കാലമേഘൈരിവാവൃതാം ॥37॥
തസ്യ സന്ദിദിഹേ ബുദ്ധിസ്തഥാ സീതാം നിരീക്ഷ്യ ച ।
ആമ്നായാനാമയോഗേന വിദ്യാം പ്രശിഥിലാമിവ ॥38॥
ദുഃഖേന ബുബുധേ സീതാം ഹനുമാനനലങ്കൃതാം ।
സംസ്കാരേണ യഥാ ഹീനാം വാചമർഥാന്തരം ഗതാം ॥39॥
താം സമീക്ഷ്യ വിശാലാക്ഷീം രാജപുത്രീമനിന്ദിതാം ।
തർകയാമാസ സീതേതി കാരണൈരുപപാദയൻ ॥40॥
വൈദേഹ്യാ യാനി ചാംഗേഷു തദാ രാമോഽന്വകീർതയത് ।
താന്യാഭരണജാലാനി ഗാത്രശോഭീന്യലക്ഷയത് ॥41॥
സുകൃതൗ കർണവേഷ്ടൗ ച ശ്വദംഷ്ട്രൗ ച സുസംസ്ഥിതൗ ।
മണിവിദ്രുമചിത്രാണി ഹസ്തേഷ്വാഭരണാനി ച ॥42॥
ശ്യാമാനി ചിരയുക്തത്വാത്തഥാ സംസ്ഥാനവന്തി ച ।
താന്യേവൈതാനി മന്യേഽഹം യാനി രാമോഽവ്നകീർതയത് ॥43॥
തത്ര യാന്യവഹീനാനി താന്യഹം നോപലക്ഷയേ ।
യാന്യസ്യാ നാവഹീനാനി താനീമാനി ന സംശയഃ॥44॥
പീതം കനകപട്ടാഭം സ്രസ്തം തദ്വസനം ശുഭം ।
ഉത്തരീയം നഗാസക്തം തദാ ദൃഷ്ടം പ്ലവംഗമൈഃ॥45॥
ഭൂഷണാനി ച മുഖ്യാനി ദൃഷ്ടാനി ധരണീതലേ ।
അനയൈവാപവിദ്ധാനി സ്വനവന്തി മഹാന്തി ച ॥46॥
ഇദം ചിരഗൃഹീതത്വാദ്വസനം ക്ലിഷ്ടവത്തരം ।
തഥാപ്യനൂനം തദ്വർണം തഥാ ശ്രീമദ്യഥേതരത് ॥47॥
ഇയം കനകവർണാംഗീ രാമസ്യ മഹിഷീ പ്രിയാ ।
പ്രണഷ്ടാപി സതീ യസ്യ മനസോ ന പ്രണശ്യതി ॥48॥
ഇയം സാ യത്കൃതേ രാമശ്ചതുർഭിരിഹ തപ്യതേ ।
കാരുണ്യേനാനൃശംസ്യേന ശോകേന മദനേന ച ॥49॥
സ്ത്രീ പ്രണഷ്ടേതി കാരുണ്യാദാശ്രിതേത്യാനൃശംസ്യതഃ।
പത്നീ നഷ്ടേതി ശോകേന പ്രിയേതി മദനേന ച ॥50॥
അസ്യാ ദേവ്യാ യഥാരൂപമംഗപ്രത്യംഗസൗഷ്ഠവം ।
രാമസ്യ ച യഥാരൂപം തസ്യേയമസിതേക്ഷണാ ॥51॥
അസ്യാ ദേവ്യാ മനസ്തസ്മിംസ്തസ്യ ചാസ്യാം പ്രതിഷ്ഠിതം ।
തേനേയം സ ച ധർമാത്മാ മുഹൂർതമപി ജീവതി ॥52॥
ദുഷ്കരം കൃതവാൻ രാമോ ഹീനോ യദനയാ പ്രഭുഃ।
ധാരയത്യാത്മനോ ദേഹം ന ശോകേനാവസീദതി ॥53॥
ഏവം സീതാം തദാ ദൃഷ്ട്വാ ഹൃഷ്ടഃ പവനസൻഭവഃ।
ജഗാമ മനസാ രാമം പ്രശശംസ ച തം പ്രഭും ॥54॥
ഇത്യാർഷേ ശ്രീമദ്്രാമായണേ വാല്മീകീയേ ആദികാവ്യേ സുന്ദരകാണ്ഡേ പഞ്ചദശഃ സർഗഃ