അഥ അഷ്ടാവിംശഃ സർഗഃ സാ രാക്ഷസേന്ദ്രസ്യ വചോ നിശമ്യ തദ് രാവണസ്യ പ്രിയമപ്രിയാർതാ । സീതാ വിതത്രാസ യഥാ വനാന്തേ സിംഹാഭിപന്നാ ഗജരാജകന്യാ ॥1॥ സാ രാക്ഷസീമധ്യഗതാ ച ഭീരു- ര്വാഗ്ഭിർഭൃശം രാവണതർജിതാ ച । കാന്താരമധ്യേ വിജനേ വിസൃഷ്ടാ ബാലേവ കന്യാ വിലലാപ സീതാ ॥2॥ സത്യം ബതേദം പ്രവദന്തി ലോകേ നാകാലമൃത്യുർഭവതീതി സന്തഃ। യത്രാഹമേവം പരിഭർത്സ്യമാനാ ജീവാമി യസ്മാത് ക്ഷണമപ്യപുണ്യാ ॥3॥ സുഖാദ്വിഹീനം ബഹുദുഃഖപൂർണ- മിദം തു നൂനം ഹൃദയം സ്ഥിരം മേ । വിദീര്യതേ യന്ന സഹസ്രധാദ്യ വജ്രാഹതം ശൃംഗമിവാചലസ്യ ॥4॥ നൈവാസ്തി നൂനം മമ ദോഷമത്ര വധ്യാഹമസ്യാപ്രിയദർശനസ്യ । ഭാവം ന ചാസ്യാഹമനുപ്രദാതു- മലം ദ്വിജോ മന്ത്രമിവാദ്വിജായ ॥5॥ തസ്മിന്നനാഗച്ഛതി ലോകനാഥേ ഗർഭസ്ഥജന്തോരിവ ശല്യകൃന്തഃ। നൂനം മമാംഗാന്യചിരാദനാര്യഃ ശസ്ത്രൈഃ ശിതൈശ്ഛേത്സ്യതി രാക്ഷസേന്ദ്രഃ॥6॥ ദുഃഖം ബതേദം നനു ദുഃഖിതായാ മാസൗ ചിരായാഭിഗമിഷ്യതോ ദ്വൗ । ബദ്ധസ്യ വധ്യസ്യ യഥാ നിശാന്തേ രാജോപരോധാദിവ തസ്കരസ്യ ॥7॥ ഹാ രാമ ഹാ ലക്ഷ്മണ ഹാ സുമിത്രേ ഹാ രാമമാതഃ സഹ മേ ജനന്യഃ। ഏഷാ വിപദ്യാമ്യഹമല്പഭാഗ്യാ മഹാർണവേ നൗരിവ മൂഢവാതാ ॥8॥ തരസ്വിനൗ ധാരയതാ മൃഗസ്യ സത്ത്വേന രൂപം മനുജേന്ദ്രപുത്രൗ । നൂനം വിശസ്തൗ മമ കാരണാത്തൗ സിംഹർഷഭൗ ദ്വാവിവ വൈദ്യുതേന ॥9॥ നൂനം സ കാലോ മൃഗരൂപധാരീ മാമല്പഭാഗ്യാം ലുലുഭേ തദാനീം । യത്രാര്യപുത്രൗ വിസസർജ മൂഢാ രാമാനുജം ലക്ഷ്മണപൂർവജം ച ॥10॥ ഹാ രാമ സത്യവ്രത ദീർഘബാഹോ ഹാ പൂർണചന്ദ്രപ്രതിമാനവക്ത്ര । ഹാ ജീവലോകസ്യ ഹിതഃ പ്രിയശ്ച വധ്യാം ന മാം വേത്സി ഹി രാക്ഷസാനാം ॥11॥ അനന്യദേവത്വമിയം ക്ഷമാ ച ഭൂമൗ ച ശയ്യാ നിയമശ്ച ധർമേ । പതിവ്രതാത്വം വിഫലം മമേദം കൃതം കൃതഘ്നേഷ്വിവ മാനുഷാണാം ॥12॥ മോഘോ ഹി ധർമശ്ചരിതോ മമായം തഥൈകപത്നീത്വമിദം നിരർഥകം । യാ ത്വാം ന പശ്യാമി കൃശാ വിവർണാ ഹീനാ ത്വയാ സംഗമനേ നിരാശാ ॥13॥ പിതുർനിദേശം നിയമേന കൃത്വാ വനാന്നിവൃത്തശ്ചരിതവ്രതശ്ച । സ്ത്രീഭിസ്തു മന്യേ വിപുലേക്ഷണാഭിഃ സംരംസ്യസേ വീതഭയഃ കൃതാർഥഃ॥14॥ അഹം തു രാമ ത്വയി ജാതകാമാ ചിരം വിനാശായ നിബദ്ധഭാവാ । മോഘം ചരിത്വാഥ തപോവ്രതം ച ത്യക്ഷ്യാമി ധിഗ്ജീവിതമല്പഭാഗ്യാം ॥15॥ സഞ്ജീവിതം ക്ഷിപ്രമഹം ത്യജേയം വിഷേണ ശസ്ത്രേണ ശിതേന വാപി । വിഷസ്യ ദാതാ ന തു മേഽസ്തി കശ്ചി- ച്ഛസ്ത്രസ്യ വാ വേശ്മനി രാക്ഷസസ്യ ॥16॥ ശോകാഭിതപ്താ ബഹുധാ വിചിന്ത്യ സീതാഥ വേണീഗ്രഥനം ഗൃഹീത്വാ । ഉദ്ബദ്ധ്യ വേണ്യുദ്ഗ്രഥനേന ശീഘ്ര- മഹം ഗമിഷ്യാമി യമസ്യ മൂലം ॥17॥ ഉപസ്ഥിതാ സാ മൃദുസർവഗാത്രീ ശാഖാം ഗൃഹീത്വാ ച നഗസ്യ തസ്യ । തസ്യാസ്തു രാമം പരിചിന്തയന്ത്യാ രാമാനുജം സ്വം ച കുലം ശുഭാംഗ്യാഃ॥18॥ തസ്യാ വിശോകാനി തദാ ബഹൂനി ധൈര്യാർജിതാനി പ്രവരാണി ലോകേ । പ്രാദുർനിമിത്താനി തദാ ബഭൂവുഃ പുരാപി സിദ്ധാന്യുപലക്ഷിതാനി ॥19॥ ഇത്യാർഷേ ശ്രീമദ്്രാമായണേ വാല്മീകീയേ ആദികാവ്യേ സുന്ദരകാണ്ഡേ അഷ്ടാവിംശഃ സർഗഃ