അഥ ചതുഃഷഷ്ടിതമഃ സർഗഃ
സുഗ്രീവേണൈവമുക്തസ്തു ഹൃഷ്ടോ ദധിമുഖഃ കപിഃ।
രാഘവം ലക്ഷ്മണം ചൈവ സുഗ്രീവം ചാഭ്യവാദയത് ॥1॥
സ പ്രണമ്യ ച സുഗ്രീവം രാഘവൗ ച മഹാബലൗ ।
വാനരൈഃ സഹിതഃ ശൂരൈർദിവമേവോത്പപാത ഹ ॥2॥
സ യഥൈവാഗതഃ പൂർവം തഥൈവ ത്വരിതം ഗതഃ।
നിപത്യ ഗഗനാദ്ഭൂമൗ തദ്വനം പ്രവിവേശ ഹ ॥3॥
സ പ്രവിഷ്ടോ മധുവനം ദദർശ ഹരിയൂഥപാൻ ।
വിമദാനുദ്ധതാൻസർവാന്മേഹമാനാന്മധൂദകം ॥4॥
സ താനുപാഗമദ്വീരോ ബദ്ധ്വാ കരപുടാഞ്ജലിം ।
ഉവാച വചനം ശ്ലക്ഷ്ണമിദം ഹൃഷ്ടവദംഗദം ॥5॥
സൗമ്യ രോഷോ ന കർതവ്യോ യദേഭിഃ പരിവാരണം ।
അജ്ഞാനാദ്രക്ഷിഭിഃ ക്രോധാദ്ഭവന്തഃ പ്രതിഷേധിതാഃ॥6॥
ശ്രാന്തോ ദൂരാദനുപ്രാപ്തോ ഭക്ഷയസ്വ സ്വകം മധു ।
യുവരാജസ്ത്വമീശശ്ച വനസ്യാസ്യ മഹാബലാ ॥7॥
മൗർഖ്യാത്പൂർവം കൃതോ രോഷസ്തദ്ഭവാൻക്ഷന്തുമർഹതി ।
യഥൈവ ഹി പിതാ തേഽഭൂത്പൂർവം ഹരിഗണേശ്വരഃ॥8॥
തഥാ ത്വമപി സുഗ്രീവോ നാന്യസ്തു ഹരിസത്തമ ।
ആഖ്യാതം ഹി മയാ ഗത്വാ പിതൃവ്യസ്യ തവാനഘ ॥9॥
ഇഹോപയാനം സർവേഷാമേതേഷാം വനചാരിണാം ।
ഭവദാഗമനം ശ്രുത്വാ സഹൈഭിർവനചാരിഭിഃ॥10॥
പ്രഹൃഷ്ടോ ന തു രുഷ്ടോഽസൗ വനം ശ്രുത്വാ പ്രധർഷിതം ।
പ്രഹൃഷ്ടോ മാം പിതൃവ്യസ്തേ സുഗ്രീവോ വാനരേശ്വരഃ॥11॥
ശീഘ്രം പ്രേഷയ സർവാംസ്താനിതി ഹോവാച പാർഥിവഃ।
ശ്രുത്വാ ദധിമുഖസ്യൈതദ്വചനം ശ്ലക്ഷ്ണമംഗദഃ॥12॥
അബ്രവീത്താൻഹരിശ്രേഷ്ഠോ വാക്യം വാക്യവിശാരദഃ।
ശങ്കേ ശ്രുതോഽയം വൃത്താന്തോ രാമേണ ഹരിയൂഥപാഃ॥13॥
അയം ച ഹർഷാദാഖ്യാതി തേന ജാനാമി ഹേതുനാ ।
തത്ക്ഷമം നേഹ നഃ സ്ഥാതും കൃതേ കാര്യേ പരന്തപാഃ॥14॥
പീത്വാ മധു യഥാകാമം വിക്രാന്താ വനചാരിണഃ।
കിം ശേഷം ഗമനം തത്ര സുഗ്രീവോ യത്ര വാനരഃ॥15॥
സർവേ യഥാ മാം വക്ഷ്യന്തി സമേത്യ ഹരിപുംഗവാഃ।
തഥാസ്മി കർതാ കർതവ്യേ ഭവദ്ഭിഃ പരവാനഹം ॥16॥
നാജ്ഞാപയിതുമീശോഽഹം യുവരാജോഽസ്മി യദ്യപി ।
അയുക്തം കൃതകർമാണോ യൂയം ധർഷയിതും ബലാത് ॥17॥
ബ്രുവതശ്ചാംഗദസ്യൈവം ശ്രുത്വാ വചനമുത്തമം ।
പ്രഹൃഷ്ടമനസോ വാക്യമിദമൂചുർവനൗകസഃ॥18॥
ഏവം വക്ഷ്യതി കോ രാജൻപ്രഭുഃ സന്വാനരർഷഭ ।
ഐശ്വര്യമദമത്തോ ഹി സർവോഽഹമിതി മന്യതേ ॥19॥
തവ ചേദം സുസദൃശം വാക്യം നാന്യസ്യ കസ്യചിത് ।
സന്നതിർഹി തവാഖ്യാതി ഭവിഷ്യച്ഛുഭയോഗ്യതാം ॥20॥
സർവേ വയമപി പ്രാപ്താസ്തത്ര ഗന്തും കൃതക്ഷണാഃ।
സ യത്ര ഹരിവീരാണാം സുഗ്രീവഃ പതിരവ്യയഃ॥21॥
ത്വയാ ഹ്യനുക്തൈർഹരിഭിർനൈവ ശക്യം പദാത്പദം ।
ക്വചിദ്ഗന്തും ഹരിശ്രേഷ്ഠ ബ്രൂമഃ സത്യമിദം തു തേ ॥22॥
ഏവം തു വദതാം തേഷാമംഗദഃ പ്രത്യഭാഷത ।
സാധു ഗച്ഛാമ ഇത്യുക്ത്വാ ഖമുത്പേതുർമഹാബലാഃ॥23॥
ഉത്പതന്തമനൂത്പേതുഃ സർവേ തേ ഹരിയൂഥപാഃ।
കൃത്വാഽഽകാശം നിരാകാശം യന്ത്രോത്ക്ഷിപ്താ ഇവോപലാഃ॥24॥
അംഗദം പുരതഃ കൃത്വാ ഹനൂമന്തം ച വാനരം ।
തേഽമ്ബരം സഹസോത്പത്യ വേഗവന്തഃ പ്ലവംഗമാഃ॥25॥
വിനദന്തോ മഹാനാദം ഘനാ വാതേരിതാ യഥാ ।
അംഗദേ സമനുപ്രാപ്തേ സുഗ്രീവോ വാനരേശ്വരഃ॥26॥
ഉവാച ശോകസന്തപ്തം രാമം കമലലോചനം ।
സമാശ്വസിഹി ഭദ്രം തേ ദൃഷ്ടാ ദേവീ ന സംശയഃ॥27॥
നാഗന്തുമിഹ ശക്യം തൈരതീതസമയൈരിഹ ।
അംഗദസ്യ പ്രഹർഷാച്ച ജാനാമി ശുഭദർശന ॥28॥
ന മത്സകാശമാഗച്ഛേത്കൃത്യേ ഹി വിനിപാതിതേ ।
യുവരാജോ മഹാബാഹുഃ പ്ലവതാമംഗദോ വരഃ॥29॥
യദ്യപ്യകൃതകൃത്യാനാമീദൃശഃ സ്യാദുപക്രമഃ।
ഭവേത്തു ദീനവദനോ ഭ്രാന്തവിപ്ലുതമാനസഃ॥30॥
പിതൃപൈതാമഹം ചൈതത്പൂർവകൈരഭിരക്ഷിതം ।
ന മേ മധുവനം ഹന്യാദദൃഷ്ട്വാ ജനകാത്മജാം ॥31॥
കൗസല്യാ സുപ്രജാ രാമ സമാശ്വസിഹി സുവ്രത ।
ദൃഷ്ടാ ദേവീ ന സന്ദേഹോ ന ചാന്യേന ഹനൂമതാ ॥32॥
നഹ്യന്യഃ കർമണോ ഹേതുഃ സാധനേഽസ്യ ഹനൂമതഃ।
ഹനൂമതീഹ സിദ്ധിശ്ച മതിശ്ച മതിസത്തമ ॥33॥
വ്യവസായശ്ച ശൗര്യം ച ശ്രുതം ചാപി പ്രതിഷ്ഠിതം ।
ജാംബവാന്യത്ര നേതാ സ്യാദംഗദശ്ച ഹരീശ്വരഃ॥34॥
ഹനൂമാംശ്ചാപ്യധിഷ്ഠാതാ ന തത്ര ഗതിരന്യഥാ ।
മാ ഭൂശ്ചിന്താസമായുക്തഃ സമ്പ്രത്യമിതവിക്രമ ॥35॥
യദാ ഹി ദർപിതോദഗ്നാഃ സംഗതാഃ കാനനൗകസഃ।
നൈഷാമകൃതകര്യാണാമീദൃശഃ സ്യാദുപക്രമഃ॥36॥
വനഭംഗേന ജാനാമി മധൂനാം ഭക്ഷണേന ച ।
തതഃ കിലകിലാശബ്ദം ശുശ്രാവാസന്നമംബരേ ॥37॥
ഹനൂമത്കർമദൃപ്താനാം നദതാം കാനനൗകസാം ।
കിഷ്കിന്ധാമുപയാതാനാം സിദ്ധിം കഥയതാമിവ ॥38॥
തതഃ ശ്രുത്വാ നിനാദം തം കപീനാം കപിസത്തമഃ।
ആയതാഞ്ചിതലാംഗൂലഃ സോഽഭവദ്ധൃഷ്ടമാനസഃ॥39॥
ആജഗ്മുസ്തേഽപി ഹരയോ രാമദർശനകാങ്ക്ഷിണഃ।
അംഗദം പുരതഃ കൃത്വാ ഹനൂമന്തം ച വാനരം ॥40॥
തേഽങ്ഗദപ്രമുഖാ വീരാഃ പ്രഹൃഷ്ടാശ്ച മുദാന്വിതാഃ।
നിപേതുർഹരിരാജസ്യ സമീപേ രാഘവസ്യ ച ॥41॥
ഹനൂമാംശ്ച മഹാബാഹുഃ പ്രണമ്യ ശിരസാ തതഃ।
നിയതാമക്ഷതാം ദേവീം രാഘവായ ന്യവേദയത് ॥42॥
ദൃഷ്ടാ ദേവീതി ഹനുമദ്വദനാദമൃതോപമം ।
ആകർണ്യ വചനം രാമോ ഹർഷമാപ സലക്ഷ്മണഃ॥43॥
നിശ്ചിതാർഥം തതസ്തസ്മിൻസുഗ്രീവം പവനാത്മജേ ।
ലക്ഷ്മണഃ പ്രീതിമാൻപ്രീതം ബഹുമാനാദവൈക്ഷത ॥44॥
പ്രീത്യാ ച പരയോപേതോ രാഘവഃ പരവീരഹാ ।
ബഹുമാനേന മഹതാ ഹനൂമന്തമവൈക്ഷത ॥45॥
ഇത്യാർഷേ ശ്രീമദ്്രാമായണേ വാല്മീകീയേ ആദികാവ്യേ സുന്ദരകാണ്ഡേ ചതുഃഷഷ്ടിതമഃ സർഗഃ