अथ द्वादशः सर्गः
स तस्य मध्ये भवनस्य संस्थितो
	लतागृहांश्चित्रगृहान्निशागृहान् ।
जगाम सीतां प्रतिदर्शनोत्सुको
	न चैव तां पश्यति चारुदर्शनाम् ॥१॥
स चिन्तयामास ततो महाकपिः
	प्रियामपश्यन्रघुनन्दनस्य ताम् ।
ध्रुवं न सीता ध्रियते यथा न मे
	विचिन्वतो दर्शनमेति मैथिली ॥२॥
सा राक्षसानां प्रवरेण जानकी
	स्वशीलसंरक्षणतत्परा सती ।
अनेन नूनं प्रति दुष्टकर्मणा
	हता भवेदार्यपथे परे स्थिता ॥३॥
विरूपरूपा विकृता विवर्चसो
	महानना दीर्घविरूपदर्शनाः।
समीक्ष्य ता राक्षसराजयोषितो
	भयाद्विनष्टा जनकेश्वरात्मजा ॥४॥
सीतामदृष्ट्वा ह्यनवाप्य पौरुषं
	विहृत्य कालं सह वानरैश्चिरम् ।
न मेऽस्ति सुग्रीवसमीपगा गतिः
	सुतीक्ष्णदण्डो बलवांश्च वानरः॥५॥
दृष्टमन्तःपुरं सर्वं दृष्टा रावणयोषितः।
न सीता दृश्यते साध्वी वृथा जातो मम श्रमः॥६॥
किं नु मां वानराः सर्वे गतं वक्ष्यन्ति सङ्गताः।
गत्वा तत्र त्वया वीर किं कृतं तद्वदस्व नः॥७॥
अदृष्ट्वा किं प्रवक्ष्यामि तामहं जनकात्मजाम् ।
ध्रुवं प्रायमुपासिष्ये कालस्य व्यतिवर्तने ॥८॥
किं वा वक्ष्यति वृद्धश्च जाम्बवानङ्गदश्च सः।
गतं पारं समुद्रस्य वानराश्च समागताः॥९॥
अनिर्वेदः श्रियो मूलमनिर्वेदः परं सुखम् ।
अनिर्वेदो हि सततं सर्वार्थेषु प्रवर्तकः॥१०॥
करोति सफलं जन्तोः कर्म यच्च करोति सः।
तस्मादनिर्वेदकरं यत्नं चेष्टेऽहमुत्तमम् ॥११॥
भूयस्तत्र विचेष्यामि न यत्र विचयः कृतः।
अदृष्टांश्च विचेष्यामि देशान्रावणपालितान् ॥१२॥
आपानशाला विचितास्तथा पुष्पगृहाणि च ।
चित्रशालाश्च विचिता भूयः क्रीडागृहाणि च ॥१३॥
निष्कुटान्तररथ्याश्च विमानानि च सर्वशः।
इति सञ्चिन्त्य भूयोऽपि विचेतुमुपचक्रमे ॥१४॥
भूमीगृहांश्चैत्यगृहान्गृहातिगृहकानपि ।
उत्पतन्निपतंश्चापि तिष्ठन्गच्छन्पुनः क्वचित् ॥१५॥
अपवृण्वंश्च द्वाराणि कपाटान्यवघट्टयन् ।
प्रविशन्निष्पतंश्चापि प्रपतन्नुत्पतन्निव ॥१६॥
सर्वमप्यवकाशं स विचचार महाकपिः।
चतुरङ्गुलमात्रोऽपि नावकाशः स विद्यते ।
रावणान्तःपुरे तस्मिन्यं कपिर्न जगाम सः॥१७॥
प्राकरान्तरवीथ्यश्च वेदिकश्चैत्यसंश्रयाः।
श्वभ्राश्च पुष्करिण्यश्च सर्वं तेनावलोकितम् ॥१८॥
राक्षस्यो विविधाकारा विरूपा विकृतास्तथा ।
दृष्टा हनुमता तत्र न तु सा जनकात्मजा ॥१९॥
रूपेणाप्रतिमा लोके परा विद्याधरस्त्रियः।
दृष्टा हनुमता तत्र न तु राघवनन्दिनी ॥२०॥
नागकन्या वरारोहाः पूर्णचन्द्रनिभाननाः।
दृष्टा हनुमता तत्र न तु सा जनकात्मजा ॥२१॥
प्रमथ्य राक्षसेन्द्रेण नागकन्या बलाद्धृताः।
दृष्टा हनुमता तत्र न सा जनकनन्दिनी ॥२२॥
सोऽपश्यंस्तां महाबाहुः पश्यंश्चान्या वरस्त्रियः।
विषसाद महाबाहुर्हनूमान्मारुतात्मजः॥२३॥
उद्योगं वानरेन्द्राणां प्लवनं सागरस्य च ।
व्यर्थं वीक्ष्यानिलसुतश्चिन्तां पुनरुपागतः॥२४॥
अवतीर्य विमानाच्च हनूमान्मारुतात्मजः।
चिन्तामुपजगामाथ शोकोपहतचेतनः॥२५॥
इत्यार्षे श्रीमद्‌रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये सुन्दरकाण्डे द्वादशः सर्गः