अथ द्विपञ्चाशः सर्गः
स तस्य वचनं श्रुत्वा वानरस्य महात्मनः।
आज्ञापयद्वधं तस्य रावणः क्रोधमूर्छितः॥१॥
वधे तस्य समाज्ञप्ते रावणेन दुरात्मना ।
निवेदितवतो दौत्यं नानुमेने विभीषणः॥२॥
तं रक्षोऽधिपतिं क्रुद्धं तच्च कार्यमुपस्थितम् ।
विदित्वा चिन्तयामास कार्यं कार्यविधौ स्थितः॥३॥
निश्चितार्थस्ततः साम्ना पूज्यं शत्रुजिदग्रजम् ।
उवाच हितमत्यर्थं वाक्यं वाक्यविशारदः॥४॥
क्षमस्व रोषं त्यज राक्षसेन्द्र
	प्रसीद मे वाक्यमिदं शृणुष्व ।
वधं न कुर्वन्ति परावरज्ञा
	दूतस्य सन्तो वसुधाधिपेन्द्राः॥५॥
राजन्धर्मविरुद्धं च लोकवृत्तेश्च गर्हितम् ।
तव चासदृशं वीर कपेरस्य प्रमापणम् ॥६॥
धर्मज्ञश्च कृतज्ञश्च राजधर्मविशारदः।
परावरज्ञो भूतानां त्वमेव परमार्थवित् ॥७॥
गृह्यन्ते यदि रोषेण त्वादृशोऽपि विचक्षणाः।
ततः शास्त्रविपश्चित्त्वं श्रम एव हि केवलम् ॥८॥
तस्मात्प्रसीद शत्रुघ्न राक्षसेन्द्र दुरासद ।
युक्तायुक्तं विनिश्चित्य दूतदण्डो विधीयताम् ॥९॥
विभीषणवचः श्रुत्वा रावणो राक्षसेश्वरः।
कोपेन  महताऽऽविष्टो वाक्यमुत्तरमब्रवीत् ॥१०॥
न पापानां वधे पापं विद्यते शत्रुसूदन ।
तस्मादिमं वधिष्यामि वानरं पापकारिणम् ॥११॥
अधर्ममूलं बहुदोषयुक्त-
	मनार्यजुष्टं वचनं निशम्य ।
उवाच वाक्यं परमार्थतत्त्वं
	विभीषणो बुद्धिमतां वरिष्ठः॥१२॥
प्रसीद लङ्केश्वर राक्षसेन्द्र
	धर्मार्थतत्वं वचनं शृणुष्व ।
दूता न वध्याः समयेषु राजन्
	सर्वेषु सर्वत्र वदन्ति सन्तः॥१३॥
असंशयं शत्रुरयं प्रवृद्धः
	कृतं ह्यनेनाप्रियमप्रमेयम् ।
न दूतवध्यां प्रवदन्ति सन्तो
	दूतस्य दृष्टा बहवो हि दण्डाः॥१४॥
वैरूप्यमङ्गेषु कशाभिघातो
	मौण्ड्यं तथा लक्षणसंनिपातः।
एतान्हि दूते प्रवदन्ति दण्डान्
	वधस्तु दूतस्य न नः श्रुतोऽस्ति ॥१५॥
कथं च धर्मार्थविनीतबुद्धिः
	परावरप्रत्ययनिश्चितार्थः।
भवद्विधः कोपवशे हि तिष्ठेत्
	कोपं न गच्छन्ति हि सत्त्ववन्तः॥१६॥
न धर्मवादे न च लोकवृत्ते
	न शास्त्रबुद्धिग्रहणेषु वापि ।
विद्येत कश्चित्तव वीर तुल्य-
	स्त्वं ह्युत्तमः सर्वसुरासुराणाम् ॥१७॥
पराक्रमोत्साहमनस्विनां च
	सुरासुराणामपि दुर्जयेन ।
त्वयाप्रमेयेण सुरेन्द्रसङ्घा
	जिताश्च युद्धेष्वसकृन्नरेन्द्राः॥१८॥
इत्थंविधस्यामरदैत्यशत्रोः
	शूरस्य वीरस्य तवाजितस्य ।
कुर्वन्ति वीरा मनसाप्यलीकं
	प्राणैर्विमुक्ता न तु भोः पुरा ते ॥१९॥
न चाप्यस्य कपेर्घाते कञ्चित्पश्याम्यहं गुणम् ।
तेष्वयं पात्यतां दण्डो यैरयं प्रेषितः कपिः॥२०॥
साधुर्वा यदि वासाधुः परैरेष समर्पितः।
ब्रुवन्परार्थं परवान्न दूतो वधमर्हति ॥२१॥
अपि चास्मिन्हते नान्यं राजन् पश्यामि खेचरम् ।
इह यः पुनरागच्छेत्परं पारं महोदधेः॥२२॥
तस्मान्नास्य वधे यत्नः कार्यः परपुरञ्जय ।
भवान्सेन्द्रेषु देवेषु यत्नमास्थातुमर्हति ॥२३॥
अस्मिन्विनष्टे न हि भूतमन्यं
	पश्यामि यस्तौ नरराजपुत्रौ ।
युद्धाय युद्धप्रियदुर्विनीता-
	वुद्योजयेद् वै भवता विरुद्धौ ॥२४॥
पराक्रमोत्साहमनस्विनां च
	सुरासुराणामपि दुर्जयेन ।
त्वया मनोनन्दन नैरृतानां
	युद्धाय निर्नाशयितुं न युक्तम् ॥२५॥
हिताश्च शूराश्च समाहिताश्च
	कुलेषु जाताश्च महागुणेषु ।
मनस्विनः शस्त्रभृतां वरिष्ठाः
	कोपप्रशस्ताः सुभृताश्च योधाः॥२६॥
तदेकदेशे न बलस्य तावत्
	केचित्तवादेशकृतोऽद्य यान्तु ।
तौ राजपुत्रावुपगृह्य मूढौ
	परेषु ते भावयितुं प्रभावम् ॥२७॥
निशाचराणामधिपोऽनुजस्य
	विभीषणस्योत्तमवाक्यमिष्टम् ।
जग्राह बुद्ध्या सुरलोकशत्रु-
	र्महाबलो राक्षसराजमुख्यः॥२८॥
इत्यार्षे श्रीमद्‌रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये सुन्दरकाण्डे द्विपञ्चाशः सर्गः