అథ ద్వితీయః సర్గః
స సాగరమనాధృష్యమతిక్రమ్య మహాబలః।
త్రికూటస్య తటే లఙ్కాం స్థితః స్వస్థో దదర్శ హ ॥1॥
తతః పాదపముక్తేన పుష్పవర్షేణ వీర్యవాన్ ।
అభివృష్టస్తతస్తత్ర బభౌ పుష్పమయో హరిః॥2॥
యోజనానాం శతం శ్రీమాంస్తీర్త్వాప్యుత్తమవిక్రమః।
అనిఃశ్వసన్ కపిస్తత్ర న గ్లానిమధిగచ్ఛతి ॥3॥
శతాన్యహం యోజనానాం క్రమేయం సుబహూన్యపి ।
కిం పునః సాగరస్యాన్తం సఙ్ఖ్యాతం శతయోజనమ్ ॥4॥
స తు వీర్యవతాం శ్రేష్ఠః ప్లవతామపి చోత్తమః।
జగామ వేగవాన్ లఙ్కాం లఙ్ఘయిత్వా మహోదధిమ్ ॥5॥
శాద్వలాని చ నీలాని గన్ధవన్తి వనాని చ ।
మధుమన్తి చ మధ్యేన జగామ నగవన్తి చ ॥6॥
శైలాంశ్చ తరుసఞ్ఛన్నాన్ వనరాజీశ్చ పుష్పితాః।
అభిచక్రామ తేజస్వీ హనూమాన్ ప్లవగర్షభః॥7॥
స తస్మిన్నచలే తిష్ఠన్ వనాన్యుపవనాని చ ।
స నగాగ్రే స్థితాం లఙ్కాం దదర్శ పవనాత్మజః॥8॥
సరలాన్ కర్ణికారాంశ్చ ఖర్జూరాంశ్చ సుపుష్పితాన్ ।
ప్రియాలాన్ ముచులిన్దాంశ్చ కుటజాన్ కేతకానపి ॥9॥
ప్రియఙ్గూన్ గన్ధపూర్ణాంశ్చ నీపాన్ సప్తచ్ఛదాంస్తథా ।
అసనాన్ కోవిదారాంశ్చ కరవీరాంశ్చ పుష్పితాన్ ॥10॥
పుష్పభారనిబద్ధాంశ్చ తథా ముకులితానపి ।
పాదపాన్ విహగాకీర్ణాన్ పవనాధూతమస్తకాన్ ॥11॥
హంసకారణ్డవాకీర్ణా వాపీః పద్మోత్పలావృతాః।
ఆక్రీడాన్ వివిధాన్ రమ్యాన్ వివిధాంశ్చ జలాశయాన్ ॥12॥
సన్తతాన్ వివిధైర్వృక్షైః సర్వర్తుఫలపుష్పితైః।
ఉద్యానాని చ రమ్యాణి దదర్శ కపికుఞ్జరః॥13॥
సమాసాద్య చ లక్ష్మీవాఀల్లఙ్కాం రావణపాలితామ్ ।
పరిఖాభిః సపద్మాభిః సోత్పలాభిరలఙ్కృతామ్ ॥14॥
సీతాపహరణాత్ తేన రావణేన సురక్షితామ్ ।
సమన్తాద్ విచరద్భిశ్చ రాక్షసైరుగ్రధన్విభిః॥15॥
కాఞ్చనేనావృతాం రమ్యాం ప్రాకారేణ మహాపురీమ్ ।
గృహైశ్చ గిరిసఙ్కాశైః శారదామ్బుదసన్నిభైః॥16॥
పాణ్డురాభిః ప్రతోలీభిరుచ్చాభిరభిసంవృతామ్ ।
అట్టాలకశతాకీర్ణాం పతాకాధ్వజశోభితామ్ ॥17॥
తోరణైః కాఞ్చనైర్దివ్యైర్లతాపఙ్క్తివిరాజితైః।
దదర్శ హనుమాన్ లఙ్కాం దేవో దేవపురీమివ ॥18॥
గిరిమూర్ధ్ని స్థితాం లఙ్కాం పాణ్డురైర్భవనైః శుభైః।
దదర్శ స కపిః శ్రీమాన్ పురీమాకాశగామివ ॥19॥
పాలితాం రాక్షసేన్ద్రేణ నిర్మితాం విశ్వకర్మణా ।
ప్లవమానామివాకాశే దదర్శ హనుమాన్ కపిః॥20॥
వప్రప్రాకారజఘనాం విపులామ్బువనామ్బరామ్ ।
శతఘ్నీశూలకేశాన్తామట్టాలకావతంసకామ్ ॥21॥
మనసేవ కృతాం లఙ్కాం నిర్మితాం విశ్వకర్మణా ।
ద్వారముత్తరమాసాద్య చిన్తయామాస వానరః॥22॥
కైలాసనిలయప్రఖ్యమాలిఖన్తమివామ్బరమ్ ।
ధ్రియమాణమివాకాశముచ్ఛ్రితైర్భవనోత్తమైః॥23॥
సమ్పూర్ణా రాక్షసైర్ఘోరైర్నాగైర్భోగవతీమివ ।
అచిన్త్యాం సుకృతాం స్పష్టాం కుబేరాధ్యుషితాం పురా ॥24॥
దంష్ట్రాభిర్బహుభిః శూరైః శూలపట్టిశపాణిభిః।
రక్షితాం రాక్షసైర్ఘోరైర్గుహామాశీవిషైరివ ॥25॥
తస్యాశ్చ మహతీం గుప్తిం సాగరం చ నిరీక్ష్య సః।
రావణం చ రిపుం ఘోరం చిన్తయామాస వానరః॥26॥
ఆగత్యాపీహ హరయో భవిష్యన్తి నిరర్థకాః।
నహి యుద్ధేన వై లఙ్కా శక్యా జేతుం సురైరపి ॥27॥
ఇమాం త్వవిషమాం లఙ్కాం దుర్గాం రావణపాలితామ్ ।
ప్రాప్యాపి సుమహాబాహుః కిం కరిష్యతి రాఘవః॥28॥
అవకాశో న సామ్నస్తు రాక్షసేష్వభిగమ్యతే ।
న దానస్య న భేదస్య నైవ యుద్ధస్య దృశ్యతే ॥29॥
చతుర్ణామేవ హి గతిర్వానరాణాం తరస్వినామ్ ।
వాలిపుత్రస్య నీలస్య మమ రాజ్ఞశ్చ ధీమతః॥30॥
యావజ్జానామి వైదేహీం యది జీవతి వా న వా ।
తత్రైవ చిన్తయిష్యామి దృష్ట్వా తాం జనకాత్మజామ్ ॥31॥
తతః స చిన్తయామాస ముహూర్తం కపికుఞ్జరః।
గిరేః శృఙ్గే స్థితస్తస్మిన్ రామస్యాభ్యుదయం తతః॥32॥
అనేన రూపేణ మయా న శక్యా రక్షసాం పురీ ।
ప్రవేష్టుం రాక్షసైర్గుప్తా క్రూరైర్బలసమన్వితైః॥33॥
మహౌజసో మహావీర్యా బలవన్తశ్చ రాక్షసాః।
వఞ్చనీయా మయా సర్వే జానకీం పరిమార్గతా ॥34॥
లక్ష్యాలక్ష్యేణ రూపేణ రాత్రౌ లఙ్కాపురీ మయా ।
ప్రాప్తకాలం ప్రవేష్టుం మే కృత్యం సాధయితుం మహత్ ॥35॥
తాం పురీం తాదృశీం దృష్ట్వా దురాధర్షాం సురాసురైః।
హనూమాంశ్చిన్తయామాస వినిఃశ్వస్య ముహుర్ముహుః॥36॥
కేనోపాయేన పశ్యేయం మైథిలీం జనకాత్మజామ్ ।
అదృష్టో రాక్షసేన్ద్రేణ రావణేన దురాత్మనా ॥37॥
న వినశ్యేత్ కథం కార్యం రామస్య విదితాత్మనః।
ఏకామేకస్తు పశ్యేయం రహితే జనకాత్మజామ్ ॥38॥
భూతాశ్చార్థా వినశ్యన్తి దేశకాలవిరోధితాః।
విక్లవం దూతమాసాద్య తమః సూర్యోదయే యథా ॥39॥
అర్థానర్థాన్తరే బుద్ధిర్నిశ్చితాపి న శోభతే ।
ఘాతయన్తీహ కార్యాణి దూతాః పణ్డితమానినః॥40॥
న వినశ్యేత్ కథం కార్యం వైక్లవ్యం న కథం భవేత్ ।
లఙ్ఘనం చ సముద్రస్య కథం ను న భవేద్ వృథా ॥41॥
మయి దృష్టే తు రక్షోభీ రామస్య విదితాత్మనః।
భవేద్ వ్యర్థమిదం కార్యం రావణానర్థమిచ్ఛతః॥42॥
నహి శక్యం క్వచిత్ స్థాతుమవిజ్ఞాతేన రాక్షసైః।
అపి రాక్షసరూపేణ కిముతాన్యేన కేనచిత్ ॥43॥
వాయురప్యత్ర నాజ్ఞాతశ్చరేదితి మతిర్మమ ।
నహ్యత్రావిదితం కిఞ్చిద్ రక్షసాం భీమకర్మణామ్ ॥44॥
ఇహాహం యది తిష్ఠామి స్వేన రూపేణ సంవృతః।
వినాశముపయాస్యామి భర్తురర్థశ్చ హాస్యతి ॥45॥
తదహం స్వేన రూపేణ రజన్యాం హ్రస్వతాం గతః।
లఙ్కామభిపతిష్యామి రాఘవస్యార్థసిద్ధయే ॥46॥
రావణస్య పురీం రాత్రౌ ప్రవిశ్య సుదురాసదామ్ ।
ప్రవిశ్య భవనం సర్వం ద్రక్ష్యామి జనకాత్మజామ్ ॥47॥
ఇతి నిశ్చిత్య హనుమాన్ సూర్యస్యాస్తమయం కపిః।
ఆచకాఙ్క్షే తదా వీరో వైదేహ్యా దర్శనోత్సుకః॥48॥
సూర్యే చాస్తం గతే రాత్రౌ దేహం సఙ్క్షిప్య మారుతిః।
వృషదంశకమాత్రోఽథ బభూవాద్భుతదర్శనః॥49॥
ప్రదోషకాలే హనుమాంస్తూర్ణముత్పత్య వీర్యవాన్ ।
ప్రవివేశ పురీం రమ్యాం ప్రవిభక్తమహాపథామ్ ॥50॥
ప్రాసాదమాలావితతాం స్తమ్భైః కాఞ్చనసన్నిభైః।
శాతకుమ్భనిభైర్జాలైర్గన్ధర్వనగరోపమామ్ ॥51॥
సప్తభౌమాష్టభౌమైశ్చ స దదర్శ మహాపురీమ్ ।
తలైః స్ఫటికసఙ్కీర్ణైః కార్తస్వరవిభూషితైః॥52॥
వైదూర్యమణిచిత్రైశ్చ ముక్తాజాలవిభూషితైః।
తైస్తైః శుశుభిరే తాని భవనాన్యత్ర రక్షసామ్ ॥53॥
కాఞ్చనాని విచిత్రాణి తోరణాని చ రక్షసామ్ ।
లఙ్కాముద్యోతయామాసుః సర్వతః సమలఙ్కృతామ్ ॥54॥
అచిన్త్యామద్భుతాకారాం దృష్ట్వా లఙ్కాం మహాకపిః।
ఆసీద్ విషణ్ణో హృష్టశ్చ వైదేహ్యా దర్శనోత్సుకః॥55॥
స పాణ్డురావిద్ధవిమానమాలినీం
	మహార్హజామ్బూనదజాలతోరణామ్ ।
యశస్వినీం రావణబాహుపాలితాం
	క్షపాచరైర్భీమబలైః సుపాలితామ్ ॥56॥
చన్ద్రోఽపి సాచివ్యమివాస్య కుర్వం-
	స్తారాగణైర్మధ్యగతో విరాజన్ ।
జ్యోత్స్నావితానేన వితత్య లోకా-
	నుత్తిష్ఠతేఽనేకసహస్రరశ్మిః॥57॥
శఙ్ఖప్రభం క్షీరమృణాలవర్ణ
	ముద్గచ్ఛమానం వ్యవభాసమానమ్ ।
దదర్శ చన్ద్రం స కపిప్రవీరః
	పోప్లూయమానం సరసీవ హంసమ్ ॥58॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే ద్వితీయః సర్గః