అథ తృతీయః సర్గః
స లమ్బశిఖరే లమ్బే లమ్బతోయదసన్నిభే ।
సత్త్వమాస్థాయ మేధావీ హనుమాన్ మారుతాత్మజః॥1॥
నిశి లఙ్కాం మహాసత్త్వో వివేశ కపికుఞ్జరః।
రమ్యకాననతోయాఢ్యాం పురీం రావణపాలితామ్ ॥2॥
శారదామ్బుధరప్రఖ్యైర్భవనైరుపశోభితామ్ ।
సాగరోపమనిర్ఘోషాం సాగరానిలసేవితామ్ ॥3॥
సుపుష్టబలసమ్పుష్టాం యథైవ విటపావతీమ్ ।
చారుతోరణనిర్యూహాం పాణ్డురద్వారతోరణామ్ ॥4॥
భుజగాచరితాం గుప్తాం శుభాం భోగవతీమివ ।
తాం సవిద్యుద్ఘనాకీర్ణాం జ్యోతిర్గణనిషేవితామ్ ॥5॥
చణ్డమారుతనిర్హ్రాదాం యథా చాప్యమరావతీమ్ ।
శాతకుమ్భేన మహతా ప్రాకారేణాభిసంవృతామ్ ॥6॥
కిఙ్కిణీజాలఘోషాభిః పతాకాభిరలఙ్కృతామ్ ।
ఆసాద్య సహసా హృష్టః ప్రాకారమభిపేదివాన్ ॥7॥
విస్మయావిష్టహృదయః పురీమాలోక్య సర్వతః।
జామ్బూనదమయైర్ద్వారైర్వైదూర్యకృతవేదికైః॥8॥
వజ్రస్ఫటికముక్తాభిర్మణికుట్టిమభూషితైః।
తప్తహాటకనిర్యూహై రాజతామలపాణ్డురైః॥9॥
వైదూర్యకృతసోపానైః స్ఫాటికాన్తరపాంసుభిః।
చారుసఞ్జవనోపేతైః ఖమివోత్పతితైః శుభైః॥10॥
క్రౌఞ్చబర్హిణసఙ్ఘుష్టై రాజహంసనిషేవితైః।
తూర్యాభరణనిర్ఘోషైః సర్వతః పరినాదితామ్ ॥11॥
వస్వోకసారప్రతిమాం సమీక్ష్య నగరీం తతః।
ఖమివోత్పతితాం లఙ్కాం జహర్ష హనుమాన్ కపిః॥12॥
తాం సమీక్ష్య పురీం లఙ్కాం రాక్షసాధిపతేః శుభామ్ ।
అనుత్తమామృద్ధిమతీం చిన్తయామాస వీర్యవాన్ ॥13॥
నేయమన్యేన నగరీ శక్యా ధర్షయితుం బలాత్ ।
రక్షితా రావణబలైరుద్యతాయుధపాణిభిః॥14॥
కుముదాఙ్గదయోర్వాపి సుషేణస్య మహాకపేః।
ప్రసిద్ధేయం భవేద్ భూమిర్మైన్దద్వివిదయోరపి ॥15॥
వివస్వతస్తనూజస్య హరేశ్చ కుశపర్వణః।
ఋక్షస్య కపిముఖ్యస్య మమ చైవ గతిర్భవేత్ ॥16॥
సమీక్ష్య చ మహాబాహో రాఘవస్య పరాక్రమమ్ ।
లక్ష్మణస్య చ విక్రాన్తమభవత్ ప్రీతిమాన్ కపిః॥17॥
తాం రత్నవసనోపేతాం గోష్ఠాగారావతంసికామ్ ।
యన్త్రాగారస్తనీమృద్ధాం ప్రమదామివ భూషితామ్ ॥18॥
తాం నష్టతిమిరాం దీపైర్భాస్వరైశ్చ మహాగ్రహైః।
నగరీం రాక్షసేన్ద్రస్య స దదర్శ మహాకపిః॥19॥
అథ సా హరిశార్దూలం ప్రవిశన్తం మహాకపిమ్ ।
నగరీ స్వేన రూపేణ దదర్శ పవనాత్మజమ్ ॥20॥
సా తం హరివరం దృష్ట్వా లఙ్కా రావణపాలితా ।
స్వయమేవోత్థితా తత్ర వికృతాననదర్శనా ॥21॥
పురస్తాత్ తస్య వీరస్య వాయుసూనోరతిష్ఠత ।
ముఞ్చమానా మహానాదమబ్రవీత్ పవనాత్మజమ్ ॥22॥
కస్త్వం కేన చ కార్యేణ ఇహ ప్రాప్తో వనాలయ ।
కథయస్వేహ యత్ తత్త్వం యావత్ ప్రాణా ధరన్తి తే ॥23॥
న శక్యం ఖల్వియం లఙ్కా ప్రవేష్టుం వానర త్వయా ।
రక్షితా రావణబలైరభిగుప్తా సమన్తతః॥24॥
అథ తామబ్రవీద్ వీరో హనుమానగ్రతః స్థితామ్ ।
కథయిష్యామి తత్ తత్త్వం యన్మాం త్వం పరిపృచ్ఛసే ॥25॥
కా త్వం విరూపనయనా పురద్వారేఽవతిష్ఠసే ।
కిమర్థం చాపి మాం క్రోధాన్నిర్భర్త్సయసి దారుణే ॥26॥
హనుమద్వచనం శ్రుత్వా లఙ్కా సా కామరూపిణీ ।
ఉవాచ వచనం క్రుద్ధా పరుషం పవనాత్మజమ్ ॥27॥
అహం రాక్షసరాజస్య రావణస్య మహాత్మనః।
ఆజ్ఞాప్రతీక్షా దుర్ధర్షా రక్షామి నగరీమిమామ్ ॥28॥
న శక్యం మామవజ్ఞాయ ప్రవేష్టుం నగరీమిమామ్ ।
అద్య ప్రాణైః పరిత్యక్తః స్వప్స్యసే నిహతో మయా ॥29॥
అహం హి నగరీ లఙ్కా స్వయమేవ ప్లవఙ్గమ ।
సర్వతః పరిరక్షామి అతస్తే కథితం మయా ॥30॥
లఙ్కాయా వచనం శ్రుత్వా హనూమాన్ మారుతాత్మజః।
యత్నవాన్ స హరిశ్రేష్ఠః స్థితః శైల ఇవాపరః॥31॥
స తాం స్త్రీరూపవికృతాం దృష్ట్వా వానరపుఙ్గవః।
ఆబభాషేఽథ మేధావీ సత్త్వవాన్ ప్లవగర్షభః॥32॥
ద్రక్ష్యామి నగరీం లఙ్కాం సాట్టప్రాకారతోరణామ్ ।
ఇత్యర్థమిహ సమ్ప్రాప్తః పరం కౌతూహలం హి మే ॥33॥
వనాన్యుపవనానీహ లఙ్కాయాః కాననాని చ ।
సర్వతో గృహముఖ్యాని ద్రష్టుమాగమనం హి మే ॥34॥
తస్య తద్ వచనం శ్రుత్వా లఙ్కా సా కామరూపిణీ ।
భూయ ఏవ పునర్వాక్యం బభాషే పరుషాక్షరమ్ ॥35॥
మామనిర్జిత్య దుర్బుద్ధే రాక్షసేశ్వరపాలితామ్ ।
న శక్యం హ్యద్య తే ద్రష్టుం పురీయం వానరాధమ ॥36॥
తతః స హరిశార్దూలస్తామువాచ నిశాచరీమ్ ।
దృష్ట్వా పురీమిమాం భద్రే పునర్యాస్యే యథాగతమ్ ॥37॥
తతః కృత్వా మహానాదం సా వై లఙ్కా భయఙ్కరమ్ ।
తలేన వానరశ్రేష్ఠం తాడయామాస వేగితా ॥38॥
తతః స హరిశార్దూలో లఙ్కయా తాడితో భృశమ్ ।
ననాద సుమహానాదం వీర్యవాన్ మారుతాత్మజః॥39॥
తతః సంవర్తయామాస వామహస్తస్య సోఽఙ్గులీః।
ముష్టినాభిజఘానైనాం హనుమాన్ క్రోధమూర్చ్ఛితః॥40॥
స్త్రీ చేతి మన్యమానేన నాతిక్రోధః స్వయం కృతః।
సా తు తేన ప్రహారేణ విహ్వలాఙ్గీ నిశాచరీ ।
పపాత సహసా భూమౌ వికృతాననదర్శనా ॥41॥
తతస్తు హనుమాన్ వీరస్తాం దృష్ట్వా వినిపాతితామ్ ।
కృపాం చకార తేజస్వీ మన్యమానః స్త్రియం చ తామ్ ॥42॥
తతో వై భృశముద్విగ్నా లఙ్కా సా గద్గదాక్షరమ్ ।
ఉవాచాగర్వితం వాక్యం హనుమన్తం ప్లవఙ్గమమ్ ॥43॥
ప్రసీద సుమహాబాహో త్రాయస్వ హరిసత్తమ ।
సమయే సౌమ్య తిష్ఠన్తి సత్త్వవన్తో మహాబలాః॥44॥
అహం తు నగరీ లఙ్కా స్వయమేవ ప్లవఙ్గమ ।
నిర్జితాహం త్వయా వీర విక్రమేణ మహాబల ॥45॥
ఇదం చ తథ్యం శృణు మే బ్రువన్త్యా వై హరీశ్వర ।
స్వయం స్వయమ్భువా దత్తం వరదానం యథా మమ ॥46॥
యదా త్వాం వానరః కశ్చిద్ విక్రమాద్ వశమానయేత్ ।
తదా త్వయా హి విజ్ఞేయం రక్షసాం భయమాగతమ్ ॥47॥
స హి మే సమయః సౌమ్య ప్రాప్తోఽద్య తవ దర్శనాత్ ।
స్వయమ్భూవిహితః సత్యో న తస్యాస్తి వ్యతిక్రమః॥48॥
సీతానిమిత్తం రాజ్ఞస్తు రావణస్య దురాత్మనః।
రక్షసాం చైవ సర్వేషాం వినాశః సముపాగతః॥49॥
తత్ ప్రవిశ్య హరిశ్రేష్ఠ పురీం రావణపాలితామ్ ।
విధత్స్వ సర్వకార్యాణి యాని యానీహ వాఞ్ఛసి ॥50॥
ప్రవిశ్య శాపోపహతాం హరీశ్వర
	పురీం శుభాం రాక్షసముఖ్యపాలితామ్ ।
యదృచ్ఛయా త్వం జనకాత్మజాం సతీం
	విమార్గ సర్వత్ర గతో యథాసుఖమ్ ॥51॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే తృతీయః సర్గః