అథ షష్ఠః సర్గః
స నికామం విమానేషు విచరన్కామరూపధృక్ ।
విచచార కపిర్లఙ్కాం లాఘవేన సమన్వితః॥1॥
ఆససాద చ లక్ష్మీవాన్రాక్షసేన్ద్రనివేశనమ్ ।
ప్రాకారేణార్కవర్ణేన భాస్వరేణాభిసంవృతమ్ ॥2॥
రక్షితం రాక్షసైర్భీమైః సింహైరివ మహద్వనమ్ ।
సమీక్షమాణో భవనం చకాశే కపికుఞ్జరః॥3॥
రూప్యకోపహితైశ్చిత్రైస్తోరణైర్హేమభూషణైః।
విచిత్రాభిశ్చ కక్ష్యాభిర్ద్వారైశ్చ రుచిరైర్వృతమ్ ॥4॥
గజాస్థితైర్మహామాత్రైః శూరైశ్చ విగతశ్రమైః।
ఉపస్థితమసంహార్యైర్హయైః స్యన్దనయాయిభిః॥5॥
సింహవ్యాఘ్రతనుత్రాణైర్దాన్తకాఞ్చనరాజతీః।
ఘోషవద్భిర్విచిత్రైశ్చ సదా విచరితం రథైః॥6॥
బహురత్నసమాకీర్ణం పరార్ధ్యాసనభూషితమ్ ।
మహారథసమావాపం మహారథమహాసనమ్ ॥7॥
దృశ్యైశ్చ పరమోదారైస్తైస్తైశ్చ మృగపక్షిభిః।
వివిధైర్బహుసాహస్రైః పరిపూర్ణం సమన్తతః॥8॥
వినీతైరన్తపాలైశ్చ రక్షోభిశ్చ సురక్షితమ్ ।
ముఖ్యాభిశ్చ వరస్త్రీభిః పరిపూర్ణం సమన్తతః॥9॥
ముదితప్రమదా రత్నం రాక్షసేన్ద్రనివేశనమ్ ।
వరాభరణసంహ్రాదై సముద్రస్వననిఃస్వనమ్ ॥10॥
తద్రాజగుణసమ్పన్నం ముఖ్యైశ్చ వరచన్దనైః।
మహాజనసమాకీర్ణం సింహైరివ మహద్వనమ్ ॥11॥
భేరీమృదఙ్గాభిరుతం శఙ్ఖఘోషవినాదితమ్ ।
నిత్యార్చితం పర్వసుతం పూజితం రాక్షసైః సదా ॥12॥
సముద్రమివ గమ్భీరం సముద్రసమనిఃస్వనమ్ ।
మహాత్మనో మహద్వేశ్మ మహారత్నపరిచ్ఛదమ్ ॥13॥
మహారత్నసమాకీర్ణం దదర్శ స మహాకపిః।
విరాజమానం వపుషా గజాశ్వరథసఙ్కులమ్ ॥14॥
లఙ్కాభరణమిత్యేవ సోఽమన్యత మహాకపిః।
చచార హనుమాంస్తత్ర రావణస్య సమీపతః॥15॥
గృహాద్గృహం రాక్షసానాముద్యానాని చ సర్వశః।
వీక్షమాణోఽప్యసన్త్రస్తః ప్రాసాదాంశ్చ చచార సః॥16॥
అవప్లుత్య మహావేగః ప్రహస్తస్య నివేశనమ్ ।
తతోఽన్యత్పుప్లువే వేశ్మ మహాపార్శ్వస్య వీర్యవాన్ ॥17॥
అథ మేఘప్రతీకాశం కుమ్భకర్ణనివేశనమ్ ।
విభీషణస్య చ తథా పుప్లువే స మహాకపిః॥18॥
మహోదరస్య చ తథా విరూపాక్షస్య చైవ హి ।
విద్యుజ్జిహ్వస్య భవనం విద్యున్మాలేస్తథైవ చ ॥19॥
వజ్రదంష్ట్రస్య చ తథా పుప్లువే స మహాకపిః।
శుకస్య చ మహావేగః సారణస్య చ ధీమతః॥20॥
తథా చేన్ద్రజితో వేశ్మ జగామ హరియూథపః।
జమ్బుమాలేః సుమాలేశ్చ జగామ హరిసతమః॥21॥
రశ్మికేతోశ్చ భవనం సూర్యశత్రోస్తథైవ చ ।
వజ్రకాయస్య చ తథా పుప్లువే స మహాకపిః॥22॥
ధూమ్రాక్షస్యాథ సమ్పాతేర్భవనం మారుతాత్మజః।
విద్యుద్రూపస్య భీమస్య ఘనస్య విఘనస్య చ ॥23॥
శుకనాభస్య చక్రస్య శఠస్య కపటస్య చ ।
హ్రస్వకర్ణస్య దంష్ట్రస్య లోమశస్య చ రక్షసః॥24॥
యుద్ధోన్మత్తస్య మత్తస్య ధ్వజగ్రీవస్య సాదినః।
విద్యుజ్జిహ్వద్విజిహ్వానాం తథా హస్తిముఖస్య చ ॥25॥
కరాలస్య పిశాచస్య శోణితాక్షస్య చైవ హి ।
ప్లవమానః క్రమేణైవ హనూమాన్మారుతాత్మజః॥26॥
తేషు తేషు మహార్హేషు భవనేషు మహాయశాః।
తేషామృద్ధిమతామృద్ధిం దదర్శ స మహాకపిః॥27॥
సర్వేషాం సమతిక్రమ్య భవనాని సమన్తతః।
ఆససాదాథ లక్ష్మీవాన్రాక్షసేన్ద్రనివేశనమ్ ॥28॥
రావణస్యోపశాయిన్యో దదర్శ హరిసత్తమః।
విచరన్హరిశార్దూలో రాక్షసీర్వికృతేక్షణాః॥29॥
శూలముద్గరహస్తాంశ్చ శక్తితోమరధారిణః।
దదర్శ వివిధాన్గుల్మాంస్తస్య రక్షఃపతేర్గృహే ॥30॥
రాక్షసాంశ్చ మహాకాయాన్నానాప్రహరణోద్యతాన్ ।
రక్తాఞ్శ్వేతాన్సితాంశ్చాపి హరీంశ్చాపి మహాజవాన్ ॥31॥
కులీనాన్రూపసమ్పన్నాన్గజాన్పరగజారుజాన్ ।
శిక్షితాన్ గజశిక్షాయామైరావతసమాన్యుధి ॥32॥
నిహన్తౄన్పరసైన్యానాం గృహే తస్మిన్దదర్శ సః।
క్షరతశ్చ యథా మేఘాన్స్రవతశ్చ యథా గిరీన్ ॥33॥
మేఘస్తనితనిర్ఘోషాన్దుర్ధర్షాన్సమరే పరైః।
సహస్రం వాహినీస్తత్ర జామ్బూనదపరిష్కృతాః॥34॥
హేమజాలైరవిచ్ఛిన్నాస్తరుణాదిత్యసంనిభాః।
దదర్శ రాక్షసేన్ద్రస్య రావణస్య నివేశనే ॥35॥
శిబికా వివిధాకారాః స కపిర్మారుతాత్మజః।
లతాగృహాణి చిత్రాణి చిత్రశాలాగృహాణి చ ॥36॥
క్రీడాగృహాణి చాన్యాని దారుపర్వతకాని చ ।
కామస్య గృహకం రమ్యం దివాగృహకమేవ చ ॥37॥
దదర్శ రాక్షసేన్ద్రస్య రావణస్య నివేశనే ।
స మన్దరసమప్రఖ్యం మయూరస్థానసఙ్కులమ్ ॥38॥
ధ్వజయష్టిభిరాకీర్ణం దదర్శ భవనోత్తమమ్ ।
అనన్తరత్ననిచయం నిధిజాలం సమన్తతః।
ధీరనిష్ఠితకర్మాఙ్గం గృహం భూతపతేరివ ॥39॥
అర్చిర్భిశ్చాపి రత్నానాం తేజసా రావణస్య చ ।
విరరాజ చ తద్వేశ్మ రశ్మివానివ రశ్మిభిః॥40॥
జామ్బూనదమయాన్యేవ శయనాన్యాసనాని చ ।
భాజనాని చ శుభ్రాణి దదర్శ హరియూథపః॥41॥
మధ్వాసవకృతక్లేదం మణిభాజనసఙ్కులమ్ ।
మనోరమమసమ్బాధం కుబేరభవనం యథా ॥42॥
నూపురాణాం చ ఘోషేణ కాఞ్చీనాం నిఃస్వనేన చ ।
మృదఙ్గతలనిర్ఘోషైర్ఘోషవద్భిర్వినాదితమ్ ॥43॥
ప్రాసాదసఙ్ఘాతయుతం స్త్రీరత్నశతసఙ్కులమ్ ।
సువ్యూఢకక్ష్యం హనుమాన్ప్రవివేశ మహాగృహమ్ ॥44॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే షష్ఠః సర్గః