అథ నవమః సర్గః
తస్యాలయవరిష్ఠస్య మధ్యే విమలమాయతమ్ ।
దదర్శ భవనశ్రేష్ఠం హనూమాన్మారుతాత్మజః॥1॥
అర్ధయోజనవిస్తీర్ణమాయతం యోజనం మహత్ ।
భవనం రాక్షసేన్ద్రస్య బహుప్రాసాదసఙ్కులమ్ ॥2॥
మార్గమాణస్తు వైదేహీం సీతామాయతలోచనామ్ ।
సర్వతః పరిచక్రామ హనూమానరిసూదనః॥3॥
ఉత్తమం రాక్షసావాసం హనుమానవలోకయన్ ।
ఆససాదాథ లక్ష్మీవాన్ రాక్షసేన్ద్రనివేశనమ్ ॥4॥
చతుర్విషాణైర్ద్విరదైస్త్రివిషాణైస్తథైవ చ ।
పరిక్షిప్తమసమ్బాధం రక్ష్యమాణముదాయుధైః॥5॥
రాక్షసీభిశ్చ పత్నీభీ రావణస్య నివేశనమ్ ।
ఆహృతాభిశ్చ విక్రమ్య రాజకన్యాభిరావృతమ్ ॥6॥
తన్నక్రమకరాకీర్ణం తిమిఙ్గిలఝషాకులమ్ ।
వాయువేగసమాధూతం పన్నగైరివ సాగరమ్ ॥7॥
యా హి వైశ్రవణే లక్ష్మీర్యా చన్ద్రే హరివాహనే ।
సా రావణగృహే రమ్యా నిత్యమేవానపాయినీ ॥8॥
యా చ రాజ్ఞః కుబేరస్య యమస్య వరుణస్య చ ।
తాదృశీ తద్విశిష్టా వా ఋద్ధీ రక్షోగృహేష్విహ ॥9॥
తస్య హర్మ్యస్య మధ్యస్థవేశ్మ చాన్యత్సునిర్మితమ్ ।
బహునిర్యూహసంయుక్తం దదర్శ పవనాత్మజః॥10॥
బ్రహ్మణోఽర్థే కృతం దివ్యం దివి యద్విశ్వకర్మణా ।
విమానం పుష్పకం నామ సర్వరత్నవిభూషితమ్ ॥11॥
పరేణ తపసా లేభే యత్కుబేరః పితామహాత్ ।
కుబేరమోజసా జిత్వా లేభే తద్రాక్షసేశ్వరః॥12॥
ఈహామృగసమాయుక్తైః కార్తస్వరహిరణ్మయైః।
సుకృతైరాచితం స్తమ్భైః ప్రదీప్తమివ చ శ్రియా ॥13॥
మేరుమన్దరసఙ్కాశైరుల్లిఖద్భిరివామ్బరమ్ ।
కూటాగారైః శుభాగారైః సర్వతః సమలఙ్కృతమ్ ॥14॥
జ్వలనార్కప్రతీకాశైః సుకృతం విశ్వకర్మణా ।
హేమసోపానయుక్తం చ చారుప్రవరవేదికమ్ ॥15॥
జాలవాతాయనైర్యుక్తం కాఞ్చనైః స్ఫాటికైరపి ।
ఇన్ద్రనీలమహానీలమణిప్రవరవేదికమ్ ॥16॥
విద్రుమేణ విచిత్రేణ మణిభిశ్చ మహాధనైః।
నిస్తులాభిశ్చ ముక్తాభిస్తలేనాభివిరాజితమ్ ॥17॥
చన్దనేన చ రక్తేన తపనీయనిభేన చ ।
సుపుణ్యగన్ధినా యుక్తమాదిత్యతరుణోపమమ్ ॥18॥
కూటాగారైర్వరాకారైర్వివిధైః సమలఙ్కృతమ్ ।
విమానం పుష్పకం దివ్యమారురోహ మహాకపిః।
తత్రస్థః సర్వతో గన్ధం పానభక్ష్యాన్నసమ్భవమ్ ॥19॥
దివ్యం సంమూర్ఛితం జిఘ్రన్రూపవన్తమివానిలమ్ ।
స గన్ధస్తం మహాసత్త్వం బన్ధుర్బన్ధుమివోత్తమమ్ ॥20॥
ఇత ఏహీత్యువాచేవ తత్ర యత్ర స రావణః।
తతస్తాం ప్రస్థితః శాలాం దదర్శ మహతీం శివామ్ ॥21॥
రావణస్య మహాకాన్తాం కాన్తామివ వరస్త్రియమ్ ।
మణిసోపానవికృతాం హేమజాలవిరాజితామ్ ॥22॥
స్ఫాటికైరావృతతలాం దన్తాన్తరితరూపికామ్ ।
ముక్తావజ్రప్రవాలైశ్చ రూప్యచామీకరైరపి ॥23॥
విభూషితాం మణిస్తమ్భైః సుబహుస్తమ్భభూషితామ్ ।
సమైరృజుభిరత్యుచ్చైః సమన్తాత్సువిభూషితైః॥24॥
స్తమ్భైః పక్షైరివాత్యుచ్చైర్దివం సమ్ప్రస్థితామివ ।
మహత్యా కుథయాఽఽస్తీర్ణాం పృథివీలక్షణాఙ్కయా ॥25॥
పృథివీమివ విస్తీర్ణాం సరాష్ట్రగృహశాలినీమ్ ।
నాదితాం మత్తవిహగైర్దివ్యగన్ధాధివాసితామ్ ॥26॥
పరార్ఘ్యాస్తరణోపేతాం రక్షోఽధిపనిషేవితామ్ ।
ధూమ్రామగురుధూపేన విమలాం హంసపాణ్డురామ్ ॥27॥
పత్రపుష్పోపహారేణ కల్మాషీమివ సుప్రభామ్ ।
మనసో మోదజననీం వర్ణస్యాపి ప్రసాధినీమ్ ॥28॥
తాం శోకనాశినీం దివ్యాం శ్రియః సఞ్జననీమివ ।
ఇన్ద్రియాణీన్ద్రియార్థైస్తు పఞ్చ పఞ్చభిరుత్తమైః॥29॥
తర్పయామాస మాతేవ తదా రావణపాలితా ।
స్వర్గోఽయం దేవలోకోఽయమిన్ద్రస్యాపి పురీ భవేత్ ।
సిద్ధిర్వేయం పరా హి స్యాదిత్యమన్యత మారుతిః॥30॥
ప్రధ్యాయత ఇవాపశ్యత్ప్రదీపాంస్తత్ర కాఞ్చనాన్ ।
ధూర్తానివ మహాధూర్తైర్దేవనేన పరాజితాన్ ॥31॥
దీపానాం చ ప్రకాశేన తేజసా రావణస్య చ ।
అర్చిర్భిర్భూషణానాం చ ప్రదీప్తేత్యభ్యమన్యత ॥32॥
తతోఽపశ్యత్కుథాసీనం నానావర్ణామ్బరస్రజమ్ ।
సహస్రం వరనారీణాం నానావేషవిభూషితమ్ ॥33॥
పరివృత్తేఽర్ధరాత్రే తు పాననిద్రావశఙ్గతమ్ ।
క్రీడిత్వోపరతం రాత్రౌ ప్రసుప్తం బలవత్తదా ॥34॥
తత్ప్రసుప్తం విరురుచే నిఃశబ్దాన్తరభూషితమ్ ।
నిఃశబ్దహంసభ్రమరం యథా పద్మవనం మహత్ ॥35॥
తాసాం సంవృతదాన్తాని మీలితాక్షీణి మారుతిః।
అపశ్యత్పద్మగన్ధీని వదనాని సుయోషితామ్ ॥36॥
ప్రబుద్ధానీవ పద్మాని తాసాం భూత్వా క్షపాక్షయే ।
పునఃసంవృతపత్రాణి రాత్రావివ బభుస్తదా ॥37॥
ఇమాని ముఖపద్మాని నియతం మత్తషట్పదాః।
అమ్బుజానీవ ఫుల్లాని ప్రార్థయన్తి పునః పునః॥38॥
ఇతి వామన్యత శ్రీమానుపపత్త్యా మహాకపిః।
మేనే హి గుణతస్తాని సమాని సలిలోద్భవైః॥39॥
సా తస్య శుశుభే శాలా తాభిః స్త్రీభిర్విరాజితా ।
శరదీవ ప్రసన్నా ద్యౌస్తారాభిరభిశోభితా ॥40॥
స చ తాభిః పరివృతః శుశుభే రాక్షసాధిపః।
యథా హ్యుడుపతిః శ్రీమాంస్తారాభిరివ సంవృతః॥41॥
యాశ్చ్యవన్తేఽమ్బరాత్తారాః పుణ్యశేషసమావృతాః।
ఇమాస్తాః సఙ్గతాః కృత్స్నా ఇతి మేనే హరిస్తదా ॥42॥
తారాణామివ సువ్యక్తం మహతీనాం శుభార్చిషామ్ ।
ప్రభావర్ణప్రసాదాశ్చ విరేజుస్తత్ర యోషితామ్ ॥43॥
వ్యావృత్తకచపీనస్రక్ప్రకీర్ణవరభూషణాః।
పానవ్యాయామకాలేషు నిద్రోపహతచేతసః॥44॥
వ్యావృత్తతిలకాః కాశ్చిత్కాశ్చిదుద్భ్రాన్తనూపురాః।
పార్శ్వే గలితహారాశ్చ కాశ్చిత్పరమయోషితః॥45॥
ముక్తాహారవృతాశ్చాన్యాః కాశ్చిత్ప్రస్రస్తవాససః।
వ్యావిద్ధరశనాదామాః కిశోర్య ఇవ వాహితాః॥46॥
అకుణ్డలధరాశ్చాన్యా విచ్ఛిన్నమృదితస్రజః।
గజేన్ద్రమృదితాః ఫుల్లా లతా ఇవ మహావనే ॥47॥
చన్ద్రాంశుకిరణాభాశ్చ హారాః కాసాఙ్చిదుద్గతాః।
హంసా ఇవ బభుః సుప్తాః స్తనమధ్యేషు యోషితామ్ ॥48॥
అపరాసాం చ వైదూర్యాః కాదమ్బా ఇవ పక్షిణః।
హేమసూత్రాణి చాన్యాసాం చక్రవాకా ఇవాభవన్ ॥49॥
హంసకారణ్డవోపేతాశ్చక్రవాకోపశోభితాః।
ఆపగా ఇవ తా రేజుర్జఘనైః పులినైరివ ॥50॥
కిఙ్కిణీజాలసఙ్కాశాస్తా హేమవిపులామ్బుజాః।
భావగ్రాహా యశస్తీరాః సుప్తా నద్య ఇవాబభుః॥51॥
మృదుష్వఙ్గేషు కాసాఞ్చిత్కుచాగ్రేషు చ సంస్థితాః।
బభూవుర్భూషణానీవ శుభా భూషణరాజయః॥52॥
అంశుకాన్తాశ్చ కాసాఞ్చిన్ముఖమారుతకమ్పితాః।
ఉపర్యుపరి వక్త్రాణాం వ్యాధూయన్తే పునః పునః॥53॥
తాః పతాకా ఇవోద్ధూతాః పత్నీనాం రుచిరప్రభాః।
నానావర్ణసువర్ణానాం వక్త్రమూలేషు రేజిరే ॥54॥
వవల్గుశ్చాత్ర కాసాఞ్చిత్కుణ్డలాని శుభార్చిషామ్ ।
ముఖమారుతసఙ్కమ్పైర్మన్దం మన్దం చ యోషితామ్ ॥55॥
శర్కరాసవగన్ధః స ప్రకృత్యా సురభిః సుఖః।
తాసాం వదననిఃశ్వాసః సిషేవే రావణం తదా ॥56॥
రావణాననశఙ్కాశ్చ కాశ్చిద్రావణయోషితః।
ముఖాని చ సపత్నీనాముపాజిఘ్రన్పునః పునః॥57॥
అత్యర్థం సక్తమనసో రావణే తా వరస్త్రియః।
అస్వతన్త్రాః సపత్నీనాం ప్రియమేవాచరంస్తదా ॥58॥
బాహూనుపనిధాయాన్యాః పారిహార్యవిభూషితాన్ ।
అంశుకాని చ రమ్యాణి ప్రమదాస్తత్ర శిశ్యిరే ॥59॥
అన్యా వక్షసి చాన్యస్యాస్తస్యాః కాచిత్పునర్భుజమ్ ।
అపరా త్వఙ్కమన్యస్యాస్తస్యాశ్చాప్యపరా కుచౌ ॥60॥
ఊరుపార్శ్వకటీపృష్ఠమన్యోన్యస్య సమాశ్రితాః।
పరస్పరనివిష్టాఙ్గ్యో మదస్నేహవశానుగాః॥61॥
అన్యోన్యస్యాఙ్గసంస్పర్శాత్ప్రీయమాణాః సుమధ్యమాః।
ఏకీకృతభుజాః సర్వాః సుషుపుస్తత్ర యోషితః॥62॥
అన్యోన్యభుజసూత్రేణ స్త్రీమాలాగ్రథితా హి సా ।
మాలేవ గ్రథితా సూత్రే శుశుభే మత్తషట్పదా ॥63॥
లతానాం మాధవే మాసి ఫుల్లానాం వాయుసేవనాత్ ।
అన్యోన్యమాలాగ్రథితం సంసక్తకుసుమోచ్చయమ్ ॥64॥
ప్రతివేష్టితసుస్కన్ధమన్యోన్యభ్రమరాకులమ్ ।
ఆసీద్వనమివోద్ధూతం స్త్రీవనం రావణస్య తత్ ॥65॥
ఉచితేష్వపి సువ్యక్తం న తాసాం యోషితాం తదా ।
వివేకః శక్య ఆధాతుం భూషణాఙ్గామ్బరస్రజామ్ ॥63॥
రావణే సుఖసంవిష్టే తాః స్త్రియో వివిధప్రభాః।
జ్వలన్తః కాఞ్చనా దీపాః ప్రేక్షన్తో నిమిషా ఇవ ॥67॥
రాజర్షివిప్రదైత్యానాం గన్ధర్వాణాం చ యోషితః।
రక్షసాం చాభవన్కన్యాస్తస్య కామవశఙ్గతాః॥68॥
యుద్ధకామేన తాః సర్వా రావణేన హృతాః స్త్రియః।
సమదా మదనేనైవ మోహితాః కాశ్చిదాగతాః॥69॥
న తత్ర కాశ్చిత్ ప్రమదాః ప్రసహ్య
	వీర్యోపపన్నేన గుణేన లబ్ధాః।
న చాన్యకామాపి న చాన్యపూర్వా
	వినా వరార్హాం జనకాత్మజాం తు ॥70॥
న చాకులీనా న చ హీనరూపా
	నాదక్షిణా నానుపచార యుక్తా ।
భార్యాభవత్తస్య న హీనసత్త్వా
	న చాపి కాన్తస్య న కామనీయా ॥71॥
బభూవ బుద్ధిస్తు హరీశ్వరస్య
	యదీదృశీ రాఘవధర్మపత్నీ ।
ఇమా మహారాక్షసరాజభార్యాః
	సుజాతమస్యేతి హి సాధుబుద్ధేః॥72॥
పునశ్చ సోఽచిన్తయదా్త్తరూపో
	ధ్రువం విశిష్టా గుణతో హి సీతా ।
అథాయమస్యాం కృతవాన్ మహాత్మా
	లఙ్కేశ్వరః కష్టమనార్యకర్మ ॥73॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే నవమః సర్గః