అథ దశమః సర్గః
తత్ర దివ్యోపమం ముఖ్యం స్ఫాటికం రత్నభూషితమ్ ।
అవేక్షమాణో హనుమాన్ దదర్శ శయనాసనమ్ ॥1॥
దాన్తకాఞ్చనచిత్రాఙ్గైర్వైదూర్యైశ్చ వరాసనైః।
మహార్హాస్తరణోపేతైరుపపన్నం మహాధనైః॥2॥
తస్య చైకతమే దేశే దివ్యమాల్యోపశోభితమ్ ।
దదర్శ పాణ్డురం ఛత్రం తారాధిపతిసంనిభమ్ ॥3॥
జాతరూపపరిక్షిప్తం చిత్రభానోః సమప్రభమ్ ।
అశోకమాలావితతం దదర్శ పరమాసనమ్ ॥4॥
వాలవ్యజనహస్తాభిర్వీజ్యమానం సమన్తతః।
గన్ధైశ్చ వివిధైర్జుష్టం వరధూపేన ధూపితమ్ ॥5॥
పరమాస్తరణాస్తీర్ణమావికాజినసంవృతమ్ ।
దామభిర్వరమాల్యానాం సమన్తాదుపశోభితమ్ ॥6॥
తస్మిఞ్జీమూతసఙ్కాశం ప్రదీప్తోజ్జ్వలకుణ్డలమ్ ।
లోహితాక్షం మహాబాహుం మహారజతవాససం ॥7॥
లోహితేనానులిప్తాఙ్గం చన్దనేన సుగన్ధినా ।
సన్ధ్యారక్తమివాకాశే తోయదం సతడిద్గుణమ్ ॥8॥
వృతమాభరణైర్దివ్యైః సురూపం కామరూపిణమ్ ।
సవృక్షవనగుల్మాఢ్యం ప్రసుప్తమివ మన్దరమ్ ॥9॥
క్రీడిత్వోపరతం రాత్రౌ వరాభరణభూషితమ్ ।
ప్రియం రాక్షసకన్యానాం రాక్షసానాం సుఖావహమ్ ॥10॥
పీత్వాప్యుపరతం చాపి దదర్శ స మహాకపిః।
భాస్వరే శయనే వీరం ప్రసుప్తం రాక్షసాధిపమ్ ॥11॥
నిఃశ్వసన్తం యథా నాగం రావణం వానరోత్తమః।
ఆసాద్య పరమోద్విగ్నః సోపాసర్పత్సుభీతవత్ ॥12॥
అథారోహణమాసాద్య వేదికాన్తరమాశ్రితః।
క్షీవం రాక్షసశార్దూలం ప్రేక్షతే స్మ మహాకపిః॥13॥
శుశుభే రాక్షసేన్ద్రస్య స్వపతః శయనం శుభమ్ ।
గన్ధహస్తిని సంవిష్టే యథా ప్రస్రవణం మహత్ ॥14॥
కాఞ్చనాఙ్గదసంనద్ధౌ దదర్శ స మహాత్మనః।
విక్షిప్తౌ రాక్షసేన్ద్రస్య భుజావిన్ద్రధ్వజోపమౌ ॥15॥
ఐరావతవిషాణాగ్రైరాపీడినకృతవ్రణౌ ।
వజ్రోల్లిఖితపీనాంసౌ విష్ణుచక్రపరిక్షతౌ ॥16॥
పీనౌ సమసుజాతాంసౌ సఙ్గతౌ బలసంయుతౌ ।
సులక్షణ నఖాఙ్గుష్ఠౌ స్వఙ్గులీయకలక్షితౌ ॥17॥
సంహతౌ పరిఘాకారౌ వృత్తౌ కరికరోపమౌ ।
విక్షిప్తౌ శయనే శుభ్రే పఞ్చశీర్షావివోరగౌ ॥18॥
శశక్షతజకల్పేన సుశీతేన సుగన్ధినా ।
చన్దనేన పరార్ధ్యేన స్వనులిప్తౌ స్వలఙ్కృతౌ ॥19॥
ఉత్తమస్త్రీవిమృదితౌ గన్ధోత్తమనిషేవితౌ ।
యక్షపన్నగగన్ధర్వదేవదానవరావిణౌ ॥20॥
దదర్శ స కపిస్తస్య బాహూ శయనసంస్థితౌ ।
మన్దరస్యాన్తరే సుప్తౌ మహాహీ రుషితావివ ॥21॥
తాభ్యాం స పరిపూర్ణాభ్యాముభాభ్యాం రాక్షసేశ్వరః।
శుశుభేఽచలసఙ్కాశః శృఙ్గాభ్యామివ మన్దరః॥22॥
చూతపుంనాగసురభిర్బకులోత్తమసంయుతః।
మృష్టాన్నరససంయుక్తః పానగన్ధపురఃసరః॥23॥
తస్య రాక్షసరాజస్య నిశ్చక్రామ మహాముఖాత్ ।
శయానస్య వినిఃశ్వాసః పూరయన్నివ తద్గృహమ్ ॥24॥
ముక్తామణివిచిత్రేణ కాఞ్చనేన విరాజితా ।
ముకుటేనాపవృత్తేన కుణ్డలోజ్జ్వలితాననమ్ ॥25॥
రక్తచన్దనదిగ్ధేన తథా హారేణ శోభినా ।
పీనాయతవిశాలేన వక్షసాభివిరాజితా ॥26॥
పాణ్డురేణాపవిద్ధేన క్షౌమేణ క్షతజేక్షణమ్ ।
మహార్హేణ సుసంవీతం పీతేనోత్తరవాససా ॥27॥
మాషరాశిప్రతీకాశం నిఃశ్వసన్తం భుజఙ్గవత్ ।
గాఙ్గే మహతి తోయాన్తే ప్రసుప్తమివ కుఞ్జరమ్ ॥28॥
చతుర్భిః కాఞ్చనైర్దీపైర్దీప్యమానం చతుర్దిశమ్ ।
ప్రకాశీకృతసర్వాఙ్గం మేఘం విద్యుద్గణైరివ ॥29॥
పాదమూలగతాశ్చాపి దదర్శ సుమహాత్మనః।
పత్నీః స ప్రియభార్యస్య తస్య రక్షఃపతేర్గృహే ॥30॥
శశిప్రకాశవదనా వరకుణ్డలభూషణాః।
అమ్లానమాల్యాభరణా దదర్శ హరియూథపః॥31॥
నృత్యవాదిత్రకుశలా రాక్షసేన్ద్రభుజాఙ్కగాః।
వరాభరణధారిణ్యో నిషణ్ణా దదృశే కపిః॥32॥
వజ్రవైదూర్యగర్భాణి శ్రవణాన్తేషు యోషితామ్ ।
దదర్శ తాపనీయాని కుణ్డలాన్యఙ్గదాని చ ॥33॥
తాసాం చన్ద్రోపమైర్వక్త్రైః శుభైర్లలితకుణ్డలైః।
విరరాజ విమానం తన్నభస్తారాగణైరివ ॥34॥
మదవ్యాయామఖిన్నాస్తా రాక్షసేన్ద్రస్య యోషితః।
తేషు తేష్వవకాశేషు ప్రసుప్తాస్తనుమధ్యమాః॥35॥
అఙ్గహారైస్తథైవాన్యా కోమలైర్నృత్యశాలినీ ।
విన్యస్తశుభసర్వాఙ్గీ ప్రసుప్తా వరవరర్ణినీ ॥36॥
కాచిద్వీణాం పరిష్వజ్య ప్రసుప్తా సమ్ప్రకాశతే ।
మహానదీప్రకీర్ణేవ నలినీ పోతమాశ్రితా ॥37॥
అన్యా కక్షగతేనైవ మడ్డుకేనాసితేక్షణా ।
ప్రసుప్తా భామినీ భాతి బాలపుత్రేవ వత్సలా ॥38॥
పటహం చారుసర్వాఙ్గీ న్యస్య శేతే శుభస్తనీ ।
చిరస్య రమణం లబ్ధ్వా పరిష్వజ్యేవ కామినీ ॥39॥
కాచిద్ వీణాం పరిష్వజ్య సుప్తా కమలలోచనా ।
వరం ప్రియతమం గృహ్య సకామేవ హి కామిని ॥40॥
విపఞ్చీం పరిగృహ్యాన్యా నియతా నృత్యశాలినీ ।
నిద్రావశమనుప్రాప్తా సహకాన్తేవ భామినీ ॥41॥
అన్యా కనకసఙ్కాశైర్మృదుపీనైర్మనోరమైః।
మృదఙ్గం పరివిద్ధ్యాఙ్గైః ప్రసుప్తా మత్తలోచనా ॥42॥
భుజపాశాన్తరస్థేన కక్షగేన కృశోదరీ ।
పణవేన సహానిన్ద్యా సుప్తా మదకృతశ్రమా ॥43॥
డిణ్డిమం పరిగృహ్యాన్యా తథైవాసక్తడిణ్డిమా ।
ప్రసుప్తా తరుణం వత్సముపగుహ్యేవ భామినీ ॥44॥
కాచిదాడమ్బరం నారీ భుజసమ్భోగపీడితమ్ ।
కృత్వా కమలపత్రాక్షీ ప్రసుప్తా మదమోహితా ॥45॥
కలశీమపవిద్ధ్యాన్యా ప్రసుప్తా భాతి భామినీ ।
వసన్తే పుష్పశబలా మాలేవ పరిమార్జితా ॥46॥
పాణిభ్యాం చ కుచౌ కాచిత్సువర్ణకలశోపమౌ ।
ఉపగూహ్యాబలా సుప్తా నిద్రాబలపరాజితా ॥47॥
అన్యా కమలపత్రాక్షీ పూర్ణేన్దుసదృశాననా ।
అన్యామాలిఙ్గ్య సుశ్రోణీం ప్రసుప్తా మదవిహ్వలా ॥48॥
ఆతోద్యాని విచిత్రాణి పరిష్వజ్య వరస్త్రియః।
నిపీడ్య చ కుచైః సుప్తాః కామిన్యః కాముకానివ ॥49॥
తాసామేకాన్తవిన్యస్తే శయానాం శయనే శుభే ।
దదర్శ రూపసమ్పన్నామథ తాం స కపిః స్త్రియమ్ ॥50॥
ముక్తామణిసమాయుక్తైర్భూషణైః సువిభూషితామ్ ।
విభూషయన్తీమివ చ స్వశ్రియా భవనోత్తమమ్ ॥51॥
గౌరీం కనకవర్ణాభామిష్టామన్తఃపురేశ్వరీమ్ ।
కపిర్మన్దోదరీం తత్ర శయానాం చారురూపిణీమ్ ॥52॥
స తాం దృష్ట్వా మహాబాహుర్భూషితాం మారుతాత్మజః।
తర్కయామాస సీతేతి రూపయౌవనసమ్పదా ।
హర్షేణ మహతా యుక్తో ననన్ద హరియూథపః॥53॥
ఆస్ఫోటయామాస చుచుమ్బ పుచ్ఛం
	ననన్ద చిక్రీడ జగౌ జగామ ।
స్తమ్భానరోహన్నిపపాత భూమౌ
	నిదర్శయన్ స్వాం ప్రకృతిం కపీనామ్ ॥54॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే దశమః సర్గః