అథ చథుర్దశః సర్గః
స ముహూర్తమివ ధ్యాత్వా మనసా చాధిగమ్య తామ్ ।
అవప్లుతో మహాతేజాః ప్రాకారం తస్య వేశ్మనః॥1॥
స తు సంహృష్టసర్వాఙ్గః ప్రాకారస్థో మహాకపిః।
పుష్పితాగ్రాన్వసన్తాదౌ దదర్శ వివిధాన్ద్రుమాన్ ॥2॥
సాలానశోకాన్భవ్యాంశ్చ చమ్పకాంశ్చ సుపుష్పితాన్ ।
ఉద్దాలకాన్నాగవృక్షాంశ్చూతాన్కపిముఖానపి ॥3॥
తథాఽఽమ్రవణసమ్పన్నాఀల్లతాశతసమన్వితాన్ ।
జ్యాముక్త ఇవ నారాచః పుప్లువే వృక్షవాటికామ్ ॥4॥
స ప్రవిష్య విచిత్రాం తాం విహగైరభినాదితామ్ ।
రాజతైః కాఞ్చనైశ్చైవ పాదపైః సర్వతో వృతామ్ ॥5॥
విహగైర్మృగసఙ్ఘైశ్చ విచిత్రాం చిత్రకాననామ్ ।
ఉదితాదిత్యసఙ్కాశాం దదర్శ హనుమాన్ బలీ ॥6॥
వృతాం నానావిధైర్వృక్షైః పుష్పోపగఫలోపగైః।
కోకిలైర్భృఙ్గరాజైశ్చ మత్తైర్నిత్యనిషేవితామ్ ॥7॥
ప్రహృష్టమనుజాం కాలే మృగపక్షిమదాకులామ్ ।
మత్తబర్హిణసఙ్ఘుష్టాం నానాద్విజగణాయుతామ్ ॥8॥
మార్గమాణో వరారోహాం రాజపుత్రీమనిన్దితామ్ ।
సుఖప్రసుప్తాన్విహగాన్బోధయామాస వానరః॥9॥
ఉత్పతద్భిర్ద్విజగణైః పక్షైర్వాతైః సమాహతాః।
అనేకవర్ణా వివిధా ముముచుః పుష్పవృష్టయః॥10॥
పుష్పావకీర్ణః శుశుభే హనుమాన్మారుతాత్మజః।
అశోకవనికామధ్యే యథా పుష్పమయో గిరిః॥11॥
దిశః సర్వాభిధావన్తం వృక్షఖణ్డగతం కపిమ్ ।
దృష్ట్వా సర్వాణి భూతాని వసన్త ఇతి మేనిరే ॥12॥
వృక్షేభ్యః పతితైః పుష్పైరవకీర్ణాః పృథగ్విధైః।
రరాజ వసుధా తత్ర ప్రమదేవ విభూషితా ॥13॥
తరస్వినా తే తరవస్తరసా బహు కమ్పితాః।
కుసుమాని విచిత్రాణి ససృజుః కపినా తదా ॥14॥
నిర్ధూతపత్రశిఖరాః శీర్ణపుష్పఫలద్రుమాః।
నిక్షిప్తవస్త్రాభరణా ధూర్తా ఇవ పరాజితాః॥15॥
హనూమతా వేగవతా కమ్పితాస్తే నగోత్తమాః।
పుష్పపత్రఫలాన్యాశు ముముచుః ఫలశాలినః॥16॥
విహఙ్గసఙ్ఘైర్హీనాస్తే స్కన్ధమాత్రాశ్రయా ద్రుమాః।
బభూవురగమాః సర్వే మారుతేన వినిర్ధుతాః॥17॥
విధూతకేశీ యువతిర్యథా మృదితవర్ణకా ।
నిపీతశుభదన్తోష్ఠీ నఖైర్దన్తైశ్చ విక్షతా ॥18॥
తథా లాఙ్గూలహస్తైస్తు చరణాభ్యాం చ మర్దితా ।
తథైవాశోకవనికా ప్రభగ్నవరపాదపా ॥19॥
మహాలతానాం దామాని వ్యధమత్తరసా కపిః।
యథా ప్రావృషి వేగేన మేఘజాలాని మారుతః॥20॥
స తత్ర మణిభూమీశ్చ రాజతీశ్చ మనోరమాః।
తథా కాఞ్చనభూమీశ్చ విచరన్దదృశే కపిః॥21॥
వాపీశ్చ వివిధాకారాః పూర్ణాః పరమవారిణా ।
మహార్హైర్మణిసోపానైరుపపన్నాస్తతస్తతః॥22॥
ముక్తాప్రవాలసికతాః స్ఫాటికాన్తరకుట్టిమాః।
కాఞ్చనైస్తరుభిశ్చిత్రైస్తీరజైరుపశోభితాః॥23॥
బుద్ధపద్మోత్పలవనాశ్చక్రవాకోపశోభితాః।
నత్యూహరుతసఙ్ఘుష్టా హంససారసనాదితాః॥24॥
దీర్ఘాభిర్ద్రుమయుక్తాభిః సరిద్భిశ్చ సమన్తతః।
అమృతోపమతోయాభిః శివాభిరుపసంస్కృతాః॥25॥
లతాశతైరవతతాః సన్తానకుసుమావృతాః।
నానాగుల్మావృతవనాః కరవీరకృతాన్తరాః॥26॥
తతోఽమ్బుధరసఙ్కాశం ప్రవృద్ధశిఖరం గిరిమ్ ।
విచిత్రకూటం కూటైశ్చ సర్వతః పరివారితమ్ ॥27॥
శిలాగృహైరవతతం నానావృక్షసమావృతమ్ ।
దదర్శ కపిశార్దూలో రమ్యం జగతి పర్వతమ్ ॥28॥
దదర్శ చ నగాత్తస్మాన్నదీం నిపతితాం కపిః।
అఙ్కాదివ సముత్పత్య ప్రియస్య పతితాం ప్రియామ్ ॥29॥
జలే నిపతితాగ్రైశ్చ పాదపైరుపశోభితామ్ ।
వార్యమాణామివ క్రుద్ధాం ప్రమదాం ప్రియబన్ధుభిః॥30॥
పునరావృత్తతోయాం చ దదర్శ స మహాకపిః।
ప్రసన్నామివ కాన్తస్య కాన్తాం పునరుపస్థితామ్ ॥31॥
తస్యాదూరాత్స పద్మిన్యో నానాద్విజగణాయుతాః।
దదర్శ కపిశార్దూలో హనుమాన్మారుతాత్మజః॥32॥
కృత్రిమాం దీర్ఘికాం చాపి పూర్ణాం శీతేన వారిణా ।
మణిప్రవరసోపానాం ముక్తాసికతశోభితామ్ ॥33॥
వివిధైర్మృగసఙ్ఘైశ్చ విచిత్రాం చిత్రకాననామ్ ।
ప్రాసాదైః సుమహద్భిశ్చ నిర్మితైర్విశ్వకర్మణా ॥34॥
కాననైః కృత్రిమైశ్చాపి సర్వతః సమలఙ్కృతామ్ ।
యే కేచిత్పాదపాస్తత్ర పుష్పోపగఫలోపగాః॥35॥
సచ్ఛత్రాః సవితర్దీకాః సర్వే సౌవర్ణవేదికాః।
లతాప్రతానైర్బహుభిః పర్ణైశ్చ బహుభిర్వృతామ్ ॥36॥
కాఞ్చనీం శింశపామేకాం దదర్శ స మహాకపిః।
వృతాం హేమమయీభిస్తు వేదికాభిః సమన్తతః॥37॥
సోఽపశ్యద్భూమిభాగాంశ్చ నగప్రస్రవణాని చ ।
సువర్ణవృక్షానపరాన్దదర్శ శిఖిసంనిభాన్ ॥38॥
తేషాం ద్రుమాణాం ప్రభయా మేరోరివ మహాకపిః।
అమన్యత తదా వీరః కాఞ్చనోఽస్మీతి సర్వతః॥39॥
తాన్ కాఞ్చనాన్ వృక్షగణాన్ మారుతేన ప్రకమ్పితాన్ ।
కిఙ్కిణీశతనిర్ఘోషాన్ దృష్ట్వా విస్మయమాగమత్ ॥40॥
సుపుష్పితాగ్రాన్ రుచిరాంస్తరుణాఙ్కురపల్లవాన్ ।
తామారుహ్య మహావేగః శింశపాం పర్ణసంవృతామ్ ॥41॥
ఇతో ద్రక్ష్యామి వైదేహీం రామ దర్శనలాలసామ్ ।
ఇతశ్చేతశ్చ దుఃఖార్తాం సమ్పతన్తీం యదృచ్ఛయా ॥42॥
అశోకవనికా చేయం దృఢం రమ్యా దురాత్మనః।
చన్దనైశ్చమ్పకైశ్చాపి బకులైశ్చ విభూషితా ॥43॥
ఇయం చ నలినీ రమ్యా ద్విజసఙ్ఘనిషేవితా ।
ఇమాం సా రాజమహిషీ నూనమేష్యతి జానకీ ॥44॥
సా రామా రాజమహిషీ రాఘవస్య ప్రియా సతీ ।
వనసఞ్చారకుశలా ధ్రువమేష్యతి జానకీ ॥45॥
అథవా మృగశావాక్షీ వనస్యాస్య విచక్షణా ।
వనమేష్యతి సాద్యేహ రామచిన్తాసుకర్శితా ॥46॥
రామశోకాభిసన్తప్తా సా దేవీ వామలోచనా ।
వనవాసరతా నిత్యమేష్యతే వనచారిణీ ॥47॥
వనేచరాణాం సతతం నూనం స్పృహయతే పురా ।
రామస్య దయితా చార్యా జనకస్య సుతా సతీ ॥48॥
సన్ధ్యాకాలమనాః శ్యామా ధ్రువమేష్యతి జానకీ ।
నదీం చేమాం శుభజలాం సన్ధ్యార్థే వరవర్ణినీ ॥49॥
తస్యాశ్చాప్యనురూపేయమశోకవనికా శుభా ।
శుభాయాః పార్థివేన్ద్రస్య పత్నీ రామస్య సమ్మతా ॥50॥
యది జీవతి సా దేవీ తారాధిపనిభాననా ।
ఆగమిష్యతి సావశ్యమిమాం శితజలాం నదీమ్ ॥51॥
ఏవం తు మత్వా హనుమాన్మహాత్మా
	ప్రతీక్షమాణో మనుజేన్ద్రపత్నీమ్ ।
అవేక్షమాణశ్చ దదర్శ సర్వం
	సుపుష్పితే పర్ణఘనే నిలీనః॥52॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే చథుర్దశః సర్గః