అథ ద్వావింశః సర్గః
సీతాయా వచనం శ్రుత్వా పరుషం రాక్షసేశ్వరః।
ప్రత్యువాచ తతః సీతాం విప్రియం ప్రియదర్శనామ్ ॥1॥
యథా యథా సాన్త్వయితా వశ్యః స్త్రీణాం తథా తథా ।
యథా యథా ప్రియం వక్తా పరిభూతస్తథా తథా ॥2॥
సంనియచ్ఛతి మే క్రోధం త్వయి కామః సముత్థితః।
ద్రవతో మార్గమాసాద్య హయానివ సుసారథిః॥3॥
వామః కామో మనుష్యాణాం యస్మిన్కిల నిబధ్యతే ।
జనే తస్మింస్త్వనుక్రోశః స్నేహశ్చ కిల జాయతే ॥4॥
ఏతస్మాత్కారణాన్న త్వాం ఘాతయామి వరాననే ।
వధార్హామవమానార్హాం మిథ్యా ప్రవ్రజనే రతామ్ ॥5॥
పరుషాణి హి వాక్యాని యాని యాని బ్రవీషి మామ్ ।
తేషు తేషు వధో యుక్తస్తవ మైథిలి దారుణః॥6॥
ఏవముక్త్వా తు వైదేహీం రావణో రాక్షసాధిపః।
క్రోధసంరమ్భసంయుక్తః సీతాముత్తరమబ్రవీత్ ॥7॥
ద్వౌ మాసౌ రక్షితవ్యౌ మే యోఽవధిస్తే మయా కృతః।
తతః శయనమారోహ మమ త్వం వరవర్ణిని ॥8॥
ద్వాభ్యామూర్ధ్వం తు మాసాభ్యాం భర్తారం మామనిచ్ఛతీమ్ ।
మమ త్వాం ప్రాతరాశార్థే సూదాశ్ఛేత్స్యన్తి ఖణ్డశః॥9॥
తాం భర్త్స్యమానాం సమ్ప్రేక్ష్య రాక్షసేన్ద్రేణ జానకీమ్ ।
దేవగన్ధర్వకన్యాస్తా విషేదుర్వికృతేక్షణాః॥10॥
ఓష్ఠప్రకారైరపరా నేత్రైర్వక్త్రైస్తథాపరాః।
సీతామాశ్వాసయామాసుస్తర్జితాం తేన రక్షసా ॥11॥
తాభిరాశ్వాసితా సీతా రావణం రాక్షసాధిపమ్ ।
ఉవాచాత్మహితం వాక్యం వృత్తశౌటీర్యగర్వితమ్ ॥12॥
నూనం న తే జనః కశ్చిదస్మిన్నిఃశ్రేయసి స్థితః।
నివారయతి యో న త్వాం కర్మణోఽస్మాద్విగర్హితాత్ ॥13॥
మాం హి ధర్మాత్మనః పత్నీం శచీమివ శచీపతేః।
త్వదన్యస్త్రిషు లోకేషు ప్రార్థయేన్మనసాపి కః॥14॥
రాక్షసాధమ రామస్య భార్యామమితతేజసః।
ఉక్తవానసి యత్పాపం క్వ గతస్తస్య మోక్ష్యసే ॥15॥
యథా దృప్తశ్చ మాతఙ్గః శశశ్చ సహితౌ వనే ।
తథా ద్విరదవద్రామస్త్వం నీచ శశవత్స్మృతః॥16॥
స త్వమిక్ష్వాకునాథం వై క్షిపన్నిహ న లజ్జసే ।
చక్షుషో విషయే తస్య న యావదుపగచ్ఛసి ॥17॥
ఇమే తే నయనే క్రూరే వికృతే కృష్ణపిఙ్గలే ।
క్షితౌ న పతితే కస్మాన్మామనార్య నిరీక్షతః॥18॥
తస్య ధర్మాత్మనః పత్నీ స్నుషా దశరథస్య చ ।
కథం వ్యాహరతో మాం తే న జిహ్వా పాప శీర్యతి ॥19॥
అసన్దేశాత్తు రామస్య తపసశ్చానుపాలనాత్ ।
న త్వాం కుర్మి దశగ్రీవ భస్మ భస్మార్హతేజసా ॥20॥
నాపహర్తుమహం శక్యా తస్య రామస్య ధీమతః।
విధిస్తవ వధార్థాయ విహితో నాత్ర సంశయః॥21॥
శూరేణ ధనదభ్రాతా బలైః సముదితేన చ ।
అపోహ్య రామం కస్మాఞ్చిద్ దారచౌర్యం త్వయా కృతమ్ ॥22॥
సీతాయా వచనం శ్రుత్వా రావణో రాక్షసాధిపః।
వివృత్య నయనే క్రూరే జానకీమన్వవైక్షత ॥23॥
నీలజీమూతసఙ్కాశో మహాభుజశిరోధరః।
సింహసత్త్వగతిః శ్రీమాన్ దీప్తజిహ్వోగ్రలోచనః॥24॥
చలాగ్రముకుటప్రాంశుశ్చిత్రమాల్యానులేపనః।
రక్తమాల్యామ్బరధరస్తప్తాఙ్గదవిభూషణః॥25॥
శ్రోణీసూత్రేణ మహతా మేచకేన సుసంవృతః।
అమృతోత్పాదనే నద్ధో భుజఙ్గేనేవ మన్దరః॥26॥
తాభ్యాం స పరిపూర్ణాభ్యాం భుజాభ్యాం రాక్షసేశ్వరః।
శుశుభేఽచలసఙ్కాశః శృఙ్గాభ్యామివ మన్దరః॥27॥
తరుణాదిత్యవర్ణాభ్యాం కుణ్డలాభ్యాం విభూషితః।
రక్తపల్లవపుష్పాభ్యామశోకాభ్యామివాచలః॥28॥
స కల్పవృక్షప్రతిమో వసన్త ఇవ మూర్తిమాన్ ।
శ్మశానచైత్యప్రతిమో భూషితోఽపి భయఙ్కరః॥29॥
అవేక్షమాణో వైదేహీం కోపసంరక్తలోచనః।
ఉవాచ రావణః సీతాం భుజఙ్గ ఇవ నిఃశ్వసన్ ॥30॥
అనయేనాభిసమ్పన్నమర్థహీనమనువ్రతే ।
నాశయామ్యహమద్య త్వాం సూర్యః సన్ధ్యామివౌజసా ॥31॥
ఇత్యుక్త్వా మైథిలీం రాజా రావణః శత్రురావణః।
సన్దదర్శ తతః సర్వా రాక్షసీర్ఘోరదర్శనాః॥32॥
ఏకాక్షీమేకకర్ణాం చ కర్ణప్రావరణాం తథా ।
గోకర్ణీం హస్తికర్ణీం చ లమ్బకర్ణీమకర్ణికామ్ ॥33॥
హస్తిపద్యశ్వపద్యౌ చ గోపదీం పాదచూలికామ్ ।
ఏకాక్షీమేకపాదీం చ పృథుపాదీమపాదికామ్ ॥34॥
అతిమాత్రశిరోగ్రీవామతిమాత్రకుచోదరీమ్ ।
అతిమాత్రాస్యనేత్రాం చ దీర్ఘజిహ్వానఖామపి ॥35॥
అనాసికాం సింహముఖీం గోముఖీం సూకరీముఖీమ్ ।
యథా మద్వశగా సీతా క్షిప్రం భవతి జానకీ ॥36॥
తథా కురుత రాక్షస్యః సర్వాః క్షిప్రం సమేత్య వా ।
ప్రతిలోమానులోమైశ్చ సామదానాదిభేదనైః॥37॥
ఆవర్జయత వైదేహీం దణ్డస్యోద్యమనేన చ ।
ఇతి ప్రతిసమాదిశ్య రాక్షసేన్ద్రః పునః పునః॥38॥
కామమన్యుపరీతాత్మా జానకీం ప్రతి గర్జత ।
ఉపగమ్య తతః క్షిప్రం రాక్షసీ ధాన్యమాలినీ ॥39॥
పరిష్వజ్య దశగ్రీవమిదం వచనమబ్రవీత్ ।
మయా క్రీడ మహారాజ సీతయా కిం తవానయా ॥40॥
వివర్ణయా కృపణయా మానుష్యా రాక్షసేశ్వర ।
నూనమస్యాం మహారాజ న దేవా భోగసత్తమాన్ ॥41॥
విదధత్యమరశ్రేష్ఠాస్తవ బాహుబలార్జితాన్ ।
అకామాం కామయానస్య శరీరముపతప్యతే ॥42॥
ఇచ్ఛతీం కామయానస్య ప్రీతిర్భవతి శోభనా ।
ఏవముక్తస్తు రాక్షస్యా సముత్క్షిప్తస్తతో బలీ ।
ప్రహసన్మేఘసఙ్కాశో రాక్షసః స న్యవర్తత ॥43॥
ప్రస్థితః స దశగ్రీవః కమ్పయన్నివ మేదినీమ్ ।
జ్వలద్భాస్కరసఙ్కాశం ప్రవివేశ నివేశనమ్ ॥44॥
దేవగన్ధర్వకన్యాశ్చ నాగకన్యాశ్చ తాస్తతః।
పరివార్య దశగ్రీవం ప్రవిశుస్తా గృహోత్తమమ్ ॥45॥
స మైథిలీం ధర్మపరామవస్థితాం
	ప్రవేపమానాం పరిభర్త్స్య రావణః।
విహాయ సీతాం మదనేన మోహితః
	స్వమేవ వేశ్మ ప్రవివేశ రావణః॥46॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే ద్వావింశః సర్గః