అథ చతుర్వింశః సర్గః
తతః సీతాం సమస్తాస్తా రాక్షస్యో వికృతాననాః।
పరుషం పరుషానర్హామూచుస్తద్వాక్యమప్రియమ్ ॥1॥
కిం త్వమన్తఃపురే సీతే సర్వభూతమనోరమే ।
మహార్హశయనోపేతే న వాసమనుమన్యసే ॥2॥
మానుషీ మానుషస్యైవ భార్యాత్వం బహు మన్యసే ।
ప్రత్యాహర మనో రామాన్నైవం జాతు భవిష్యతి ॥3॥
త్రైలోక్యవసుభోక్తారం రావణం రాక్షసేశ్వరమ్ ।
భర్తారముపసఙ్గమ్య విహరస్వ యథాసుఖమ్ ॥4॥
మానుషీ మానుషం తం తు రామమిచ్ఛసి శోభనే ।
రాజ్యాద్భ్రష్టమసిద్ధార్థం విక్లవన్తమనిన్దితే ॥5॥
రాక్షసీనాం వచః శ్రుత్వా సీతా పద్మనిభేక్షణా ।
నేత్రాభ్యామశ్రుపూర్ణాభ్యామిదం వచనమబ్రవీత్ ॥6॥
యదిదం లోకవిద్విష్టముదాహరత సఙ్గతాః।
నైతన్మనసి వాక్యం మే కిల్బిషం ప్రతితిష్ఠతి ॥7॥
న మానుషీ రాక్షసస్య భార్యా భవితుమర్హతి ।
కామం ఖాదత మాం సర్వా న కరిష్యామి వో వచః॥8॥
దీనో వా రాజ్యహీనో వా యో మే భర్తా స మే గురుః।
తం నిత్యమనురక్తాస్మి యథా సూర్యం సువర్చలా ॥9॥
యథా శచీ మహాభాగా శక్రం సముపతిష్ఠతి ।
అరున్ధతీ వసిష్ఠం చ రోహిణీ శశినం యథా ॥10॥
లోపాముద్రా యథాగస్త్యం సుకన్యా చ్యవనం యథా ।
సావిత్రీ సత్యవన్తం చ కపిలం శ్రీమతీ యథా ॥11॥
సౌదాసం మదయన్తీవ కేశినీ సగరం యథా ।
నైషధం దమయన్తీవ భైమీ పతిమనువ్రతా ॥12॥
తథాఽహమిక్ష్వాకువరం రామం పతిమనువ్రతా ।
సీతాయా వచనం శ్రుత్వా రాక్షస్యః క్రోధమూర్ఛితాః।
భర్త్సయన్తి స్మ పరుషైర్వాక్యై రావణచోదితాః॥13॥
అవలీనః స నిర్వాక్యో హనుమాన్ శింశపాద్రుమే ।
సీతాం సన్తర్జయన్తీస్తా రాక్షసీరశృణోత్కపిః॥14॥
తామభిక్రమ్య సంరబ్ధా వేపమానాం సమన్తతః।
భృశం సంలిలిహుర్దీప్తాన్ప్రలమ్బాన్ దశనచ్ఛదాన్ ॥15॥
ఊచుశ్చ పరమక్రుద్ధాః ప్రగృహ్యాశు పరశ్వధాన్ ।
నేయమర్హతి భర్తారం రావణం రాక్షసాధిపమ్ ॥16॥
సా భర్త్స్యమానా భీమాభీ రాక్షసీభిర్వరాఙ్గనా ।
సా బాష్పమపమార్జన్తీ శింశపాం తాముపాగమత్ ॥17॥
తతస్తాం శింశపాం సీతా రాక్షసీభిః సమావృతా ।
అభిగమ్య విశాలాక్షీ తస్థౌ శోకపరిప్లుతా ॥18॥
తాం కృశాం దీనవదనాం మలినామ్బరవాసినీమ్ ।
భర్త్సయాఞ్చక్రిరే భీమా రాక్షస్యస్తాః సమన్తతః॥19॥
తతస్తు వినతా నామ రాక్షసీ భీమదర్శనా ।
అబ్రవీత్కుపితాకారా కరాలా నిర్ణతోదరీ ॥20॥
సీతే పర్యాప్తమేతావద్భర్తృస్నేహః ప్రదర్శితః।
సర్వత్రాతికృతం భద్రే వ్యసనాయోపకల్పతే ॥21॥
పరితుష్టాస్మి భద్రం తే మానుషస్తే కృతో విధిః।
మమాపి తు వచః పథ్యం బ్రువన్త్యాః కురు మైథిలి ॥22॥
రావణం భజ భర్తారం భర్తారం సర్వరక్షసామ్ ।
విక్రాన్తమాపతన్తం చ సురేశమివ వాసవమ్ ॥23॥
దక్షిణం త్యాగశీలం చ సర్వస్య ప్రియవాదినమ్ ।
మానుషం కృపణం రామం త్యక్త్వా రావణమాశ్రయ ॥24॥
దివ్యాఙ్గరాగా వైదేహి దివ్యాభరణభూషితా ।
అద్యప్రభృతి లోకానాం సర్వేషామీశ్వరీ భవ ॥25॥
అగ్నేః స్వాహా యథా దేవీ శచీవేన్ద్రస్య శోభనే ।
కిం తే రామేణ వైదేహి కృపణేన గతాయుషా ॥26॥
ఏతదుక్తం చ మే వాక్యం యది త్వం న కరిష్యసి ।
అస్మిన్ముహూర్తే సర్వాస్త్వాం భక్షయిష్యామహే వయమ్ ॥27॥
అన్యా తు వికటా నామ లమ్బమానపయోధరా ।
అబ్రవీత్కుపితా సీతాం ముష్టిముద్యమ్య తర్జతీ ॥28॥
బహూన్యప్రతిరూపాణి వచనాని సుదుర్మతే ।
అనుక్రోశాన్మృదుత్వాచ్చ సోఢాని తవ మైథిలి ॥29॥
న చ నః కురుషే వాక్యం హితం కాలపురస్కృతమ్ ।
ఆనీతాసి సముద్రస్య పారమన్యైర్దురాసదమ్ ॥30॥
రావణాన్తఃపురే ఘోరే ప్రవిష్టా చాసి మైథిలి ।
రావణస్య గృహే రుద్ధా అస్మాభిస్త్వభిరక్షితా ॥31॥
న త్వాం శక్తః పరిత్రాతుమపి సాక్షాత్పురన్దరః।
కురుష్వ హితవాదిన్యా వచనం మమ మైథిలి ॥32॥
అలమశ్రునిపాతేన త్యజ శోకమనర్థకమ్ ।
భజ ప్రీతిం ప్రహర్షం చ త్యజన్తీ నిత్యదైన్యతామ్ ॥33॥
సీతే రాక్షసరాజేన పరిక్రీడ యథాసుఖమ్ ।
జానీమహే యథా భీరు స్త్రీణాం యౌవనమధ్రువమ్ ॥34॥
యావన్న తే వ్యతిక్రామేత్తావత్సుఖమవాప్నుహి ।
ఉద్యానాని చ రమ్యాణి పర్వతోపవనాని చ ॥35॥
సహ రాక్షసరాజేన చర త్వం మదిరేక్షణే ।
స్త్రీసహస్రాణి తే దేవి వశే స్థాస్యన్తి సున్దరి ॥36॥
రావణం భజ భర్తారం భర్తారం సర్వరక్షసామ్ ।
ఉత్పాట్య వా తే హృదయం భక్షయిష్యామి మైథిలి ॥37॥
యది మే వ్యాహృతం వాక్యం న యథావత్కరిష్యసి ।
తతశ్చణ్డోదరీ నామ రాక్షసీ క్రూరదర్శనా ॥38॥
భ్రామయన్తీ మహచ్ఛూలమిదం వచనమబ్రవీత్ ।
ఇమాం హరిణశావాక్షీం త్రాసోత్కమ్పపయోధరామ్ ॥39॥
రావణేన హృతాం దృష్ట్వా దౌర్హృదో మే మహానయమ్ ।
యకృత్ప్లీహం మహత్ క్రోడం హృదయం చ సబన్ధనమ్ ॥40॥
గాత్రాణ్యపి తథా శీర్షం ఖాదేయమితి మే మతిః।
తతస్తు ప్రఘసా నామ రాక్షసీ వాక్యమబ్రవీత్ ॥41॥
కణ్ఠమస్యా నృశంసాయాః పీడయామః కిమాస్యతే ।
నివేద్యతాం తతో రాజ్ఞే మానుషీ సా మృతేతి హ ॥42॥
నాత్ర కశ్చన సన´దేహః ఖాదతేతి స వక్ష్యతి ।
తతస్త్వజాముఖీ నామ రాక్షసీ వాక్యమబ్రవీత్ ॥43॥
విశస్యేమాం తతః సర్వాన్సమాన్కురుత పిణ్డకాన్ ।
విభజామ తతః సర్వా వివాదో మే న రోచతే ॥44॥
పేయమానీయతాం క్షిప్రం మాల్యం చ వివిధం బహు ।
తతః శూర్పణఖా నామ రాక్షసీ వాక్యమబ్రవీత్ ॥45॥
అజాముఖ్యా యదుక్తం వై తదేవ మమ రోచతే ।
సురా చానీయతాం క్షిప్రం సర్వశోకవినాశినీ ॥46॥
మానుషం మాం సమాస్వాద్య నృత్యామోఽథ నికుమ్భిలామ్ ।
ఏవం నిర్భర్త్స్యమానా సా సీతా సురసుతోపమా ।
రాక్షసీభిర్విరూపాభిర్ధైర్యముత్సృజ్య రోదితి ॥47॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే చతుర్వింశః సర్గః