అథ త్రింశః సర్గః
హనుమానపి విక్రాన్తః సర్వం శుశ్రావ తత్త్వతః।
సీతాయాస్త్రిజటాయాశ్చ రాక్షసీనాం చ తర్జితమ్ ॥1॥
అవేక్షమాణస్తాం దేవీం దేవతామివ నన్దనే ।
తతో బహువిధాం చిన్తాం చిన్తయామాస వానరః॥2॥
యాం కపీనాం సహస్రాణి సుబహూన్ యయుతాని చ ।
దిక్షు సర్వాసు మార్గన్తే సేయమాసాదితా మయా ॥3॥
చారేణ తు సుయుక్తేన శత్రోః శక్తిమవేక్షతా ।
గూఢేన చరతా తావదవేక్షితమిదం మయా ॥4॥
రాక్షసానాం విశేషశ్చ పురీ చేయం నిరీక్షితా ।
రాక్షసాధిపతేరస్య ప్రభావో రావణస్య చ ॥5॥
యథా తస్యాప్రమేయస్య సర్వసత్త్వదయావతః।
సమాశ్వాసయితుం భార్యాం పతిదర్శనకాఙ్క్షిణీమ్ ॥6॥
అహమాశ్వాసయామ్యేనాం పూర్ణచన్ద్రనిభాననామ్ ।
అదృష్టదుఃఖాం దుఃఖస్య న హ్యన్తమధిగచ్ఛతీమ్ ॥7॥
యది హ్యహం సతీమేనాం శోకోపహతచేతనామ్ ।
అనాశ్వాస్య గమిష్యామి దోషవద్గమనం భవేత్ ॥8॥
గతే హి మయి తత్రేయం రాజపుత్రీ యశస్వినీ ।
పరిత్రాణమపశ్యన్తీ జానకీ జీవితం త్యజేత్ ॥9॥
యథా చ స మహాబాహుః పూర్ణచన్ద్రనిభాననః।
సమాశ్వాసయితుం న్యాయ్యః సీతాదర్శనలాలసః॥10॥
నిశాచరీణాం ప్రత్యక్షమక్షమం చాభిభాషితమ్ ।
కథం ను ఖలు కర్తవ్యమిదం కృచ్ఛ్రగతో హ్యహమ్ ॥11॥
అనేన రాత్రిశేషేణ యది నాశ్వాస్యతే మయా ।
సర్వథా నాస్తి సన్దేహః పరిత్యక్ష్యతి జీవితమ్ ॥12॥
రామస్తు యది పృచ్ఛేన్మాం కిం మాం సీతాబ్రవీద్వచః।
కిమహం తం ప్రతిబ్రూయామసమ్భాష్య సుమధ్యమామ్ ॥13॥
సీతాసన్దేశరహితం మామితస్త్వరయా గతమ్ ।
నిర్దహేదపి కాకుత్స్థః క్రోధతీవ్రేణ చక్షుషా ॥14॥
యది వోద్యోజయిష్యామి భర్తారం రామకారణాత్ ।
వ్యర్థమాగమనం తస్య ససైన్యస్య భవిష్యతి ॥15॥
అన్తరం త్వహమాసాద్య రాక్షసీనామవస్థితః।
శనైరాశ్వాసయామ్యద్య సన్తాపబహులామిమామ్ ॥16॥
అహం హ్యతితనుశ్చైవ వానరశ్చ విశేషతః।
వాచం చోదాహరిష్యామి మానుషీమిహ సంస్కృతామ్ ॥17॥
యది వాచం ప్రదాస్యామి ద్విజాతిరివ సంస్కృతామ్ ।
రావణం మన్యమానా మాం సీతా భీతా భవిష్యతి ॥18॥
అవశ్యమేవ వక్తవ్యం మానుషం వాక్యమర్థవత్ ।
మయా సాన్త్వయితుం శక్యా నాన్యథేయమనిన్దితా ॥19॥
సేయమాలోక్య మే రూపం జానకీ భాషితం తథా ।
రక్షోభిస్త్రాసితా పూర్వం భూయస్త్రాసముపైష్యతి ॥20॥
తతో జాతపరిత్రాసా శబ్దం కుర్యాన్మనస్వినీ ।
జానానా మాం విశాలాక్షీ రావణం కామరూపిణమ్ ॥21॥
సీతయా చ కృతే శబ్దే సహసా రాక్షసీగణః।
నానాప్రహరణో ఘోరః సమేయాదన్తకోపమః॥22॥
తతో మాం సమ్పరిక్షిప్య సర్వతో వికృతాననాః।
వధే చ గ్రహణే చైవ కుర్యుర్యత్నం మహాబలాః॥23॥
తం మాం శాఖాః ప్రశాఖాశ్చ స్కన్ధాంశ్చోత్తమశాఖినామ్ ।
దృష్ట్వా చ పరిధావన్తం భవేయుః పరిశఙ్కితాః॥24॥
మమ రూపం చ సమ్ప్రేక్ష్య వనే విచరతో మహత్ ।
రాక్షస్యో భయవిత్రస్తా భవేయుర్వికృతస్వరాః॥25॥
తతః కుర్యుః సమాహ్వానం రాక్షస్యో రక్షసామపి ।
రాక్షసేన్ద్రనియుక్తానాం రాక్షసేన్ద్రనివేశనే ॥26॥
తే శూలశరనిస్త్రింశవివిధాయుధపాణయః।
ఆపతేయుర్విమర్దేఽస్మిన్ వేగేనోద్వేగకారణాత్ ॥27॥
సంరుద్ధస్తైస్తు పరితో విధమే రాక్షసం బలమ్ ।
శక్నుయాం న తు సమ్ప్రాప్తుం పరం పారం మహోదధేః॥28॥
మాం వా గృహ్ణీయురావృత్య బహవః శీఘ్రకారిణః।
స్యాదియం చాగృహీతార్థా మమ చ గ్రహణం భవేత్ ॥29॥
హింసాభిరుచయో హింస్యురిమాం వా జనకాత్మజామ్ ।
విపన్నం స్యాత్ తతః కార్యం రామసుగ్రీవయోరిదమ్ ॥30॥
ఉద్దేశే నష్టమార్గేఽస్మిన్ రాక్షసైః పరివారితే ।
సాగరేణ పరిక్షిప్తే గుప్తే వసతి జానకీ ॥31॥
విశస్తే వా గృహీతే వా రక్షోభిర్మయి సంయుగే ।
నాన్యం పశ్యామి రామస్య సహాయం కార్యసాధనే ॥32॥
విమృశంశ్చ న పశ్యామి యో హతే మయి వానరః।
శతయోజనవిస్తీర్ణం లఙ్ఘయేత మహోదధిమ్ ॥33॥
కామం హన్తుం సమర్థోఽస్మి సహస్రాణ్యపి రక్షసామ్ ।
న తు శక్ష్యామ్యహం ప్రాప్తుం పరం పారం మహోదధేః॥34॥
అసత్యాని చ యుద్ధాని సంశయో మే న రోచతే ।
కశ్చ నిఃసంశయం కార్యం కుర్యాత్ప్రాజ్ఞః ససంశయమ్ ॥35॥
ఏష దోషో మహాన్హి స్యాన్మమ సీతాభిభాషణే ।
ప్రాణత్యాగశ్చ వైదేహ్యా భవేదనభిభాషణే ॥36॥
భూతాశ్చార్థా విరుధ్యన్తి దేశకాలవిరోధితాః।
విక్లవం దూతమాసాద్య తమః సూర్యోదయే యథా ॥37॥
అర్థానర్థాన్తరే బుద్ధిర్నిశ్చితాపి న శోభతే ।
ఘాతయన్తి హి కార్యాణి దూతాః పణ్డితమానినః॥38॥
న వినశ్యేత్కథం కార్యం వైక్లవ్యం న కథం మమ ।
లఙ్ఘనం చ సముద్రస్య కథం ను న వృథా భవేత్ ॥39॥
కథం ను ఖలు వాక్యం మే శృణుయాన్నోద్విజేత చ ।
ఇతి సఞ్చిన్త్య హనుమాంశ్చకార మతిమాన్ మతిమ్ ॥40॥
రామమక్లిష్టకర్మాణం సుబన్ధుమనుకీర్తయన్ ।
నైనాముద్వేజయిష్యామి తద్బన్ధుగతచేతనామ్ ॥41॥
ఇక్ష్వాకూణాం వరిష్ఠస్య రామస్య విదితాత్మనః।
శుభాని ధర్మయుక్తాని వచనాని సమర్పయన్ ॥42॥
శ్రావయిష్యామి సర్వాణి మధురాం ప్రబ్రువన్ గిరమ్ ।
శ్రద్ధాస్యతి యథా సీతా తథా సర్వం సమాదధే ॥43॥
ఇతి స బహువిధం మహాప్రభావో
	జగతిపతేః ప్రమదామవేక్షమాణః।
మధురమవితథం జగాద వాక్యం
	ద్రుమవిటపాన్తరమాస్థితో హనూమాన్ ॥44॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే త్రింశః సర్గః