అథ సప్తత్రింశః సర్గః
సా సీతా వచనం శ్రుత్వా పూర్ణచన్ద్రనిభాననా ।
హనూమన్తమువాచేదం ధర్మార్థసహితం వచః॥1॥
అమృతం విషసమ్పృక్తం త్వయా వానర భాషితమ్ ।
యచ్చ నాన్యమనా రామో యచ్చ శోకపరాయణః॥2॥
ఐశ్వర్యే వా సువిస్తీర్ణే వ్యసనే వా సుదారుణే ।
రజ్జ్వేవ పురుషం బద్ధ్వా కృతాన్తః పరికర్షతి ॥3॥
విధిర్నూనమసంహార్యః ప్రాణినాం ప్లవగోత్తమ ।
సౌమిత్రిం మాం చ రామం చ వ్యసనైః పశ్య మోహితాన్ ॥4॥
శోకస్యాస్య కథం పారం రాఘవోఽధిగమిష్యతి ।
ప్లవమానః పరిక్రాన్తో హతనౌః సాగరే యథా ॥5॥
రాక్షసానాం వధం కృత్వా సూదయిత్వా చ రావణమ్ ।
లఙ్కామున్మథితాం కృత్వా కదా ద్రక్ష్యతి మాం పతిః॥6॥
స వాచ్యః సన్త్వరస్వేతి యావదేవ న పూర్యతే ।
అయం సంవత్సరః కాలస్తావద్ధి మమ జీవితమ్ ॥7॥
వర్తతే దశమో మాసో ద్వౌ తు శేషౌ ప్లవఙ్గమ ।
రావణేన నృశంసేన సమయో యః కృతో మమ ॥8॥
విభీషణేన చ భ్రాత్రా మమ నిర్యాతనం ప్రతి ।
అనునీతః ప్రయత్నేన న చ తత్కురుతే మతిమ్ ॥9॥
మమ ప్రతిప్రదానం హి రావణస్య న రోచతే ।
రావణం మార్గతే సఙ్ఖ్యే మృత్యుః కాలవశఙ్గతమ్ ॥10॥
జ్యేష్ఠా కన్యా కలా నామ విభీషణసుతా కపే ।
తయా మమైతదాఖ్యాతం మాత్రా ప్రహితయా స్వయమ్ ॥11॥
అవిన్ధ్యో నామ మేధావీ విద్వాన్రాక్షసపుఙ్గవః।
ధృతిమాఞ్ఛీలవాన్వృద్ధో రావణస్య సుసంమతః॥12॥
రామాత్క్షయమనుప్రాప్తం రక్షసాం ప్రత్యచోదయత్ ।
న చ తస్య స దుష్టాత్మా శృణోతి వచనం హితమ్ ॥13॥
ఆశంసేయం హరిశ్రేష్ఠ క్షిప్రం మాం ప్రాప్స్యతే పతిః।
అన్తరాత్మా హి మే శుద్ధస్తస్మింశ్చ బహవో గుణాః॥14॥
ఉత్సాహః పౌరుషం సత్త్వమానృశంస్యం కృతజ్ఞతా ।
విక్రమశ్చ ప్రభావశ్చ సన్తి వానర రాఘవే ॥15॥
చతుర్దశ సహస్రాణి రాక్షసానాం జఘాన యః।
జనస్థానే వినా భ్రాత్రా శత్రుః కస్తస్య నోద్విజేత్ ॥16॥
న స శక్యస్తులయితుం వ్యసనైః పురుషర్షభః।
అహం తస్యానుభావజ్ఞా శక్రస్యేవ పులోమజా ॥17॥
శరజాలాంశుమాఞ్ఛూరః కపే రామదివాకరః।
శత్రురక్షోమయం తోయముపశోషం నయిష్యతి ॥18॥
ఇతి సఞ్జల్పమానాం తాం రామార్థే శోకకర్శితామ్ ।
అశ్రుసమ్పూర్ణవదనామువాచ హనుమాన్ కపిః॥19॥
శ్రుత్వైవ చ వచో మహ్యం క్షిప్రమేష్యతి రాఘవః।
చమూం ప్రకర్షన్ మహతీం హర్యృక్షగణసఙ్కులామ్ ॥20॥
అథవా మోచయిష్యామి త్వామద్యైవ సరాక్షసాత్ ।
అస్మాద్దుఃఖాదుపారోహ మమ పృష్ఠమనిన్దితే ॥21॥
త్వాం తు పృష్ఠగతాం కృత్వా సన్తరిష్యామి సాగరమ్ ।
శక్తిరస్తి హి మే వోఢుం లఙ్కామపి సరావణామ్ ॥22॥
అహం ప్రస్రవణస్థాయ రాఘవాయాద్య మైథిలి ।
ప్రాపయిష్యామి శక్రాయ హవ్యం హుతమివానలః॥23॥
ద్రక్ష్యస్యద్యైవ వైదేహి రాఘవం సహలక్ష్మణమ్ ।
వ్యవసాయ సమాయుక్తం విష్ణుం దైత్యవధే యథా ॥24॥
త్వద్దర్శనకృతోత్సాహమాశ్రమస్థం మహాబలమ్ ।
పురన్దరమివాసీనం నగరాజస్య మూర్ధని ॥25॥
పృష్ఠమారోహ మే దేవి మా వికాఙ్క్షస్వ శోభనే ।
యోగమన్విచ్ఛ రామేణ శశాఙ్కేనేవ రోహిణీ ॥26॥
కథయన్తీవ శశినా సఙ్గమిష్యసి రోహిణీ ।
మత్పృష్ఠమధిరోహ త్వం తరాకాశం మహార్ణవమ్ ॥27॥
నహి మే సమ్ప్రయాతస్య త్వామితో నయతోఽఙ్గనే ।
అనుగన్తుం గతిం శక్తాః సర్వే లఙ్కానివాసినః॥28॥
యథైవాహమిహ ప్రాప్తస్తథైవాహమసంశయమ్ ।
యాస్యామి పశ్య వైదేహి త్వాముద్యమ్య విహాయసం ॥29॥
మైథిలీ తు హరిశ్రేష్ఠాచ్ఛ్రుత్వా వచనమద్భుతమ్ ।
హర్షవిస్మితసర్వాఙ్గీ హనూమన్తమథాబ్రవీత్ ॥30॥
హనూమన్దూరమధ్వానం కథం మాం నేతుమిచ్ఛసి ।
తదేవ ఖలు తే మన్యే కపిత్వం హరియూథప ॥31॥
కథం చాల్పశరీరస్త్వం మామితో నేతుమిచ్ఛసి ।
సకాశం మానవేన్ద్రస్య భర్తుర్మే ప్లవగర్షభ ॥32॥
సీతాయాస్తు వచః శ్రుత్వా హనూమాన్ మారుతాత్మజః।
చిన్తయామాస లక్ష్మీవాన్ నవం పరిభవం కృతమ్ ॥33॥
న మే జానాతి సత్త్వం వా ప్రభావం వాసితేక్షణా ।
తస్మాత్పశ్యతు వైదేహీ యద్రూపం మమ కామతః॥34॥
ఇతి సఞ్చిన్త్య హనుమాంస్తదా ప్లవగసత్తమః।
దర్శయామాస సీతాయాః స్వరూపమరిమర్దనః॥35॥
స తస్మాత్ పాదపాద్ధీమానాప్లుత్య ప్లవగర్షభః।
తతో వర్ధితుమారేభే సీతాప్రత్యయకారణాత్ ॥36॥
మేరుమన్దరసఙ్కాశో బభౌ దీప్తానలప్రభః।
అగ్రతో వ్యవతస్థే చ సీతాయా వానరర్షభః॥37॥
హరిః పర్వతసఙ్కాశస్తామ్రవక్త్రో మహాబలః।
వజ్రదంష్ట్రనఖో భీమో వైదేహీమిదమబ్రవీత్ ॥38॥
సపర్వతవనోద్దేశాం సాట్టప్రాకారతోరణామ్ ।
లఙ్కామిమాం సనాథాం వా నయితుం శక్తిరస్తి మే ॥39॥
తదవస్థాప్యతాం బుద్ధిరలం దేవి వికాఙ్క్షయా ।
విశోకం కురు వైదేహి రాఘవం సహలక్ష్మణమ్ ॥40॥
తం దృష్ట్వాచలసఙ్కాశమువాచ జనకాత్మజా ।
పద్మపత్రవిశాలాక్షీ మారుతస్యౌరసం సుతమ్ ॥41॥
తవ సత్త్వం బలం చైవ విజానామి మహాకపే ।
వాయోరివ గతిశ్చాపి తేజశ్చాగ్నేరివాద్భుతమ్ ॥42॥
ప్రాకృతోఽన్యః కథం చేమాం భూమిమాగన్తుమర్హతి ।
ఉదధేరప్రమేయస్య పారం వానరయూథప ॥43॥
జానామి గమనే శక్తిం నయనే చాపి తే మమ ।
అవశ్యం సమ్ప్రధార్యాశు కార్యసిద్ధిరివాత్మనః॥44॥
అయుక్తం తు కపిశ్రేష్ఠ మయా గన్తుం త్వయా సహ ।
వాయువేగసవేగస్య వేగో మాం మోహయేత్తవ ॥45॥
అహమాకాశమాసక్తా ఉపర్యుపరి సాగరమ్ ।
ప్రపతేయం హి తే పృష్ఠాద్ భూయో వేగేన గచ్ఛతః॥46॥
పతితా సాగరే చాహం తిమినక్రఝషాకులే ।
భవేయమాశు వివశా యాదసామన్నముత్తమమ్ ॥47॥
న చ శక్ష్యే త్వయా సార్ధం గన్తుం శత్రువినాశన ।
కలత్రవతి సన్దేహస్త్వయి స్యాదప్యసంశయమ్ ॥48॥
హ్రియమాణాం తు మాం దృష్ట్వా రాక్షసా భీమవిక్రమాః।
అనుగచ్ఛేయురాదిష్టా రావణేన దురాత్మనా ॥49॥
తైస్త్వం పరివృతః శూరైః శూలముద్గర పాణిభిః।
భవేస్త్వం సంశయం ప్రాప్తో మయా వీర కలత్రవాన్ ॥50॥
సాయుధా బహవో వ్యోమ్ని రాక్షసాస్త్వం నిరాయుధః।
కథం శక్ష్యసి సంయాతుం మాం చైవ పరిరక్షితుమ్ ॥51॥
యుధ్యమానస్య రక్షోభిస్తతస్తైః క్రూరకర్మభిః।
ప్రపతేయం హి తే పృష్ఠద్భయార్తా కపిసత్తమ ॥52॥
అథ రక్షాంసి భీమాని మహాన్తి బలవన్తి చ ।
కథఞ్చిత్సామ్పరాయే త్వాం జయేయుః కపిసత్తమ ॥53॥
అథవా యుధ్యమానస్య పతేయం విముఖస్య తే ।
పతితాం చ గృహీత్వా మాం నయేయుః పాపరాక్షసాః॥54॥
మాం వా హరేయుస్త్వద్ధస్తాద్విశసేయురథాపి వా ।
అనవస్థౌ హి దృశ్యేతే యుద్ధే జయపరాజయౌ ॥55॥
అహం వాపి విపద్యేయం రక్షోభిరభితర్జితా ।
త్వత్ప్రయత్నో హరిశ్రేష్ఠ భవేన్నిష్ఫల ఏవ తు ॥56॥
కామం త్వమపి పర్యాప్తో నిహన్తుం సర్వరాక్షసాన్ ।
రాఘవస్య యశో హీయేత్త్వయా శస్తైస్తు రాక్షసైః॥57॥
అథవాఽఽదాయ రక్షాంసి న్యసేయుః సంవృతే హి మామ్ ।
యత్ర తే నాభిజానీయుర్హరయో నాపి రాఘవః॥58॥
ఆరమ్భస్తు మదర్థోఽయం తతస్తవ నిరర్థకః।
త్వయా హి సహ రామస్య మహానాగమనే గుణః॥59॥
మయి జీవితమాయత్తం రాఘవస్యామితౌజసః।
భ్రాతౄణాం చ మహాబాహో తవ రాజకులస్య చ ॥60॥
తౌ నిరాశౌ మదర్థం చ శోకసన్తాపకర్శితౌ ।
సహ సర్వర్క్షహరిభిస్త్యక్ష్యతః ప్రాణసఙ్గ్రహమ్ ॥61॥
భర్తుర్భక్తిం పురస్కృత్య రామాదన్యస్య వానర ।
నాహం స్ప్రష్టుం స్వతో గాత్రమిచ్ఛేయం వానరోత్తమ ॥62॥
యదహం గాత్రసంస్పర్శం రావణస్య గతా బలాత్ ।
అనీశా కిం కరిష్యామి వినాథా వివశా సతీ ॥63॥
యది రామో దశగ్రీవమిహ హత్వా సరాక్షసం ।
మామితో గృహ్య గచ్ఛేత తత్తస్య సదృశం భవేత్ ॥64॥
శ్రుతాశ్చ దృష్టా హి మయా పరాక్రమా
	మహాత్మనస్తస్య రణావమర్దినః।
న దేవగన్ధర్వభుజఙ్గరాక్షసా
	భవన్తి రామేణ సమా హి సంయుగే ॥65॥
సమీక్ష్య తం సంయతి చిత్రకార్ముకం
	మహాబలం వాసవతుల్యవిక్రమమ్ ।
సలక్ష్మణం కో విషహేత రాఘవం
	హుతాశనం దీప్తమివానిలేరితమ్ ॥66॥
సలక్ష్మణం రాఘవమాజిమర్దనం
	దిశాగజం మత్తమివ వ్యవస్థితమ్ ।
సహేత కో వానరముఖ్య సంయుగే
	యుగాన్తసూర్యప్రతిమం శరార్చిషమ్ ॥67॥
స మే కపిశ్రేష్ఠ సలక్ష్మణం ప్రియం
	సయూథపం క్షిప్రమిహోపపాదయ ।
చిరాయ రామం ప్రతి శోకకర్శితాం
	కురుష్వ మాం వానరవీర హర్షితామ్ ॥68॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే సప్తత్రింశః సర్గః