అథ ఏకపఞ్చాశః సర్గః
తం సమీక్ష్య మహాసత్త్వం సత్త్వవాన్ హరిసత్తమః।
వాక్యమర్థవదవ్యగ్రస్తమువాచ దశాననమ్ ॥1॥
అహం సుగ్రీవసన్దేశాదిహ ప్రాప్తస్తవాన్తికే ।
రాక్షసేశ హరీశస్త్వాం భ్రాతా కుశలమబ్రవీత్ ॥2॥
భ్రాతుః శృణు సమాదేశం సుగ్రీవస్య మహాత్మనః।
ధర్మార్థసహితం వాక్యమిహ చాముత్ర చ క్షమమ్ ॥3॥
రాజా దశరథో నామ రథకుఞ్జరవాజిమాన్ ।
పితేవ బన్ధుర్లోకస్య సురేశ్వరసమద్యుతిః॥4॥
జ్యేష్ఠస్తస్య మహాబాహుః పుత్రః ప్రియతరః ప్రభుః।
పితుర్నిదేశాన్నిష్క్రాన్తః ప్రవిష్టో దణ్డకావనమ్ ॥5॥
లక్ష్మణేన సహ భ్రాత్రా సీతయా సహ భార్యయా ।
రామో నామ మహాతేజా ధర్మ్యం పన్థానమాశ్రితః॥6॥
తస్య భార్యా జనస్థానే భ్రష్టా సీతేతి విశ్రుతా ।
వైదేహస్య సుతా రాజ్ఞో జనకస్య మహాత్మనః॥7॥
మార్గమాణస్తు తాం దేవీం రాజపుత్రః సహానుజః।
ఋష్యమూకమనుప్రాప్తః సుగ్రీవేణ చ సఙ్గతః॥8॥
తస్య తేన ప్రతిజ్ఞాతం సీతాయాః పరిమార్గణమ్ ।
సుగ్రీవస్యాపి రామేణ హరిరాజ్యం నివేదితుమ్ ॥9॥
తతస్తేన మృధే హత్వా రాజపుత్రేణ వాలినమ్ ।
సుగ్రీవః స్థాపితో రాజ్యే హర్యృక్షాణాం గణేశ్వరః॥10॥
త్వయా విజ్ఞాతపూర్వశ్చ వాలీ వానరపుఙ్గవః।
స తేన నిహతః సఙ్ఖ్యే శరేణైకేన వానరః॥11॥
స సీతామార్గణే వ్యగ్రః సుగ్రీవః సత్యసఙ్గరః।
హరీన్సమ్ప్రేషయామాస దిశః సర్వా హరీశ్వరః॥12॥
తాం హరీణాం సహస్రాణి శతాని నియుతాని చ ।
దిక్షు సర్వాసు మార్గన్తే హ్యధశ్చోపరి చామ్బరే ॥13॥
వైనతేయసమాః కేచిత్కేచిత్తత్రానిలోపమాః।
అసఙ్గగతయః శీఘ్రా హరివీరా మహాబలాః॥14॥
అహం తు హనుమాన్నామ మారుతస్యౌరసః సుతః।
సీతాయాస్తు కృతే తూర్ణం శతయోజనమాయతమ్ ॥15॥
సముద్రం లఙ్ఘయిత్వైవ త్వాం దిదృక్షురిహాగతః।
భ్రమతా చ మయా దృష్టా గృహే తే జనకాత్మజా ॥16॥
తద్భవాన్దృష్టధర్మార్థస్తపః కృతపరిగ్రహః।
పరదారాన్మహాప్రాజ్ఞ నోపరోద్ధుం త్వమర్హసి ॥17॥
నహి ధర్మవిరుద్ధేషు బహ్వపాయేషు కర్మసు ।
మూలఘాతిషు సజ్జన్తే బుద్ధిమన్తో భవద్విధాః॥18॥
కశ్చ లక్ష్మణముక్తానాం రామకోపానువర్తినామ్ ।
శరాణామగ్రతః స్థాతుం శక్తో దేవాసురేష్వపి ॥19॥
న చాపి త్రిషు లోకేషు రాజన్విద్యేత కశ్చన ।
రాఘవస్య వ్యలీకం యః కృత్వా సుఖమవాప్నుయాత్ ॥20॥
తత్ త్రికాలహితం వాక్యం ధర్మ్యమర్థానుయాయి చ ।
మన్యస్వ నరదేవాయ జానకీ ప్రతిదీయతామ్ ॥21॥
దృష్టా హీయం మయా దేవీ లబ్ధం యదిహ దుర్లభమ్ ।
ఉత్తరం కర్మ యచ్ఛేషం నిమిత్తం తత్ర రాఘవః॥22॥
లక్షితేయం మయా సీతా తథా శోకపరాయణా ।
గృహే యాం నాభిజానాసి పఞ్చాస్యామివ పన్నగీమ్ ॥23॥
నేయం జరయితుం శక్యా సాసురైరమరైరపి ।
విషసంస్పృష్టమత్యర్థం భుక్తమన్నమివౌజసా ॥24॥
తపఃసన్తాపలబ్ధస్తే యోఽయం ధర్మపరిగ్రహః।
న స నాశయితుం న్యాయ్య ఆత్మప్రాణపరిగ్రహః॥25॥
అవధ్యతాం తపోభిర్యాం భవాన్సమనుపశ్యతి ।
ఆత్మనః సాసురైర్దేవైర్హేతుస్తత్రాప్యయం మహాన్ ॥26॥
సుగ్రీవో న చ దేవోఽయం న యక్షో న చ రాక్షసః।
మానుషో రాఘవో రాజన్ సుగ్రీవశ్చ హరీశ్వరః।
తస్మాత్ ప్రాణపరిత్రాణం కథం రాజన్కరిష్యసి ॥27॥
న తు ధర్మోపసంహారమధర్మఫలసంహితమ్ ।
తదేవ ఫలమన్వేతి ధర్మశ్చాధర్మనాశనః॥28॥
ప్రాప్తం ధర్మఫలం తావద్భవతా నాత్ర సంశయః।
ఫలమస్యాప్యధర్మస్య క్షిప్రమేవ ప్రపత్స్యసే ॥29॥
జనస్థానవధం బుద్ధ్వా వాలినశ్చ వధం తథా ।
రామసుగ్రీవసఖ్యం చ బుద్ధ్యస్వ హితమాత్మనః॥30॥
కామం ఖల్వహమప్యేకః సవాజిరథకుఞ్జరామ్ ।
లఙ్కాం నాశయితుం శక్తస్తస్యైష తు న నిశ్చయః॥31॥
రామేణ హి ప్రతిజ్ఞాతం హర్యృక్షగణసంనిధౌ ।
ఉత్సాదనమమిత్రాణాం సీతా యైస్తు ప్రధర్షితా ॥32॥
అపకుర్వన్హి రామస్య సాక్షాదపి పురన్దరః।
న సుఖం ప్రాప్నుయాదన్యః కిం పునస్త్వద్విధో జనః॥33॥
యాం సీతేత్యభిజానాసి యేయం తిష్ఠతి తే గృహే ।
కాలరాత్రీతి తాం విద్ధి సర్వలఙ్కావినాశినీమ్ ॥34॥
తదలం కాలపాశేన సీతా విగ్రహరూపిణా ।
స్వయం స్కన్ధావసక్తేన క్షేమమాత్మని చిన్త్యతామ్ ॥35॥
సీతాయాస్తేజసా దగ్ధాం రామకోపప్రదీపితామ్ ।
దహ్యమానామిమాం పశ్య పురీం సాట్టప్రతోలికామ్ ॥36॥
స్వాని మిత్రాణి మన్త్రీంశ్చ జ్ఞాతీన్ భాత్రృన్ సుతాన్ హితాన్ ।
భోగాన్దారాంశ్చ లఙ్కాం చ మా వినాశముపానయ ॥37॥
సత్యం రాక్షసరాజేన్ద్ర శృణుష్వ వచనం మమ ।
రామదాసస్య దూతస్య వానరస్య విశేషతః॥38॥
సర్వాన్ లోకాన్ సుసంహృత్య సభూతాన్ సచరాచరాన్ ।
పునరేవ తథా స్రష్టుం శక్తో రామో మహాయశాః॥39॥
దేవాసురనరేన్ద్రేషు యక్షరక్షోరగేషు చ ।
విద్యాధరేషు నాగేషు గన్ధర్వేషు మృగేషు చ ॥40॥
సిద్ధేషు కిన్నరేన్ద్రేషు పతత్త్రిషు చ సర్వతః।
సర్వత్ర సర్వభూతేషు సర్వకాలేషు నాస్తి సః॥41॥
యో రామం ప్రతియుధ్యేత విష్ణుతుల్యపరాక్రమమ్ ।
సర్వలోకేశ్వరస్యేహ కృత్వా విప్రియమీదృశమ్ ।
రామస్య రాజసింహస్య దుర్లభం తవ జీవితమ్ ॥42॥
దేవాశ్చ దైత్యాశ్చ నిశాచరేన్ద్ర
	గన్ధర్వవిద్యాధరనాగయక్షాః।
రామస్య లోకత్రయనాయకస్య
	స్థాతుం న శక్తాస్సమరేషు సర్వే ॥43॥
బ్రహ్మా స్వయమ్భూశ్చతురాననో వా
	రుద్రస్త్రినేత్రస్త్రిపురాన్తకో వా ।
ఇన్ద్రో మహేన్ద్రస్సురనాయకో వా
	స్థాతుం న శక్తా యుధి రాఘవస్య ॥44॥
స సౌష్ఠవోపేతమదీనవాదినః
	కపేర్నిశమ్యాప్రతిమోఽప్రియం వచః।
దశాననః కోపవివృత్తలోచనః
	సమాదిశత్తస్య వధం మహాకపేః॥45॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే ఏకపఞ్చాశః సర్గః