అథ ద్విపఞ్చాశః సర్గః
స తస్య వచనం శ్రుత్వా వానరస్య మహాత్మనః।
ఆజ్ఞాపయద్వధం తస్య రావణః క్రోధమూర్ఛితః॥1॥
వధే తస్య సమాజ్ఞప్తే రావణేన దురాత్మనా ।
నివేదితవతో దౌత్యం నానుమేనే విభీషణః॥2॥
తం రక్షోఽధిపతిం క్రుద్ధం తచ్చ కార్యముపస్థితమ్ ।
విదిత్వా చిన్తయామాస కార్యం కార్యవిధౌ స్థితః॥3॥
నిశ్చితార్థస్తతః సామ్నా పూజ్యం శత్రుజిదగ్రజమ్ ।
ఉవాచ హితమత్యర్థం వాక్యం వాక్యవిశారదః॥4॥
క్షమస్వ రోషం త్యజ రాక్షసేన్ద్ర
	ప్రసీద మే వాక్యమిదం శృణుష్వ ।
వధం న కుర్వన్తి పరావరజ్ఞా
	దూతస్య సన్తో వసుధాధిపేన్ద్రాః॥5॥
రాజన్ధర్మవిరుద్ధం చ లోకవృత్తేశ్చ గర్హితమ్ ।
తవ చాసదృశం వీర కపేరస్య ప్రమాపణమ్ ॥6॥
ధర్మజ్ఞశ్చ కృతజ్ఞశ్చ రాజధర్మవిశారదః।
పరావరజ్ఞో భూతానాం త్వమేవ పరమార్థవిత్ ॥7॥
గృహ్యన్తే యది రోషేణ త్వాదృశోఽపి విచక్షణాః।
తతః శాస్త్రవిపశ్చిత్త్వం శ్రమ ఏవ హి కేవలమ్ ॥8॥
తస్మాత్ప్రసీద శత్రుఘ్న రాక్షసేన్ద్ర దురాసద ।
యుక్తాయుక్తం వినిశ్చిత్య దూతదణ్డో విధీయతామ్ ॥9॥
విభీషణవచః శ్రుత్వా రావణో రాక్షసేశ్వరః।
కోపేన  మహతాఽఽవిష్టో వాక్యముత్తరమబ్రవీత్ ॥10॥
న పాపానాం వధే పాపం విద్యతే శత్రుసూదన ।
తస్మాదిమం వధిష్యామి వానరం పాపకారిణమ్ ॥11॥
అధర్మమూలం బహుదోషయుక్త-
	మనార్యజుష్టం వచనం నిశమ్య ।
ఉవాచ వాక్యం పరమార్థతత్త్వం
	విభీషణో బుద్ధిమతాం వరిష్ఠః॥12॥
ప్రసీద లఙ్కేశ్వర రాక్షసేన్ద్ర
	ధర్మార్థతత్వం వచనం శృణుష్వ ।
దూతా న వధ్యాః సమయేషు రాజన్
	సర్వేషు సర్వత్ర వదన్తి సన్తః॥13॥
అసంశయం శత్రురయం ప్రవృద్ధః
	కృతం హ్యనేనాప్రియమప్రమేయమ్ ।
న దూతవధ్యాం ప్రవదన్తి సన్తో
	దూతస్య దృష్టా బహవో హి దణ్డాః॥14॥
వైరూప్యమఙ్గేషు కశాభిఘాతో
	మౌణ్డ్యం తథా లక్షణసంనిపాతః।
ఏతాన్హి దూతే ప్రవదన్తి దణ్డాన్
	వధస్తు దూతస్య న నః శ్రుతోఽస్తి ॥15॥
కథం చ ధర్మార్థవినీతబుద్ధిః
	పరావరప్రత్యయనిశ్చితార్థః।
భవద్విధః కోపవశే హి తిష్ఠేత్
	కోపం న గచ్ఛన్తి హి సత్త్వవన్తః॥16॥
న ధర్మవాదే న చ లోకవృత్తే
	న శాస్త్రబుద్ధిగ్రహణేషు వాపి ।
విద్యేత కశ్చిత్తవ వీర తుల్య-
	స్త్వం హ్యుత్తమః సర్వసురాసురాణామ్ ॥17॥
పరాక్రమోత్సాహమనస్వినాం చ
	సురాసురాణామపి దుర్జయేన ।
త్వయాప్రమేయేణ సురేన్ద్రసఙ్ఘా
	జితాశ్చ యుద్ధేష్వసకృన్నరేన్ద్రాః॥18॥
ఇత్థంవిధస్యామరదైత్యశత్రోః
	శూరస్య వీరస్య తవాజితస్య ।
కుర్వన్తి వీరా మనసాప్యలీకం
	ప్రాణైర్విముక్తా న తు భోః పురా తే ॥19॥
న చాప్యస్య కపేర్ఘాతే కఞ్చిత్పశ్యామ్యహం గుణమ్ ।
తేష్వయం పాత్యతాం దణ్డో యైరయం ప్రేషితః కపిః॥20॥
సాధుర్వా యది వాసాధుః పరైరేష సమర్పితః।
బ్రువన్పరార్థం పరవాన్న దూతో వధమర్హతి ॥21॥
అపి చాస్మిన్హతే నాన్యం రాజన్ పశ్యామి ఖేచరమ్ ।
ఇహ యః పునరాగచ్ఛేత్పరం పారం మహోదధేః॥22॥
తస్మాన్నాస్య వధే యత్నః కార్యః పరపురఞ్జయ ।
భవాన్సేన్ద్రేషు దేవేషు యత్నమాస్థాతుమర్హతి ॥23॥
అస్మిన్వినష్టే న హి భూతమన్యం
	పశ్యామి యస్తౌ నరరాజపుత్రౌ ।
యుద్ధాయ యుద్ధప్రియదుర్వినీతా-
	వుద్యోజయేద్ వై భవతా విరుద్ధౌ ॥24॥
పరాక్రమోత్సాహమనస్వినాం చ
	సురాసురాణామపి దుర్జయేన ।
త్వయా మనోనన్దన నైరృతానాం
	యుద్ధాయ నిర్నాశయితుం న యుక్తమ్ ॥25॥
హితాశ్చ శూరాశ్చ సమాహితాశ్చ
	కులేషు జాతాశ్చ మహాగుణేషు ।
మనస్వినః శస్త్రభృతాం వరిష్ఠాః
	కోపప్రశస్తాః సుభృతాశ్చ యోధాః॥26॥
తదేకదేశే న బలస్య తావత్
	కేచిత్తవాదేశకృతోఽద్య యాన్తు ।
తౌ రాజపుత్రావుపగృహ్య మూఢౌ
	పరేషు తే భావయితుం ప్రభావమ్ ॥27॥
నిశాచరాణామధిపోఽనుజస్య
	విభీషణస్యోత్తమవాక్యమిష్టమ్ ।
జగ్రాహ బుద్ధ్యా సురలోకశత్రు-
	ర్మహాబలో రాక్షసరాజముఖ్యః॥28॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే ద్విపఞ్చాశః సర్గః