అథ త్రిపఞ్చాశః సర్గః
తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా దశగ్రీవో మహాత్మనః।
దేశకాలహితం వాక్యం భ్రాతురుత్తమమబ్రవీత్ ॥1॥
సమ్యగుక్తం హి భవతా దూతవధ్యా విగర్హితా ।
అవశ్యం తు వధాయాన్యః క్రియతామస్య నిగ్రహః॥2॥
కపీనాం కిల లాఙ్గూలమిష్టం భవతి భూషణమ్ ।
తదస్య దీప్యతాం శీఘ్రం తేన దగ్ధేన గచ్ఛతు ॥3॥
తతః పశ్యన్త్వముం దీనమఙ్గవైరూప్యకర్శితమ్ ।
సుమిత్రజ్ఞాతయః సర్వే బాన్ధవాః ససుహృజ్జనాః॥4॥
ఆజ్ఞాపయద్రాక్షసేన్ద్రః పురం సర్వం సచత్వరమ్ ।
లాఙ్గూలేన ప్రదీప్తేన రక్షోభిః పరిణీయతామ్ ॥5॥
తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా రాక్షసాః కోపకర్కశాః।
వేష్టన్తే తస్య లాఙ్గూలం జీర్ణైః కార్పాసికైః పటైః॥6॥
సంవేష్ట్యమానే లాఙ్గూలే వ్యవర్ధత మహాకపిః।
శుష్కమిన్ధనమాసాద్య వనేష్వివ హుతాశనమ్ ॥7॥
తైలేన పరిషిచ్యాథ తేఽగ్నిం తత్రోపపాదయన్ ।
లాఙ్గూలేన ప్రదీప్తేన రాక్షసాంస్తానతాడయత్ ॥8॥
రోషామర్షపరీతాత్మా బాలసూర్యసమాననః।
స భూయః సఙ్గతైః క్రూరైర్రాక్షసైర్హరిపుఙ్గవః॥9॥
సహస్రీబాలవృద్ధాశ్చ జగ్ముః ప్రీతిం నిశాచరాః।
నిబద్ధః కృతవాన్వీరస్తత్కాలసదృశీం మతిమ్ ॥10॥
కామం ఖలు న మే శక్తా నిబద్ధస్యాపి రాక్షసాః।
ఛిత్త్వా పాశాన్సముత్పత్య హన్యామహమిమాన్పునః॥11॥
యది భర్తృహితార్థాయ చరన్తం భర్తృశాసనాత్ ।
నిబధ్నన్తే దురాత్మానో న తు మే నిష్కృతిః కృతా ॥12॥
సర్వేషామేవ పర్యాప్తో రాక్షసానామహం యుధి ।
కిం తు రామస్య ప్రీత్యర్థం విషహిష్యేఽహమీదృశమ్ ॥13॥
లఙ్కా చారయితవ్యా మే పునరేవ భవేదితి ।
రాత్రౌ నహి సుదృష్టా మే దుర్గకర్మవిధానతః॥14॥
అవశ్యమేవ ద్రష్టవ్యా మయా లఙ్కా నిశాక్షయే ।
కామం బధ్నన్తు మే భూయః పుచ్ఛస్యోద్దీపనేన చ ॥15॥
పీడాం కుర్వన్తి రక్షాంసి న మేఽస్తి మనసః శ్రమః।
తతస్తే సంవృతాకారం సత్త్వవన్తం మహాకపిమ్ ॥16॥
పరిగృహ్య యయుర్హృష్టా రాక్షసాః కపికుఞ్జరమ్ ।
శఙ్ఖభేరీనినాదైశ్చ ఘోషయన్తః స్వకర్మభిః॥17॥
రాక్షసాః క్రూరకర్మాణశ్చారయన్తి స్మ తాం పురీమ్ ।
అన్వీయమానో రక్షోభిర్యయౌ సుఖమరిన్దమః॥18॥
హనుమాంశ్చారయామాస రాక్షసానాం మహాపురీమ్ ।
అథాపశ్యద్విమానాని విచిత్రాణి మహాకపిః॥19॥
సంవృతాన్భూమిభాగాంశ్చ సువిభక్తాంశ్చ చత్వరాన్ ।
రథ్యాశ్చ గృహసమ్బాధాః కపిః శృఙ్గాటకాని చ ॥20॥
తథా రథ్యోపరథ్యాశ్చ తథైవ చ గృహాన్తరాన్ ।
చత్వరేషు చతుష్కేషు రాజమార్గే తథైవ చ ॥21॥
ఘోషయన్తి కపిం సర్వే చార ఇత్యేవ రాక్షసాః।
స్త్రీబాలవృద్ధా నిర్జగ్ముస్తత్ర తత్ర కుతూహలాత్ ॥22॥
తం ప్రదీపితలాఙ్గూలం హనూమన్తం దిదృక్షవః।
దీప్యమానే తతస్తస్య లాఙ్గూలాగ్రే హనూమతః॥23॥
రాక్షస్యస్తా విరూపాక్ష్యః శంసుర్దేవ్యాస్తదప్రియమ్ ।
యస్త్వయా కృతసంవాదః సీతే తామ్రముఖః కపిః॥24॥
లాఙ్గూలేన ప్రదీప్తేన స ఏష పరిణీయతే ।
శ్రుత్వా తద్వచనం క్రూరమాత్మాపహరణోపమమ్ ॥25॥
వైదేహీ శోకసన్తప్తా హుతాశనముపాగమత్ ।
మఙ్గలాభిముఖీ తస్య సా తదాసీన్మహాకపేః॥23॥
ఉపతస్థే విశాలాక్షీ ప్రయతా హవ్యవాహనమ్ ।
యద్యస్తి పతిశుశ్రూషా యద్యస్తి చరితం తపః।
యది వా త్వేకపత్నీత్వం శీతో భవ హనూమతః॥27॥
యది కశ్చిదనుక్రోశస్తస్య మయ్యస్తి ధీమతః।
యది వా భాగ్యశేషో మే శీతో భవ హనూమతః॥28॥
యది మాం వృత్తసమ్పన్నాం తత్సమాగమలాలసామ్ ।
స విజానాతి ధర్మాత్మా శీతో భవ హనూమతః॥29॥
యది మాం తారయేదార్యః సుగ్రీవః సత్యసఙ్గరః।
అస్మాద్దుఃఖామ్బుసంరోధాచ్ఛీతో భవ హనూమతః॥30॥
తతస్తీక్ష్ణార్చిరవ్యగ్రః ప్రదక్షిణశిఖోఽనలః।
జజ్వాల మృగశావాక్ష్యాః శంసన్నివ శుభం కపేః॥31॥
హనూమజ్జనకశ్చైవ పుచ్ఛానలయుతోఽనిలః।
వవౌ స్వాస్థ్యకరో దేవ్యాః ప్రాలేయానిలశీతలః॥32॥
దహ్యమానే చ లాఙ్గూలే చిన్తయామాస వానరః।
ప్రదీప్తోఽగ్నిరయం కస్మాన్న మాం దహతి సర్వతః॥33॥
దృశ్యతే చ మహాజ్వాలః కరోతి చ న మే రుజమ్ ।
శిశిరస్యేవ సమ్పాతో లాఙ్గూలాగ్రే ప్రతిష్ఠితః॥34॥
అథ వా తదిదం వ్యక్తం యద్దృష్టం ప్లవతా మయా ।
రామప్రభావాదాశ్చర్యం పర్వతః సరితాం పతౌ ॥35॥
యది తావత్సముద్రస్య మైనాకస్య చ ధీమతః।
రామార్థం సమ్భ్రమస్తాదృక్కిమగ్నిర్న కరిష్యతి ॥36॥
సీతాయాశ్చానృశంస్యేన తేజసా రాఘవస్య చ ।
పితుశ్చ మమ సఖ్యేన న మాం దహతి పావకః॥37॥
భూయః స చిన్తయామాస ముహూర్తం కపికుఞ్జరః।
కథమస్మద్విధస్యేహ బన్ధనం రాక్షసాధమైః॥38॥
ప్రతిక్రియాస్య యుక్తా స్యాత్ సతి మహ్యం పరాక్రమే ।
తతశ్ఛిత్త్వా చ తాన్ పాశాన్ వేగవాన్ వై మహాకపిః॥39॥
ఉత్పపాతాథ వేగేన ననాద చ మహాకపిః।
పురద్వారం తతః శ్రీమాఞ్శైలశృఙ్గమివోన్నతమ్ ॥40॥
విభక్తరక్షఃసమ్బాధమాససాదానిలాత్మజః।
స భూత్వా శైలసఙ్కాశః క్షణేన పునరాత్మవాన్ ॥41॥
హ్రస్వతాం పరమాం ప్రాప్తో బన్ధనాన్యవశాతయత్ ।
విముక్తశ్చాభవచ్ఛ్రీమాన్పునః పర్వతసంనిభః॥42॥
వీక్షమాణశ్చ దదృశే పరిఘం తోరణాశ్రితమ్ ।
స తం గృహ్య మహాబాహుః కాలాయసపరిష్కృతమ్ ।
రక్షిణస్తాన్పునః సర్వాన్సూదయామాస మారుతిః॥43॥
స తాన్నిహత్వా రణచణ్డవిక్రమః
	సమీక్షమాణః పునరేవ లఙ్కామ్ ।
ప్రదీప్తలాఙ్గూలకృతార్చిమాలీ
	ప్రకాశతాదిత్య ఇవార్చిమాలీ ॥44॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే త్రిపఞ్చాశః సర్గః